کد مطلب:62619 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:356

حب علی در قرآن و سنت











بحثهای گذشته ارزش و اثر محبت را روشن ساخت و ضمنا معلوم گشت كه عشق پاكان وسیله ای است برای اصلاح و تهذیب نفس نه اینكه خود هدف باشد. اكنون باید ببینیم اسلام و قرآن محبوبی را برای ما انتخاب كرده اند یا نه.

قرآن سخن پیامبران گذشته را كه نقل می كند می گوید همگان گفتند: «ما از مردم مزدی نمی خواهیم تنها اجر ما بر خداست». اما به پیغمبر خاتم خطاب می كند:

«قل لا اسئلكم علیه اجرا الا المودش فی القربی»[1] .

«بگو از شما مزدی را درخواست نمی كنم مگر دوستی خویشاوندان نزدیكم».

اینجا جای سئوال است كه چرا سایر پیامبران هیچ اجری را 94 مطالبه نكردند و نبی اكرم برای رسالتش مطالبه مزد كرد، دوستی

[صفحه 89]

خویشاوندان نزدیكش را به عنوان پاداش رسالت از مردم خواست؟ قرآن خود به این سئوال جواب می دهد:

«قل ما سئلتكم من اجر فهو لكم ان اجری الا علی الله»[2] .

«بگو مزدی را كه درخواست كردم چیزی است كه سودش عاید خود شماست. مزد من جز بر خدا نیست».

یعنی آنچه را من به عنوان مزد خواستم عاید شما می گردد نه عاید من. این دوستی كمندی است برای تكامل و اصلاح خودتان. این، اسمش مزد است و الا در حقیقت خیر دیگری است كه به شما پیشنهاد می كنم، از این نظر كه اهل البیت و خویشان پیغمبر مردمی هستند كه گرد آلودگی نروند و دامنی پاك و پاكیزه دارند:«حجور طابت و طهرت». محبت و شیفتگی آنان جز اطاعت از حق و پیروی از فضائل نتیجه ای نبخشد و دوستی آنان است كه همچون اكسیر، قلب ماهیت می كند و كامل ساز است.

مراد از «قربی» هر كه باشد مسلما از برجسته ترین مصادیق آن، علی علیه السلام است.

فخر رازی می گوید:

«زمخشری در كشاف روایت كرده: «چون این آیه نازل گشت، گفتند یا رسول الله! خویشاوندانی كه بر ما محبتشان واجب است كیانند؟ فرمود علی و فاطمه و پسران آنان».

[صفحه 90]

از این روایت ثابت می گردد كه این چهار نفر «قربای» پیغمبرند و بایست از احترام و دوستی مردم برخوردار باشند و بر این مطلب از چند جهت می توان استدلال كرد:

1- آیه «الا المودش فی القربی».

2- بدون شك پیغمبر فاطمه را بسیار دوست می داشت و می فرمود: «فاطمه پاره تن من است. بیازارد مرا هر چه او را بیازارد» و نیز علی و حسنین را دوست می داشت، همچنانكه روایات بسیار و متواتر در این باب رسیده است. پس دوستی آنان بر همه امت واجب است.[3] زیرا قرآن می فرماید: «و اتبعوه لعلكم تهتدون»[4] از پیغمبر پیروی كنید شاید راه یابید و هدایت شوید. و باز می فرماید: «لقد كان لكم فی رسول الله اسوش حسنة»[5] از برای شماست در فرستاده خدا سرمشقی نیكو. و اینها دلالت می كند كه دوستی آل محمد- كه علی و فاطمه و حسنین هستند- بر همه مسلمین واجب است.[6] .

از پیغمبر نیز راجع به محبت و دوستی علی روایات بسیاری

[صفحه 91]

رسیده است:

1- ابن اثیر نقل می كند كه پیغمبر خطاب كرد به علی و فرمود:

«یا علی! خداوند تو را به چیزهائی زینت داد كه پیش بندگان او زینتی از آنها محبوبتر نیست: كناره گیری از دنیا، آنچنان قرارت داد كه نه تو از دنیا چیزی بهره مند شوی و نه آن از تو. به تو بخشید دوستی مساكین را، آنان به امامت تو خوشنودند و تو نیز به پیروی آنان از تو. خوشا به حال كسی كه تو را دوست بدارد و در دوستیت راستین باشد، و وای بر كسی كه با تو دشمنی كند و علیه تو دروغ گوید.»[7] .

2- سیوطی روایت می كند كه پیغمبر فرمود:

«دوستی علی ایمان است و دشمنی وی نفاق.»[8] .

3- ابو نعیم روایت می كند كه پیغمبر خطاب به انصار كرد و فرمود:

«آیا راهنمائی كنم شما را به چیزی كه اگر بدان چنگ بزنید بعد از من هرگز گمراه نشوید؟ گفتند آری یا رسول الله! فرمود: این علی است. دوستش بدارید به دوستی من، و احترامش كنید به احترام من، كه خداوند به وسیله جبرئیل فرمانم داد كه

[صفحه 92]

این را برای شما بگویم.»[9] .

و نیز اهل سنت روایاتی از پیغمبر اكرم نقل كرده اند كه در آن روایات نگاه به چهره علی و سخن فضائل علی عبادت شمرده شده است:

1- محب طبری از عایشه روایت می كند كه گفت:

«پدرم را دیدم به صورت علی بسیار نگاه می كرد. گفتم: پدر جان! تو را می بینم كه به صورت علی بسیار می نگری؟ گفت دخترك! از پیغمبر خدا شنیدم كه گفت «نگاه به چهره علی عبادت است».[10] .

2- ابن حجر از عایشه روایت می كند كه پیغمبر گفت:

«بهترین برادران من علی است و بهترین عموهای من حمزه است و یاد علی و سخن از او عبادت است».[11] .

[صفحه 93]

علی محبوبترین افراد بود در پیشگاه خدا و پیغمبر و قهرا بهترین محبوبهاست. انس بن مالك می گوید:

«هر روز یكی از فرزندان انصار كارهای پیغمبر را انجام می داد. روزی نوبت من بود. ام ایمن مرغ بریانی را در محضر پیغمبر آورد و گفت یا رسول الله! این مرغ را خود گرفته ام و به خاطر شما پخته ام. حضرت گفت: خدایا محبوبترین بندگانت را برسان كه با من در خوردن این مرغ شركت كند. در همان هنگام در كوبیده شد. پیغمبر فرمود: انس! در را باز كن. گفتم خدا كند مردی از انصار باشد. اما علی را پشت در دیدم. گفتم پیغمبر مشغول كاری است، و برگشتم سرجایم ایستادم. بار دیگر در كوبیده شد پیغمبر گفت در را باز كن. باز دعا می كردم مردی از انصار باشد. در را باز كردم باز علی بود. گفتم پیغمبر مشغول كاری است و برگشتم برسرجایم ایستادم. باز در كوبیده شد. پیغمبر فرمودند: انس! برو در را باز كن و او را به خانه بیاور. تو اول كسی نیستی كه قومت را دوست داری. او از انصار نیست. من رفتم و علی را به خانه آوردم و با پیغمبر مرغ بریان را خوردند.[12] .

[صفحه 94]


صفحه 89، 90، 91، 92، 93، 94.








    1. سوره شوری، آیه 23.
    2. سوره سبأ، آیه 47.
    3. محبت پیغمبر نسبت به آنان جنبه شخصی ندارد، یعنی تنها بدین جهت نیست كه مثلا فرزند یا فرزندزاده! او هستند و اگر كسی دیگر هم بجای آنها می بود پیغمبر آنها را دوست می داشت. پیغمبر از آن جهت آنها را دوست می داشت كه آنها فرد نمونه بودند و خدا آنها را دوست می داشت و الا پیغمبر اكرم فرزندان دیگری هم داشت كه نه او با آنها به این شكل محبت داشت و نه امت چنین وظیفه ای داشتند.
    4. سوره اعراف، آیه: 158.
    5. سوره احزاب، آیه: 21.
    6. التفسیر الكبیر فخر رازی، ج 27، ص 166، چاپ مصر.
    7. اسد الغابة، ج 4، ص 23.
    8. كنز العمال جمع الجوامع سیوطی، ج 6، ص 156.
    9. حلیة الاولیاء، ج 1، ص 63 روایات در این باب بسیار زیاد است و ما در كتب معتبر اهل سنت به متجاوز از نود روایت برخوردیم كه همه در موضوع دوستی و محبت امیرالمؤمنین است. در كتب شیعه نیز روایات بسیار زیادی وارد شده است و مرحوم مجلسی درج 39 بحار الانوار چاپ جدید بابی در حب و بغض امیرالمؤمنین منعقد كرده است و در آن باب روایت نقل كرده است.
    10. الریاض النضرش، ج 2، ص 219 و در حدود 20 روایت دیگر تا آنجا كه ما برخوردیم در همین موضوع در كتب اهل سنت نقل شده است.
    11. الصواعق المحرقة، ص 74 و پنج روایت دیگر در همین موضوع در كتب مختلف اهل سنت نقل شده است.
    12. مستدرك الصحیحین، ج 3، ص. 131 این داستان با كیفیتهای مختلف به متجاوز از هیجده نقل در كتب معتبر اهل سنت نقل شده است.