کد مطلب:117153 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:165
«از گفتار خداوند بهره مند شويد و از موعظه ها و پندهاي الهي پند بگيريد و به اندرزهاي پروردگار روي آوريد، چرا كه خداوند به دلايلي روشن عذر و بهانه اي براي شما باقي نگذاشته است و به شما اتمام حجت كرده است». زيبائي سخن و بلنداي كلام امام علي بن ابي طالب (ع) در نهج البلاغه گفتار خداي را مانند است كه زلال جانبخش كلامش چون قرآن دل آدمي را روشني و انديشه را جهت و روح را فرح و پرواز مي دهد. فصاحت و بلاغت و شگفتي و جلوه ي پيام امام يكتاپرستان صادق علي (ع) به اندازه اي عظمت دارد كه به گفته ي گرينگوي انگليسي استاد دانشگاه عليگره هندوستان: «قرآن برادر كوچكتري دارد به نام نهج البلاغه كه احدي نمي تواند مانندش را بياورد».[2]. هر كس كه جانش به روشناي فروغ وحي الهي روشني يافته است [صفحه 12] و با كتاب خدا همراه و آشنا است، نيك مي داند كه نهج البلاغه امام علي (ع) پرتوي خيره كننده از فروغ تابناك كتاب خدا قرآن است و اين حقيقتي مسلم و واقعيتي انكارناپذير است كه زبان آشنايان با قرآن، گوياي آن است، چنانكه سيد رضي رحمه الله عليه نهج البلاغه را برادر قرآن ناميده است.[3]. كتابي چون نهج البلاغه كه شيخ نوري در خاتمه مستدرك 26 شرح را براي آن نقل كرده و علامه شهرستاني در كتاب ما هو نهج البلاغه، 30 شرح را بر آن ياد كرده است. و در كتاب مصادر نهج البلاغه 101 شرح و حتي تا 200 شرح بر نهج البلاغه را آمار داده است، مي بايست خيلي بيش از آنچه در ميان مسلمانان مطرح است مورد بررسي و طرح و استفاده قرار بگيرد. و اين مژد كه به ارشاد و هدايت فقيه آگاه و مجاد آيت الله منتظري دام عزه به حوزه هاي علميه و دانشگاهها ابلاغ شد كه نهج البلاغه را مي بايست درس بدهند و به عنوان يك واحد مهم درسي مطرح كنند، اميدواركننده و نويدبخش است. ما نيز چنانكه از تيتر مقاله برمي آيد برآنيم كه از اين پس در آفتاب نهج البلاغه و گرماي هستي بخش معارف و حقايق آن انديشه و روان خويش را پرورش داده و در پرتو روشناي آن از ظلمات ناآگاهي و برهوت يگانگي با اسلام و منطق قرآن، رهايي يابيم. خطبه 175 نهج البلاغه كه به گفته ي شارح البحراني در روزهاي نخستين خلافت امام علي (ع) بعد از قتل عثمان ايراد شده است,[4] يكي از خطبه هاي آموزند و جهت بخش و كمال آفرين نهج البلاغه است. در اين خطبه امام، امت اسلامي را به بهره گيري از كتاب خداوند و موعظه هاي الهي فرمان مي دهد: [صفحه 13] «از گفتار خداوند بهره مند شويد و از موعظه ها و پندهاي الهي پند بگيريد و به اندرزهاي پروردگار روي آوريد، چرا كه خداوند به دلايلي روشن عذر و بهانه اي براي شما باقي نگذاشته و با شما اتمام حجت كرده است». گفتار امام با صيغه هاي جمع آغاز مي شود، انتفعوا و اتعظوا و اقبلوا، اين بيانگر اين حقيقت است كه امام به ارتباط سيستماتيك و همه جانبه ميان آحاد امت اسلامي اهميت مي دهد. و در نظر امام افراد جامعه وابستگي غيرقابل انكار با يكديگر دارند، به گونه اي كه راه يابي و هدف شناسي و آشنائي فرد با كتاب خدا و سنت پيامبر نمي تواند زمينه ساز رشد و تعالي جامعه باشد. بلكه همه ي افراد امت اسلامي بايد كه در نهايت صدق و خلوص نيت به كتاب خداوند و موعظه هاي الهي و هدايت و ارشاد پروردگاري توجه داشته و ارتباط خود را با منطق وحي و الهام كبريائي قطع نكنند. به نظر امام ارگانيزم جامعه ي اسلامي مي بايست همانند ارتباط سيستماتيك و همه جانبه و فراگير پيكر انسان باشد، كه همه ي اعضاء و اندامهاي پيكر آدمي در ارتباط با هم و يا قلب عمل مي كنند و زمينه ي رشد و سلامت تن را فراهم مي آورند. از اين روي امام، همه ي امت اسلامي را مخاطب قرار داده و از همگان مي خواهد كه از بيان و موعظه و نصيحت آفريدگار جهان در قرآن مجيد بهره مند شوند، چرا كه در انديشه ي روشن امام و بينش عميق علي (ع) اصلاح و هدايت فرد دور از اصلاح وارشاد آحاد جامعه در قرآن مجيد بهره مند شوند، چرا كه در انديشه ي روشن امام و بينش عميق علي (ع) اصلاح و هدايت فرد دور از اصلاح و ارشاد آحاد جامعه در رشد و ترقي و تكامل جامعه به تنهائي نمي تواند مفيد فايده اي باشد. و چه بسا كه اگر جريان كلي جامعه جرياني انحرافي و ارتجاعي باشد مسير حركت فرد را نيز تغيير داده و او را نيز در گذرگاه انحراف و ارتداد قرار دهد. از اين روي امام با به كار گرفتن صيغه هاي جمع [صفحه 14] امت اسلامي را مخاطب قرار داده و در نگاهي فراگير و وسيع همه ي انسانها را به برخورداري و بهره مندي از كتاب خدا و موعظه هاي زندگي ساز پروردگار فرمان مي دهد، تا مگر در سايه ي اصلاح حركت و جهت و هدف جامعه، زمينه ي اصلاح و رشد و تكامل افراد نيز فراهم آيد. پيام انتفعوا در فرمان عمومي امام حاوي بهره مندي انسان از منافع معنوي در شكل برخورداري صحيح از اسلام و شرايط زندگي ساز و جامعه پرداز ايده ئولوژي وحي الهي و بهره مندي و استفاده از نعمت ها و موهبت هاي مادي است. اينجاست كه براي شناخت نفع در بينش مكتبي شناسائي كنيم. از اين روي به مطالعه ي برخي از آيات قرآن كه در آنها به خسران اشاره شده است مي پردازيم.
انتفعوا ببيان الله و اتعظوا بمواعظ الله و اقبلوا نصيحه الله فان الله قد اعذر اليكم بالجليه و اتخذ عليكم الحجه....[1].
صفحه 12، 13، 14.