کد مطلب:39151 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:1

گنجینه پرسمان » اهل بيت

خلفاي سه گانه نيزمانند پيامبر( و شيعيان وضو مي گرفتند؟

درآيه 6 سوره مائده(...وايديكم الي المرافق...) منظور چيست؟ شستن به سمت مرفق(مثل اهل تسنن) يا برعكس؟

بدون ترديد مسلمانان در آغاز دورة اسلام، همانند پيامبر( وضو مي گرفتند. و در اين زمينه هيچ اختلافي ذكر نشده است. و اختلاف و تفاوت، پس از وفات رسول اكرم( ، روي داد. و طبق تاريخ، تا زمان عمر هم مردم همانند پيامبر( وضو مي گرفتند. و در زمان عثمان بود كه اختلاف و تفاوت دربارة وضو، در بين مردم رخ داد. و آغاز كنندة اين اختلاف، خود عثمان بود. (1)

در زمان خليفه اول، به رغم بررسي و وارسي دقيقي كه در كتابهاي تاريخ كرده ايم، و به رغم آنكه در پي يافتن اندك نشانهاي از اختلاف مسلمانان درباره حكمي از احكام وضو در آن دوره بوده ايم، هيچ نشان شايان ذكري نيافته ايم.(2)

در زمان خليفه دوم نيز به همين صورت، مگر در يك مسأله، و در حالتي از حالتهاي وضو، يعني جايز بودن يا نبودن مسح بر پا افزار. بنابراين نبود خبري حاكي از واكنش خليفه در اين مسأله، دليلي است بر اينكه در آن دوره وضوي پيامبر( ميان مردم رواج داشته است. زيرا اگر اختلافي بود، خبري نقل مي شد. به ويژه آنكه در كتب سيره و تاريخ نقل شده است، كه او در دوران طولاني خلافت خود، به جزئيات شريعت اهتمام داشت.

عثمان بن عفان در ميان خلفاي سه گانه، تنها كسي است كه چگونگي وضوي پيامبر( را نقل كرده ست. كه در صحيح البخاري،ج1،ص52 و صحيح مسلم، ج1،ص204 و در صحيح مسلم، ج1،ص207، ح8، چند متن از اين مطالبي كه خليفه سوم در مورد وضو گفته، آمده است. كه در اينجا يك متن را نقل مي كنيم : مسلم در صحيح خود، از قتيبه بن سعيد، و احمد بن عبده ضبي، نقل كرده كه گفتند : عبدالعزيز ـ كه همان درآوردي است از زيد بن اسلم از حمران ـ وابسته عثمان، روايت كردند كه گفت: آبي براي وضو نزد عثمان بردم. او وضو گرفت، و سپس گفت : برخي مردم حديثهايي از پيامبر خدا( نقل مي كنند كه نمي دانم چيست، جز آنكه ديدم رسول خدا( وضويي همانند اين وضوي من گرفت. و آنگاه فرمود : هر كس چنين وضو بگيرد، همه گناهان گذشته او آمرزيده مي شود.

اين متن ها به چند نكته اشاره مي كند :

1) اين متن از اين خبر مي دهد كه مسلمانان، در مسأله چگونگي وضو دو دسته شدند. (3)







2) در عبارت برخي از مردم، و نيز نمي دانم چيست، حكايت از آن دارد كه خليفه آن مردم را نكوهش مي كند، و آنان را مجهول مي داند. اما بايد ديد آيا آن مردم بحق چنين بودند؟ يا خليفه از آن روي كه با آنان مخالف بود، اين سخن را دربارة شان گفت. و اصل مخالفت با خليفه چنين نكوهشي را مي طلبيد؟

در ادامه بايد خاطر نشان كرد كه طريقه وضو گرفتن شيعه، طبق قرآن كريم است. و كيفيت آن، كه همان سنت پيامبر( است، از طريق ائمه اطهار( ، به ما رسيده است. خود امام صادق( به مردي كه از ايشان سؤال نمود، فرمودند : مهما أجبتك فيه بشيء فهو عن رسول الله( لسنا نقول برأنيا من شيء (4) (هر پاسخي كه به تو دادم از پيامبر گرامي( است. و ما به رأي و نظر خود سخن نمي گوييم.)

در رابطه با سؤال شما دربارة ...فاغسلوا وجوهكم و ايديكم الي المرافق... بايد گفت كه حد دست كه بايد در وضو شسته شود، تا آرنج ذكر شده؛ زيرا مرافق جمع مرفق يعني آرنج است. و هنگامي كه گفته ميشود دست را بشوييد، ممكن است به ذهن چنين برسد كه دستها را تا مچ بشوييد، زيرا غالباً اين مقدار شسته مي شود. ولي قرآن ميفرمايد : تا آرنج بشوييد (الي المرافق). لذا الي در آيه براي بيان حد شستن است، نه كيفيت شستن، كه بعضي توهم كرده اند، و خيال كرده اند كه آيه مي فرمايد كه بايد دستها را از سرانگشتان به طرف آرنج بشوييد (چنانكه بعضي از اهل سنت قائل هستند).

اين مسأله، مانند اين است كه انسان به كارگري سفارش كند، كه ديوار اطاق را از كف تا يك متر رنگ كند. روشن است منظور اين نيست كه ديوار از پايين به بالا رنگ شود؛ بلكه بايد به اين مقدار رنگ شود، نه بيشتر، و نه كمتر. پس فقط مقداري از دست كه بايد شسته شود، در آيه ذكر شده. و اما كيفيت آن در سنت پيامبر( ، بوسيله اهل بيت( ، به ما رسيده است. و آن شستن آرنج است به طرف سرانگشتان.

























ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابع و مآخذ :

1. تفسير نمونه، ج4، ص285تا288

2. وضوي پيامبر، سيد علي شهرستاني، ترجمة دكتر حسين صابري، ص54و55

3. همان، ص60و61

فقه تطبيقي، محمد جواد مغنيه، ترجمه كاظم پور جوادي،ص3و4