کد مطلب:40966 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:528

سیره حکومتی امام علی















در اندیشه سیاسی غالبا دو طرز تفكر در مورد سیاست وجود دارد: گروهی معتقد هستند كه برای دست یافتن به قدرت از هر وسیله و ابزاری و از هر راه ممكنی می توان استفاده نمود. براساس این دیدگاه، سیاست بر هیچ یك از ارزشهای انسانی متمركز نیست و سیاست مدار كاری به حق و باطل ندارد و فقط هدف او اعمال قدرت و تسلط بر جامعه می باشد كه اكثر سیاست مداران جهان چنین هستند.

تفكر دیگر، سیاستی است كه هدف محوری آن خدا می باشد و بر پایه ارزشهای انسانی استوار است. در چنین نوع سیاستی، سیاست مدار مجاز نیست برای رسیدن به حكومت به هر نوع ابزار و وسیله ای تمسك جوید.

سیره سیاسی و حكومتی امام علی علیه السلام هم مبتنی بر نوع دوم و دیدگاه گروه دوم است كه هدف از دست یابی به حكومت در آن، این است كه جامعه انسانی را به سوی تكامل مادی و معنوی و در نهایت به طرف خداوند سوق دهد و عدالت اجتماعی را برقرار نماید و زندگی سالم و مسالمت آمیزی را برای مردم فراهم آورد.

علی علیه السلام احیاگر حكومت و سیاستی بود كه پیامبر بنا نهاد و اگرچه خود نیز در پیش برد حكومت نبوی نقش به سزایی داشت، امّا 25 سال پس از رحلت پیامبر، زمانی كه زمام حكومت را شخصا به دست گرفت، می دید چهره حكومت اسلامی كاملاً دگرگون شده و از اهداف پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله فاصله گرفته است و برای باز گرداندن جامعه به سیره پیامبر و قرآن باید تلاشی پی گیر و طاقت فرسا انجام دهد.

حضرت علی علیه السلام در خطبه 131 نهج البلاغه انگیزه خود را از پذیرش حكومت، چنین بیان می دارد:

«پروردگارا! تو می دانی آنچه ما انجام دادیم، نه برای این بود كه ملك و سلطنتی به دست آوریم و نه برای اینكه از متاع پست دنیا چیزی تهیه كنیم، بلكه بدان سبب بود كه نشانه های از بین رفته دینت را بازگردانیم و صلح و اصلاح را در شهرهایت آشكار سازیم تا بندگان ستم دیده ات در ایمنی قرار گیرند و قوانین و مقررات تو كه به دست فراموشی سپرده شده بار دیگر عملی شود.»

همچنین وی در نخستین روز بیعت خود در مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله ، بر بالای منبر رفته و برنامه های خود را بدون پرده پوشی چنین اعلام كرد:

«هان، بدانید كه اوضاع و احوال جامعه شما به همان گونه ای بازگشته است كه در روز بعثت پیامبر بود. سوگند به آن كه او را برانگیخت تا حق را بگستراند و برقرار سازد، باید سخت زیر و رو و آزموده شوید. سپس بیخته و از هم جدا گردید و بر هم زده شوید؛ چنان كه كفگیر در ته دیگ طعام زنند؛ بدان سان كه هر كه پایین افتاده فرا رود و هر كه فرا رفته به زیر آید. باید پیش افتادگانی كه عقب مانده اند، پیش افتند و پس افتادگانی كه به ناروا سبقت جسته و برتر شده اند، به عقب كشانده شوند. به خدا سوگند، نه به اندازه سر سوزنی حقیقت را پنهان كردم و نه هیچ نوع دروغی گفتم.»[1] .

آری، حضرت علی علیه السلام تمام تلاش خود را به كار بست تا بتواند سیره حكومتی و سیاسی حضرت رسول صلی الله علیه و آله را بدون هیچ كم و كاستی در جامعه پیاده كند. اصول مهم چنین حكومت و سیاستی به شرح زیر می باشد:









  1. كافی،محمدبن یعقوب كلینی، ج8، ص67؛ نهج البلاغه، خطبه 16.