کد مطلب:182755 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:129

هشدارها
امام كه خطر روی كرد مردم را به سرگرمی های دنیا و غور در تباهی ها را به خوبی احساس می نماید، از هر فرصت به ویژه روزهای جمعه محورها و كمین گاه های خطر را این گونه هشدار می دهد: خدا ما و شما را از ترفندهای ستمگران مصون دارد، از تجاوز و طغیان گری حسودان و خشونت خشونت باران حراست نماید. مؤمنان؛ آگاه باشید تا ستمگران و طاغوت ها و پیروان آنان شما را به فتنه نیافكنند. آنان كه به دینار روی آورده و به آن متمایلند و مفتون و آزمون شده به دنیا می باشند. آنان كه به مطاع و حطام بی ارزش و ناپایدار آن دل بسته اند. مؤمنان؛ از آنچه خدای سبحان شما را هشدار داده است، دوری گزینید و برحذر باشید همانند آنان كه پنداشته اند دنیا خانه پایدار و ماندگار آنان است به دنیا دل نبندید.

آگاه باشید آرایش ها و زیبایی های دنیا گواه و شاهد است، (زشتی ها و زیبایی ها را نشان می دهد) زیرا روزگاران آن دست خوش دگرگونی و دست به دست شدن است، و هماره زیر و رو می شوند دنیا روی دادهای همانند فراوان دارد. دنیا هماره دنیا خواهان را به بازی گرفته است. هماره افراد پست و گمنام را رو می آورد، و افراد ارجمند و بزرگ را به زیر می افكند، گروه ها و اقوام را در انجام با آتش روبرو می سازد و....

اینها محورهای هشدار و عبرت آموز و بیداری و هوشیاری افراد خردمند و هوشیار می باشد، ففی هذا معتبر و مختبر و زاجر لمنتبه و... [1] .



[ صفحه 240]



همچنین در سیره حضرت آمده است كه حضرت هماره بعد از نماز صبح در مسجد نبوی صلی الله علیه و آله و سلم در روضه نبوی بین قبر و منبر با افرادی چون سلیمان بن یسار تا بالا آمدن آفتاب گفتگو می نمودند. [2] این گونه گفتمان ها آن هم در چنین مكان حساس به صورت مستمر، آشكار است كه انبوه جمعیت را همراه خواهد داشت. و واضح است كه موضوعات مهم فرهنگی مورد گفتگو قرار می گرفته است.

چند نكته اساسی از این رفتار شفاف است. نخست این كه این ملاقات هر روز جمعه انجام می گرفته است. آن هم در شریف ترین مكان در مدینه، مسجد شریف نبوی صلی الله علیه و آله و سلم كه گواه به اهتمام حضرت به موضوع فرهنگ سازی و مقابله با چالش های فرهنگی حزب عثمانیه می باشد.

دو دیگر این كه تعبیرهای «یا ایها الناس» حضرت بر این مطلب گواهی می دهد كه جمعیت انبوه در محضر حضرت اجتماعی می نموده اند. و الا خطاب عمومی این گونه برای افراد معدود حاضر بی معنا خواهد بود.

سه دیگر این كه محور گردش سخن امام ترغیب و توجه دادن مردم به آخرت و سرای جاوید و پرهیز از دل بستگی به دنیا می باشد. یعنی همان نكته ای كه حزب حاكم در تلاش بود با فساد و تباهی مردم را به آن سرگرم نماید.

البته سخنان امام مفصل و چندین صفحه است كه مملو از معارف و اندیشه های وحیانی و توجه به پایداری به فرهنگ دینی است. كه



[ صفحه 241]



علاقه مندان می توانند سخنان امام را در منابع مطالعه نمایند. [3] این همان مقابله با چالش های فرهنگی حزب حاكم است كه به صورت مستمر و پایدار از جانب امام سجاد علیه السلام شكل می گیرد.

آخرین نكته در این راستا این كه ممكن است كسی این روایت را ملاحظه كند و خیلی ساده از كنار آن عبور كند كه امام سجاد علیه السلام هر روز جمعه می آید، همانند یك امام جماعت و یك فرد معلم برخی گفتگوها را انجام می داده است! لیكن هنگامی كه اوضاع فرهنگی زمان امام سجاد علیه السلام به ویژه در مدینه بررسی شود كه چه جو تباهی و فساد مركز وحی را فراگرفته بود و چگونه از هر سمت و سو به باورهای دینی و اخلاقی و فرهنگ جامعه مورد تهاجم قرار گرفته بود؛ آنگاه ممكن است دیدگاه تغییر كند كه سید ساجدین تنها یك اقدام مقطعی از خود ابراز ننموده است؛ بلكه در برابر تهاجم چالشگران یك حركت بزرگ فرهنگی و اجتماعی پدیدار ساخته است. حضرت راه مقابله به انواع ناهنجاری ها را می آموزد. راه ستیز با اقسام تهاجم های فرهنگی را می آموزد؛ كه اندیشه و رفتار امام و زمان و مكان را در می نوردد. و الگوی هر زمان قرار می گیرد. به همین خاطر امامان الگوهای همیشه جاوید در هر زمان هستند. به همین خاطر آنان با اندیشه و رفتار خویش حركت فرهنگی و اجتماعی فراگیر پدیدار می سازند، كه اینها ارزش آفرینی است. این محورها ارزش سیره نگاری عترت را شكوفا می سازد. و از تاریخ نگاری ممتاز می سازد.

افزون بر اینها این موضع گیری تنها در مورد این حركت امام در روزهای جمعه بسنده نمی شود. تمام حركت های فرهنگی امام سجاد و



[ صفحه 242]



تمام گفتارها و اقدام های فرهنگی مانند رساله حقوقی حضرت، صحیفه سجادیه و روایات فراوان كه در جوامع روایی مانند تحف العقول، امالی صدوق، بحارالانوار و... ثبت و ضبط می باشد؛ همه در همین ردیف می باشند. همه نمایانگر مواضع فرهنگی و اجتماعی امام سجاد در برابر ترفندهای رنگارنگ حزب عثمانیه می باشد.

این اقدام گواه بر تلاش های فرهنگی و مستمر و وسیع حضرت می باشند كه می توان گفت اینها بخشی از تلاش های فرهنگی حضرت است كه به نسل های بعدی رسیده است. چه بسا بسیاری از آنها همانند سایر آثار امامان دست خوش ترفندها قرارگرفته و دست به دست گردش ننموده باشد. در هر صورت همین مقدار نیز بر پافشاری حضرت را در راستای بارور نمودن فرهنگ جامعه به خوبی گواهی می دهد.


[1] تحف العقول، ص 253.

[2] طبقات، ج 5، ص 111.

[3] از جمله روضه كافي و تحف العقول.