کد مطلب:62446 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:296

مقدمه











در جهان معاصر، سازمان ها ركن اصلی جوامع هستند و شرایط مختلف زمانی و مكانی، و نیز نیازهای گوناگون انسان ها، باعث ظهور و گسترش روز افزون سازمان ها و مؤ سسات مختلف شده اند. سازمان های مختلف تقریبا در تمام شئون زندگی انسان امروزی، از هنگام تولد تا مرگ تأثیر گذار هستند. بدیهی اس كه سازمان آن گاه می تواند در به انجام رساندن ماموریت ها و رسیدن به اهداف خود موفق گردد كه مدیرانی توانمند و كار آمد زمام امور آن را به دست داشته باشند؛ چرا كه مدیریت مهم ترین عامل در تداوم حیات و استمرار موفقیت سازمان بوده و نقشی بسیار مهم و حیاتی در رشد، بالندگی و پیشرفت سازمان بر عهده دارد.

از سوی دیگر، در موفقیت و اثر بخشی مدیریت عوامل گوناگونی تأثیر گذارند كه فرهنگ یكی از مهم ترین آن هاست. عوامل مختلف فرهنگی، تأثیر عمیق و انكار پذیری در مدیریت و ساخت های گوناگون آن دارند، و در پی ریزی نظام مدیریت مناسب برای سازمان ها در جوامع مختلف، با فرهنگ های متفاوت، توجه به عامل مهم فرهنگ و تفاوت های فرهنگی، امری ضروری و اجتناب ناپذیر می نماید. به این نكته نیز باید توجه داشت كه اگر چه اصول سازمانی ناظر بر ساختار و فن آوری در فرهنگ ها و ملل مختلف، تا حدودی به هم شبیه هستند؛ اما اختلافات ملی و منطقه ای در كاركردهای مدیریت همچنان تأثیر گذار بوده و تأثیر فرهنگ بر عملكرد و رفتار افراد، در محیطهای كاری به وضوح مشاهده می شود.

در اواخر دهه 1960 میلادی، هاف استد[1] مطالعات و تحقیقاتی را با هدف اثبات نقش و تأثیر تفاوت های فرهنگی بر مدیریت انجام داد. این تحقیقات بعد از او پی گیری و دنبال شد. یافته اصلی مطالعات هاف استد گویای آن است كه سازمان ها به شدت تحت تأثیر فرهنگ هستند؛ به گونه ای كه تأثیر فرهنگ در سازمان، از تأثیر گذاری تأثیر قرار می دهد.

هاف استد در تبیین رابطه فرهنگ و مدیریت می نویسد: مدیریت و سازمان از ابتدا تا انتها تحت نفوذ فرهنگ هستند. از راه شناخت بهتر و آگاهی از ارزش های فرهنگی و نقطه نظراتی كه از سوی افراد مطرح می شود، بهتر می توان رفتار سازمان ها، و ماهیت و عملیات مدیریت در قالب خاص فرهنگی را درك و تعبیر نمود.[2] .

تأثیر شگرف فرهنگ در مدیریت و فرآیند آن باعث شده است كه فرایند مدیریت در میان ملت ها و فرهنگ های مختلف جهان متفاوت باشدت مدیریت ژاپنی، مدیریت آمریكایی و مدیریت كره ای نمونه هایی هستند كه متناسب با فرهنگ جوامع خود به وجود آمده اند. بنابر این، فرهنگ از مهم ترین عواملی است كه تأثیر عمیق و انكار ناپذیری در مدیریت دارد.

در جامعه اسلامی اگر به این مقوله مهم توجه نگردد، ویژگی های فرهنگی جامعه مورد عنایت خاص قرار نگیرد، و اگر قالب های مدیریتی كه بر مبنای فرهنگ مغرب زمین ساخته شده اند، شكسته و یا تعدیل نشود و از نو بر معنای اصول و مبانی فرهنگ غنی اسلامی، نظام مناسبی برای مدیریت كشور و سازمان های مختلف آن پی ریزی نگردد؛ نظام مدیریت به نظامی نا كار آمد تبدیل خواهد شد كه كاركرد مطول و مناسبی در آنها نخواهد داشت.

نیم نگاهی به چشم اندازه وسیع دین و منابع غنی و سرشار آن به ویژه سیره پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه هدی علیه السلام روشنگری این نكته است كه این چشم انداز وسیع و منحصر به فرد، زمینه بكری است كه به منظور بنیان نهادن نظام مدیریتی مستحكم و كار آمد، بایستی از آن سود جست.

با توجه به این كه امام علی علیه السلام حدود پنج سال حاكمیت و مدیریت جامعه اسلامی را بر عهده داشته و در منافع اسلامی بیش ترین مطلب در مورد مدیریت از آن امام همام نقل شده است، و نیز به مناسبت نامگذاری سال 1380 به نام سال رفتار علوی، تصمیم گرفته شد كه سیره و سخنان و دیدگاه های آن حضرت در مورد موضوعات و مسائل مدیریتی، تبیین و در مجموعه ای به نام مدیریت علوی عرضه گردد. البته به علت محدودیت زمانی تنها برخی از مباحث مدیریت از نگاه امام علی علیه السلام مورد بررسی قرار گرفت و ارائه گردید.

در پایان بر خود لازمه می دانیم از جناب حجة الاسلام و المسلمین آقای محمد حسن نبوی كه با راهنمایی های مشفقانه خویش بر غنای مباحث كتاب افزودند، تشكر و سپاس گزاری نماییم.









    1. Hofstede.
    2. نات، راگو، مدیریت تطبیقی، ترجمه عباس منوریان، ص 48.