کد مطلب:369833 شنبه 14 اسفند 1395 آمار بازدید:263
»»» فهرست کتاب
شناخت خدا
از جمله اهداف واسطه‌اي تربيت در صحيفه معرفت خدا است. اين هدف كه كليد دستيابي به هدف نهايي است، نقش مهمي در تقرب به درگاه حق تعالي دارد. بدون شناخت خداوند، تقرب به او امكان پذير نيست، تقرب و نزديكي به او، تخلق به اخلاق حق، كسب ايمان، توكل و تقوا همه در سايه‌ي شناخت كامل و عميق خداي متعال ممكن است. شناخت‌هاي سطحي به ارتباط ضعيفي بين عبد و معبود مي‌انجامد و هر چه در معرفت گسترده و عميق‌تر باشد، ارتباط مستحكم و شديدتر خواهد بود. امام سجاد (ع) در دعاهاي متعدد به خداشناسي و معرفت الهي پرداخته و با اشاره به موضوعاتي چون توحيد و مراتب آن، ذات خدا و صفات او، به تقويت و تعميق شناخت آدمي پرداخته است. در دعاي نخست، ضمن حمد و سپاس خداوند به شناساندن ذات باري تعالي مي‌پردازد: «الذي قصرت عن رويته ابصار الناظرين و عجزت عن نعته اوهام الواصفين ابتدع بقدرته الخلق ابتداعا و اخترعهم علي مشيته اختراعا ثم سلك بهم طريق ارادته و بعثهم في سبيل محبته...» (دعاي اول / 3، 4، 2)؛ خدايي كه ديده‌هاي بينندگان از ديدنش ناتوانند و انديشه‌هاي وصف كنندگان از عهده وصفش برنيايند. به قدرت و توانايي خود آفريدگان را آفريد و آنان را به اراده و خواست خويش به وجود مي‌آورد، بي‌آن كه از روي مثال و نمونه‌اي باشد. سپس آنان را در راه خواست خود روان گردانيد و در راه محبت و دوستي به خود برانگيخت... در فرازهاي اين دعا و دعاهاي ديگري مانند دعاي عرفه، حضرت (ع) به شناساندن خداي سبحان پرداخته و دريچه‌هايي از معرفت الهي را به سوي آدميان مي‌گشايد. معرفت خدا چه از راه حصولي و با تفكر درباره‌ي او و آفريدگانش و چه از راه حضوري، مورد نظر صحيفه است. مثلا حضرت (ع) در نخستين دعا به شناخت حضوري و معرفت فطري اشاره دارد و خداي را به خاطر الهام شكر و سپاس خود به آدميان و شناساندن وجود، علم و قدرتش به آن‌ها و راهنمايي فطري و دروني به سوي خويشتن مورد حمد و ستايش قرار مي‌دهد: «و الحمد لله علي ما عرفنا من نفسه و الهمنا من شكره، و فتح لنا من ابواب العلم بربوبيته و دلنا عليه من الاخلاص له في توحيده، و جنبنا من الالحاد و الشك في امره» (دعاي اول / 10)؛ سپاس خداي را كه خويشتن را به ما شناساند و شكر و سپاس خود را به ما الهام نمود و درهاي علم به ربوبيتش را بر ما گشود و بر اخلاص در توحيد و يگانگيش راهنماييمان كرد و از شك و دو دلي در امر خود (معرفت ذات و صفات) دورمان ساخت.