کد مطلب:234796 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:237

سجود
حضرت امام رضا علیه السلام فرموده اند: «من دین الائمة علیهم السلام الورع



[ صفحه 179]



و العفة و الصدق و الصلاح و طول السجود؛ [1] .

جزء رسم و راه امامان شما، دوری از گناه، عفت و پاكدامنی، راستگویی، مصلحت اندیشی و سجده های طولانی است».

سجده بالاترین مرحله خضوع، والاترین درجه ی خشوع، بهترین وسیله ی تقرب، شایسته ترین حالت برای استجابت و نیكوترین منزل برای دریافت انوار درخشان حق تعالی و رسیدن به مقام قرب الهی است.

حضرت آیت الله خامنه ای بیان زیبا و جالبی درباره ی سجود دارند. ایشان می نویسند:

«جبهه بر خاك نهادن، نشانه ی بالاترین حد خضوع انسان است و نمازگزار، این حد نصاب تواضع را شایسته ی خدا می داند؛ زیرا كرنش در برابر نیكی و زیبایی مطلق است و آن را در برابر هر كس یا هر چیز غیر خدا، حرام و ناروا می شمارد؛ زیرا گوهر انسانیت - كه ارزنده ترین متاع بازار هستی است - با این كار فرو می شكند و انسان، خوار و پست می گردد.

در همان حال كه سر بر خاك نهاده و خود را غرق در عظمت خدا می بیند، زبانش نیز با این حالت هماهنگی می كند و با ذكری كه می گوید، در حقیقت عمل خویش را تفسیر می كند: «سبحان ربی الاعلی و بحمده»؛ پاك و پیراسته است خداوندگار من كه برترین



[ صفحه 180]



است و من ستایشگر اویم؛ خداوندگار برترین، خداوندگار پیراسته و پاك. و تنها در برابر چنین موجودی است كه سزاوار است انسان، زبان به ستایش بگشاید و جبهه بر خاك بسپارد». [2] .

نمازگزار با این حركت عملا فرمانبری و اطاعت خود را از خدای حكیم و بصیر، اعلام می دارد و پیش از این هم تسلیم و فرمان پذیری را به خود تلقین و یادآوری می كند. پذیرش همین «عبودیت هر كس و هر چیز دیگر را از آدمی برمی دارد و او را از اسارت ها و زبونی هایی - كه بر او تحمیل شده است - رها می سازد».



در گلشن سجده همچو پروانه برو

با شور تمام و قلب فرزانه برو



آیین عبودیت حق، احیا كن

آن گاه به سوی یار، جانانه برو



(مؤلف)

و شاء در روایتی از امام رضا علیه السلام نقل می كند كه آن حضرت فرمودند:

«اقرب ما یكون العبد الی الله و هو ساجد...؛ [3] .

نزدیك ترین حالات بندگان، هنگامی است كه بنده در حال سجده باشد و از این جهت خداوند در قرآن فرموده است: (سجده كن و خود را نزدیك گردان)».



[ صفحه 181]



سجده، صعود و تعالی روح به مبدأ و منتهای خود است.

سجده، زینت پرستندگان و زیور نیایش گران است.

سجده، پایگاه پرواز عارفانه و وعده گاه دیدار عاشقانه است.

سجده، اوج خشوع و نهایت خضوع است.

سجده، آینه ی تمام نمای بندگی و تصویر آسمانی از فرمان برداری است.

سجده، سر فرودآوردن در برابر سلطان لایزال هستی است.

سجده، جواب «بلی» به ساقی جاودان الست است.

سجده، جلوه پردازی شیفتگی و شیدایی مهرورزان است.

سجده، طراوت گل های دوستی و حلاوت مینای عشق است.

سجده، دل بستن به یك دوست و گسستن از هر چیز غیر او است.

سجده، احیای آیین فرشتگان و تداوم طریقه ی قدسیان است.

سجده، با خدا بودن و به او پیوستن است.

سجده، قابل قبول ترین عمل و پسندیده ترین حالت است.

حضرت امام رضا علیه السلام فرموده اند:

«اذا نام العبد و هو ساجد قال الله عزوجل للملائكة: انظروا الی عبدی قبضت روحه و هو فی طاعتی؛ [4] .

وقتی بنده ای در حال سجده به خواب رود، خداوند به ملائكه می فرماید: نگاه كنید این بنده ام را كه روح او را



[ صفحه 182]



گرفته ام، در حالی كه مشغول عبادت و اطاعت بود».

آری سجده، باشكوه ترین و معنوی ترین حالت مؤمنان نیكودل و پارسایان زنده دل است.

نمازگزار، به هنگام سجده، معنا و مفهوم سجده را باید، وسیله ی تقرب و نزدیكی دل به پیشگاه خدای تعالی قرار دهد كه هر قدر به خدا نزدیك تر شود، به همان اندازه از دیگران دور خواهد شد.

شهید ثانی قدس سره می فرماید:

«شكل سجده طوری مقرر شده كه انسان هنگامی می تواند در حال سجده باشد كه از همه چیز و همه كس چشم بپوشد و روی برتابد تا شكل سجده محقق شود. از نظر توجه قلبی نیز اگر به كلی از همه ی ما سوی الله روی نتابد و چشم نبندد، سجده محقق نمی شود. كوچكترین توجه به غیر خدا، موجب می شود كه انسان در ردیف سجده كنندگان، قرار نگیرد». [5] .

كسی كه در سجده به غیر خدا دل ببندد، به او نزدیك می شود و به همان مقدار از خدای - تبارك و تعالی - دور می شود و از روح نماز و حقیقت سجده فاصله می گیرد.

خداوند می فرماید: «ما جعل الله من قلبین فی جوفه؛ [6] .



[ صفحه 183]



خداوند برای هیچ كس، دو قلب در درونش، قرار نداده است».

مرحوم فیض كاشانی می گوید: «پس سجود كن، سجود آن كس كه بس به پستی گراید و بسیار فروتنی نماید آفریدگار را - عزوجل - و خود را خوار و ذلیل او گرداند و داند كه از خاكی آفریده شده كه همه بر آن پای می نهند و از نطفه ای پدید آمده كه همه آن را پلید می شمرند». [7] .

از هستی خویش تا تو غافل نشوی

هرگز به مراد خویش واصل نشوی



از بحر ظهور تا به ساحل نشوی

در مذهب اهل عشق كامل نشوی




[1] ميزان الحكمه، ج 3، ص 477.

[2] از ژرفاي نماز، ص 5.

[3] ادعيه و زيارت حضرت رضا عليه السلام ص 84؛ (سفينة البحار، ج 1، ماده ي سجده).

[4] بحارالانوار،، ج 85، ص 162.

[5] اسرار الصلاة، ص 155.

[6] احزاب (33)، آيه ي 40.

[7] ترجمة الصلاة، ص 53.