کد مطلب:275713 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:252

پیشگفتار
بنام خداوند بخشاینده مهربان

آنچه كه در این كتاب ملاحظه خواهید فرمود خطبه ای است كه امیر مومنان علیه السلام در آخرین روزهای عمر خود در شهر بصره، و بنابر قولی در شهر كوفه برای مردم ایراد فرمودند كه به گفته برخی آخرین خطبه حضرتش می باشد. این خطبه به خطبه البیان شهرت دارد. اما آنچه كه سبب نشر این خطبه گردید - به اختصار - از این قرار است: چندی پیش آیه الله آقای حاج سید نورالدین میلانی - دام بقاوه - در ضمن تماسی ابراز داشتند كه: آقای حاج عباس علی سلیمی در نظر دارند كه این خطبه را همراه با برگردان فارسی اش به چاپ برسانند و من برای این كار شما را در نظر گرفته ام. پس از این مذاكره اسبابی فراهم آمد تا ملاقاتی با عمده الاخیار، جناب آقای سلیمی صورت گیرد. ایشان كه در همان



[ صفحه 10]



اولین برخورد نشان دادند كه از دوستداران ساحت قدس علوی هستند اظهار كردند: سبب اقدام به چنین امری به زمانی بر می گردد كه روزی در مسجدی از مساجد تهران مشاهده نمودم شخصی سرگرم قرائت تفسیر منظوم قرآن صفی علی شاه است. در كنار او نشستم و بعد از مدت زمانی سر صحبت با او باز شد. آن شخص در ضمن سخنانش گفت: علمای ما آن گونه كه باید و شاید امامان ما را معرفی ننموده اند. [1] من در این فكر افتادم كه مگر می شود امام را معرفی نمود. آیا جز امام علیه السلام كسی این توان را دارد كه امام را معرفی نماید؟ [2] از این رو، به فكر افتادم كه این خطبه - كه در واقع معرفی امام از زبان امام علیه السلام - را طبع كرده منتشر نمایم كه در آن زمان ممكن نشد. لذا نسخه ای از آن را تهیه كردم كه در سفر و حضر همراه من بود و در مواقع لزوم از آن بهره می جستم و بسیار منشا خیر بود. فی المثل، در یكی از چندین سفرم به مكه مكرمه و مدینه منوره (كه مجموعا بالغ بر بیست و هشت سفر می شود) با عالمی از اهل تسنن برخورد كردم كه از مردم افغانستان بود. در ضمن بحثهایی كه با او داشتم نسخه ای از این خطبه را بدو عرضه كردم. او نسخه را از من برای مطالعه گرفت. بعد از مطالعه به من گفت:



[ صفحه 11]



فلانی اگر تمامی جواهرات عالم را به من می دادی این قدر خوشحال نمی شدم كه متن این خطبه را به من دادی. آن گاه آن عالم سنی ادامه داد: قصد دارم كه این نسخه را به كابل فرستاده تا از روی آن تكثیر كنند و در اختیار مردم قرار دهند. باری، این گونه پیشامدها سبب گردید كه در فكر خود مبنی بر چاپ و انتشار این خطبه به صورتی مقبول مصمم تر گردم. از این رو به امر حضرت آیه الله میلانی زحمت این كار را به شما محول نمودم.

با این مقدمات بود كه كار را در دستور كار موسسه قرار دادم. در ابتدا نسخه آقای سلیمی را مطالعه كردم. مشاهده نمودم همان نسخه الزام الناصب مرحوم حائری است. با سابقه ذهنی و بررسیهایی كه انجام داده بودم می دانستم كه این نسخه بس مغلوط است. از این رو، دست به كار شدم تا نسخه ای مصحح را برای انجام این كار برگزینم كه به كتاب نوائب الدهور مرحوم علامه فقید، آقای حاج سید حسین میر جهانی برخورد كردم. مرحوم میر جهانی خطبه را به همراه ترجمه و بحثی در مدارك آن در مجموعه خود متذكر شده اند [3] كه از هر جهت نیاز ما را بر آورده می ساخت، اما چون كتاب اختصاص به حضرت ولی عصر - ارواحنا فداه - و علایم ظهور دارد فرازهایی از خطبه كه



[ صفحه 12]



مربوط به معرفی خود حضرت می شود حذف گردیده است. از این رو، آن فرازهای محذوف به همراه ترجمه در كنار متن مرحوم میر جهانی قرار گرفت و مجموعه حاضر فراهم آمد. به سبب عدم تطابق سبك و سیاق نوشته مرحوم میر جهانی با سبك روز لازم بود كه كارهایی صورت گیرد تا متنی مقبول عرضه گردد. كارهای انجام شده به شرح زیر است:

1 - نوشته از لحاظ ادبی ویرایش گردید.

2 - نوشته نشانه گذاری شد.

3 - برای بخشهای مختلف آن نامی در نظر گرفته شد.

4 - متن، ترجمه و معنای واژه های مشكل از یك دیگر مجزا گشت.

5 - همچنان كه گفته شد فرازهایی از خطبه كه در نوشته مرحوم میر جهانی به سبب خروج از موضوع كتاب حذف گردیده بود به همراه برگردانی از آن افزوده گردید. در آخر، امیدوارم این مجموعه و تلاشی كه در راه سامان بخشیدن آن مبذول گردیده مورد نظر و عنایت حضرت بقیه الله الاعظم، حجه بن الحسن العسكری - ارواحنا لتراب مقدمه الفداء - قرار گیرد. آمین یا رب العالمین - و السلام علیكم و رحمه الله و بركاته مهدی جعفری موسسه تحقیقاتی فرهنگ جلیل رمضان المبارك 1416 قمری بهمن ماه 1374 شمسی



[ صفحه 13]




[1] و شايد تلويحا در نظر داشته كه بگويد: آن كساني كه امامان ما را معرفي كرده اند در زمره صفي عليشاه و اتباعش مي باشند.

[2] استدلال ايشان برگرفته از اين قاعده منطقي است كه معرف نسبت به معرف يا بايد همسان باشد و يا اجلي. معني ندارد كه معرف دون معرف باشد.

[3] مير جهاني: نوائب الدهور، ج 2: صص 152 - 24