کد مطلب:32248 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:1

گنجینه پرسمان » اعتقادات

آيا ابليس فرشته بود يا از جن؟

در اينكه ابليس، فرشته است يا جن، ميان مفسران بحثهاي زيادي شده است;(ر.ك: مجمعالبيان، علامه طبرسي;، ج 1، ص 162 ـ 165، مؤسسة الاعلمي، بيروت.) زيرا از سويي خطاب و فرمان در آيه ياد شده به فرشتگان بود. و إذ قلنا للملـَئكة اسجدوا...(بقره، 34.) و آنها مستثنيمنه هستند; فسجد الملـَئكة كلّهم أجمعون # إلاّ ابليس(حجر، 30 و 31.) و از سوي ديگر، قرآن تصريح ميكند كه ابليس از جنيان بود ...كان من الجنّ...(كهف، 50.) در پاسخ ميتوان به دو بيان، ميان هر دو نظر جمع كرد:

1. ابليس به علت عبادت بسيار، در زمرة فرشتگان به حساب ميآمد و ملائكه گمان ميكردند كه او از خودشان است; از اينرو وقتي خطاب آمد ابليس با اينكه خود را نيز مشمول آن ميدانست، سرپيچي كرد.

2. خطاب هم به فرشتگان بود و هم به ابليس; اما چون اكثر قريب به اتفاق مخاطبان خداوند، در امر به سجده، ملائكه بودند، از اينرو خداوند در مقام حكايت، فقط سخن از خطاب به ملائكه را به ميان ميآورد و اين روش، در نقل و حكايت امري مرسوم است.(ر.ك: مجمعالبيان، همان، معارف قرآن، مصباح يزدي، ص 299، انتشارات در راه حق.)

بهشتي كه آدم و حوا8 در آن بودند، بهشت جاويدان ـ كه به مؤمنان وعده داده شده ـ نبوده; بلكه باغي از باغهاي با شكوه و پر نعمت خداوند بوده كه در يكي از مناطق سرسبز زمين قرار داشته است و مقصود از هبوط و نزول آدم به زمين، نزول مقامي است نه مكاني; يعني از مقام ارجمند خود و از آن بهشت سرسبز پايين آمدند.

برخي از مفسران ازجمله علامه طباطبايي ميگويند: بهشت آدمبهشت برزخي بوده كه در آسمان قرار داشته است. و چون در آن زمان، شيطان از رفتن به آسمانها ممنوع نبود، به همين جهت توانست آنها را وسوسه كند تا از درخت ممنوع بخورند، و بهشت آنها، بهشت جاويدان نبود كه شيطان نتواند وارد شود.(ر.ك: الميزان، علامه طباطبايي، ج 1، ص 139، نشر اسماعيليان / تفسير نمونه، آيتالله مكارم و ديگران، ج 1، ص 186 و 187، نشر دارالكتب)