کد مطلب:224063 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:123

مبداء
محل پیدایش وجود است كه درباره ی آن باید كتابی نوشت.

معاد - محل عود و بازگشت بحق است كه انسان بین مبداء و معاد باید سیر كند تا به كمال مطلوب برسد و ابوعلی سینا و ملاصدرا بدین نام نگاشته است.



[ صفحه 467]



مصاحب - رفیق و هم صحبت و دوست را گویند و در علم اخلاق است كه شخصیت افراد از مصاحبت او شناخته می شود. یعرف المرء بجلیسه.



تو اول بگو با كیان دوستی

پس آنگه بگویم كه تو كیستی



همان ارزش آشنایان تو

همان است بر ارزش جان تو



مثل - بكسر م و به فتح آن مانند و شبیه است و حكایت مشابه را گویند.

مقصد - آخرین نقطه هدف و سیر نهائی انسان است كه می كوشد به سرحد مقصود برسد

منبت - محل روئیدن نبات است و مراد امام از منبت این جا استعداد فطری برای قبول ادراكات علمی است كه ما حصل زندگی انسان باشد.

مهین - مهین نام پروردگار است به معنی رقیب و شاهد و ناظر و پناهگاه می باشد.

محكم - محكم در اینجا مقابل متشابه است و آنها آیات محكم قرآن است كه صراحت بر معانی خاص دارد و بحث مفصلی بین متكلمین در محكمات و متشابهات می باشد.

متشابه آن آیاتی است كه از جهت یا جهاتی به هم شبیه و مشابه است كه در اتخاذ معانی باید از راه اجتهاد و استنباط راسخین در علم كه ائمه معصومین هستند از آن استفاده كرد و گر نه علم بشری كافی برای درك متشابهات نیست.

مفسر - مفسرین قرآن اهل بیت پیغمبر می باشند كه بهتر از دیگران تفسیر قرآن را دانسته و از سرچشمه قرآن علم تفسیر گرفته اند و آنها راسخون در علم می باشند.

معسر - در حال عسرت و لختی و اضطرار است.

مؤسر - در حال گشایش و آسانی كار است كه ان مع العسر یسرا و تأكید ثانوی آن كه «ان مع العسر یسرا» است وعده گشایش امور و فرج پس از شدت است.

میسر - نوعی از قمار بوده كه اعراب جاهلیت داشتند و در قاموس بیان نموده.

مكیال - همان پیمانه و كیل است كه دنیای بشری از آن گرفته و به كیلو شهرت یافته.

میزان - ترازوست و ترازوی هر چیز از جنس و سنخ خودش می باشد ترازوی اعمال وجود مقدس علی علیه السلام است به شهادت اخبار بسیاری كه در غایة المرام آمد.

محصنات - زنان شوهردار را گویند.

مؤنه - به معنی خرجی «بودجه» است.

مكر - كید و خدعه را گویند.



[ صفحه 468]



ملاهی - لهو و لعب را گویند كه به تمایل شهوات و غصب مرتكب می گردند.

میقات - آن نقاط اطراف مكه است كه باید حاجیان در آنجا حرام بگیرند. و در مناسك حج مفصل نگاشته ام.

مناسك - همان اعمالی است كه باید در حج بدان عمل نمود.

محل - در مقابل محرم است حاجی در حین احرام چند چیز را بر خود حرام می كند، آن وقت محرم است و چون عمل حج یا عمره تمام شد تقصیر می كند او را محل گویند.

متعه - از مختصات دین اسلام است كه امامیه بدان معتقد و طبق اصول صحیح روانشناسی و نیاز طبیعی مورد احتیاج اجتماع است - و عمر بن خطاب تصریح كرد كه متعتان محللتان فی زمن رسول الله و انا احرمهما گفت آنچه را رسول خدا حلال كرده من حرام می كنم اما تا چه اندازه جسارت می خواهد كه حلال خدا را حرام نمایند حسابش با خود خداست.

منسوخ - منسوخ یعنی نسخ شده و كاملتر شده چنانچه آیاتی در قرآن ناسخ آیات دیگری كه قبل از قرآن معمول بوده هست و آن ناسخ و منسوخ یعنی ناقص و كامل را گویند كه به مناسبت اقتضای زمان و مكان حكمی در خور احتیاج مردم عصر آمده و بعد تكمیل گردیده آن را ناسخ و منسوخ گویند.

منزلت - مقامی است كه قرآن برای برادر موسی آورد و آن را مثال برای منزلت امیرالمؤمنین قرار داد كه فرمود انت منی به منزلة هارون من موسی یعنی علی برای پیغمبر خاتم مانند هارون برای موسی است با این تفاوت كه پیغمبری به وجود او ختم می گردد.

مهاجر - كسانی كه هجرت كرده از شهری به شهری بروند.

مرادی - منظور عبدالرحمن بن ملجم مرادی است كه اشقی الاشقیاء لقب گرفت زیرا كشنده بهترین خلق خدا بود.

منهاج رسول - یعنی سنت و عترت او كه روش پسندیده ای مقرون به سعادت است.

معرفت به قلب - آن یقین حاصل از اصول و فروع است و آن عرفان است كه به حق می پیوندد.

موت مستحب - مرگ اخترامی و اختیاریست كه انسان خردمند با علم به اینكه عوامل این دنیا فرح بخش است ولی مانع تكامل نفس می گردد از آنها صرف نظر كند و به اختیار بمیرد یعنی از كلیه وسایل رو برگرداند.



[ صفحه 469]





بمیر ای حكیم از چنین زندگانی

كزین زندگانی چو مردی بمانی



معاویه - پسر ابوسفیان و هند است كه مادرش جگر حمزه را به دندان گرفت و پدرش صدها نفر را برای دنیای ضلالت و جهالت بكشتن داد و خودش برابر امیرالمؤمنین قیام كرد و پسرش برابر سیدالشهداء علیه السلام.

مباح - از پنج حكم شرعی است: حلال - حرام -مباح - مستحب - مكروه.

مسكر - هر مست كننده را گویند كه در اسلام حرام است.

مضطر - حالت ناچاری را گویند.

مخلب - چنگال پرندگان را گویند كه امام شرط حلال بودن پرنده را می فرماید.

مستحب - آن عمل كه به جا آوردن آن ثواب داشته و ترك آن عقاب نداشته باشد.

معبر قرآن - همان تعبیر و تفسیر و تاویل است كه راسخون فی العلم باید بنمایند.

مقداد بن عمار - از اصحاب پیغمبر اكرم بود و از پنج نفر شیعه اصلی است.

مالك اشتر - آن رادمرد شجاع قوی القلب با ایمانی است كه روی ایمان در فرمان امیرالمؤمنین شمشیر می زد و فتوحات اسلام در سایه شمشیر او بود و فرمان استانداری مصر را به او داد و رساله فرمانداری كه به او نوشت بسیار قابل توجه است كه به چندین زبان ترجمه شده و عمروعاص به دستور معاویه او را كشت.