کد مطلب:106207 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:455

شبهه ی 008











در بسیاری از خطبه ها و كلمات قصار نهج البلاغه سختیهای مرگ و ظلمت قبر و مشكلات جهان پس از مرگ بیان شده است و طبیعی است كه یادآوری اینگونه مسائل موجب سلب آرامش روحی و به وحشت افتادن مردم است، لذا بعید به نظر می رسد كه اینگونه سخنان مربوط به علی بن ابی طالب علیه السلام بوده باشد.[1].

پاسخ:

اولا: اگر یادآوری مرگ و قبر و قیامت و مانند آن برای جامعه مفید نبوده و موجب سلب آسایش و آرامش جامعه است پس چرا در قرآن كریم و احادیث نبوی این همه از آنها یادآوری شده است از جمله:

[صفحه 101]

(اینما تكونوا یدرككم الموت...)[2] «هر كجا كه باشید شما را مرگ درمی یابد...».

(كل نفس ذائقه الموت)[3] «هر نفسی چشنده ی مرگ است».

(كل من علیها فان)[4] «تمام كسانی كه بر زمینند فانی شوند».

(كل شی هالك الا وجهه)[5] «جز ذات او همه چیز نابود شونده است».

و در بسیاری از كتب حدیث شیعه و اهل سنت احادیثی از پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم به همین مضمون نقل شده است از جمله:

حدیثی در كتاب «تحف العقول» از پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم می خوانیم كه فرموده: «مالی اری حب الدنیا قد غلب علی كثیر من الناس، حتی كان الموت فی هذه الدنیا علی غیرهم كتب...»[6].

«(چه شده است؟) چرا می بینم محبت دنیا بر بسیاری از مردم غلبه كرده است، گویا مرگ در این دنیا برای جز اینان نوشته شده و گویا مراعات حق برای جز اینان واجب می باشد بلكه گویا آنچه را از خبر

[صفحه 102]

مردگان می شنوند همانند مسافرانی هستند كه به زودی باز خواهند گشت؟...».

و ثانیا: از آنجا كه یاد مرگ و قبر و قیامت در سازندگی انسان تاثیر ه سزائی دارد لذا در تعالیم دین مبین اسلام اینهمه به آن ترغیب شده است زیرا اگر انسان پیوسته به یاد مرگ بوده و آمادگی لازم جهت فرارسیدن آن را داشته باشد نتایج ذیل حاصل شود:

دارای زندگانی شرافتمندانه ای خواهد بود.

در برابر قدرتهای شیطانی و تمام طاغوتیان با دلیری و شجاعت می ایستد.

انسانی كریم و دارای روحیه ی بذل و بخشش خواهد بود.

بر مال دنیا حرص و طمع نخواهد داشت.

در برابر مشكلات بردبار و صبور است.

در هر دو حال گرفتاری و گشایش شكر گذار است.

دارای عزمی راسخ و اراده ای مستحكم می باشد.

با عزت زندگی می كند و زیر بار ذلت و منت كسی نمی رود.

در كارها با جدیت به پیش می رود و هیچگاه خسته نمی شود.

عنان گسیخته در پی شهوترانی نمی رود.

كارهای دنیا را بدون شتاب زدگی انجام می دهد (گوئی تا ابد در

[صفحه 103]

این دنیا زندگی خواهد كرد) و در كارهای آخرت جدی است و كار امروز را به فردا نمی اندازد (گوئی همین فردا خواهد مرد و از ثواب و پاداش آن محروم می شود).

و از آنجا كه یاران خوب رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم پیوسته به یاد مرگ بودند، لذتهای دنیا را نادیده گرفتند و با عزت زیستند و بسیاری از آنان به شرف شهادت نائل شدند. و موجبات پیروزی و گسترش اسلام را فراهم ساختند.

و از آن هنگامی كه مسلمانان یاد مرگ را به فراموشی سپردند و به دنبال دنیا و لذتهای مادی و شهوات رفتند و به هوا و هوسها رو آوردند، آن عزت و اقتدار خود را از دست دادند و از هر صدائی به خود می لرزیدند و ظالمان بر آنها مسلط شدند.

از آنچه گذشت به این نتیجه رسیدیم كه پیوسته به یاد مرگ بودن موجب خودسازی و خشنودی پرودگار و به فراموشی سپردن آن موجب گمراهی و خشنودی شیطان است، و همین مطلب یكی از امتیازها و ویژگیهای نهج البلاغه به شمار می آید و به همین علت- چنانكه گذشت- ابن ابی الحدید معتزلی در شرح خطبه ی «الهاكم التكاثر» می گوید:

[صفحه 104]

پنجاه سال پیش تاكنون بیش از هزار مرتبه خوانده ام و در هر مرتبه تاثیر جدیدی بر من گذاشته است...».[7].

بنابراین این شبهه نیز ناتمام است.


صفحه 101، 102، 103، 104.








    1. اثر التشیع فی الادب العربی، ص 61.
    2. سوره ی نساء، آیه 78.
    3. سوره ی انبیاء، آیه ی 35.
    4. سوره ی الرحمن، آیه ی 26.
    5. سوره ی قصص، آیه ی 88.
    6. تحف العقول، ص 29.
    7. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 11، ص 153.