کد مطلب:275551 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:461
پايه اصلي دين
از اين تقسيم بندي عرفي و مشهور كه اعتقاد به ولايت و امامت در اصول مذهب قرار گرفته، برخي به غلط اين نتيجه را گرفته اند كه اعتقاد به امامت و ولايت اهل بيت عليهم السلام ضرورت اسلامي نداشته، ايمان اسلامي بدون آن امكان پذير است! در حالي كه نصوص ديني، خلاف اين ديدگاه را اثبات مي كند. حضرت باقر عليه السلام فرمودند: بني الاسلام علي خمس: علي الصلاه و الزكاه و الصوم و الحج و الولايه و لم يناد بشي ء كما نودي بالولايه، اسلام بر پنج پايه بنا شده است: بر نماز و زكات و روزه و حج و ولايت و براي هيچ كدام از چهار اصل قبلي به اندازه ولايت، سفارش نشده است. سپس امام فرمودند: فاخذ الناس باربع و تركوا هذه - يعني الولايه. ولي مردم، چهار اصل قبلي را گرفته، ولايت را رها كرده اند. [1] .
[ صفحه 12]
اين روايت، اولويت ولايت را بر چهار اصل عبادي اسلام، يعني بر نماز و زكات و حج و ولايت نشان مي دهد. در روايت ديگري از امام باقر عليه السلام ولايت اهل بيت عليهم السلام بالاترين حقيقت ديني معرفي شده است. آنجا كه مي فرمايند: ذروه الامر و سنامه و مفتاحه و باب الاشياء و رضا الرحمن، الطاعه للامام بعد معرفته. [2] بالاترين و مرتفع ترين امر دين و كليد همه امور ديني و مدخل آنها، و مايه خرسندي خداي جهان، اطاعت از امام پس از معرفت او است. بنابر اين، ولايت اهل بيت عليهم السلام فرع دين نبوده، همه دين (غير از توحيد و نبوت) فرع ولايت محسوب مي شود. در روايتي از امام صادق عليه السلام كه گزارش معراجهاي مكرر رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم به ملكوت آسمانها است، اولويت ولايت اهل بيت بر ديگر فرائض و مباني دين اين گونه ترسيم شده است: عرج بالنبي صلي الله عليه و آله و سلم الي السماء مئه و عشرين مره، ما من مره الا و قد اوصي الله عز و جل فيها النبي صلي الله عليه و آله و سلم بالولايه لعلي و الائمه عليهم السلام اكثر مما اوصاه بالفرائض. [3] پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم صد و بيست بار به معراج رفت، در هر بار خداي بزرگ، پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم را بيش از آن كه به واجبات ديني توصيه نمايد به ولايت علي و ائمه عليهم السلام توصيه مي فرمود. پس امر ولايت از همه واجبات ديني اوجب و از يكايك فرائض الهي
[ صفحه 13]
مهم تر است. درجه اين اهميت چنان است كه در فرمايش ديگري از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم دوستي اهل بيت عليهم السلام اساس دين معرفي شده است. امام صادق عليه السلام به نقل از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايند:... و لكل شي ء اساس و اساس الاسلام حبنا اهل البيت. [4] هر چيزي پايه هايي دارد و پايه اسلام، محبت ما اهل بيت است. حضرت باقر عليه السلام در مقام بيان پايه هاي دين، پس از معرفي نماز و زكات و روزه و حج و ولايت به عنوان اركان دين، در پاسخ سوال زراره كه پرسيد: كداميك از اين اركان پنجگانه افضل است، فرمودند: الولايه افضل لانها مفتاحهن و الوالي هو الدليل عليهن. ولايت از ديگر مباني برتر است. زيرا كه كليد آنها ولايت است، پيشواي الهي مردم را به روش انجام آنها راهنمايي مي نمايد. [5] نكته قابل توجه اينجا است كه از پنج ركن (نماز، زكات، روزه، حج و ولايت) ياد شده، در چهار اصل آنها عذر موجه افراد در ناچاريها پذيرفته است و شارع مقدس تخفيف قائل گرديده است، مثل اينكه در سفر، نماز شكسته شده، زكات تا زماني كه مال به حد نصاب نرسد واجب نبوده، روزه بر بيمار و مسافر و پير واجب نيست، حج به شرط استطاعت واجب مي باشد. ولي ولايت با هيچ عذري از دوش افراد برداشته نشده، در همه شرائط و حالات، افراد به معرفت و اطاعت امام، موظف بوده و بدان آزموده مي گردند. [6] حضرت باقر عليه السلام فرمودند:
[ صفحه 14]
لا يعذر الله يوم القيامه احدا يقول يا رب لم اعلم ان ولد فاطمه هم الولاه علي الناس كافه خداوند روز قيامت، عذر كسي را كه بگويد: من از اينكه فرزندان حضرت فاطمه پيشواي همه مردم بوده اند خبر نداشتم، نمي پذيرد. [7] پس زيبنده است كه ما نسبت به اين اصل كه مهمترين ركن ديني (پس از توحيد و نبوت) قلمداد شده است، توجه و اهتمام بيشتري ورزيم.
[ صفحه 15]
[ صفحه 12]
اين روايت، اولويت ولايت را بر چهار اصل عبادي اسلام، يعني بر نماز و زكات و حج و ولايت نشان مي دهد. در روايت ديگري از امام باقر عليه السلام ولايت اهل بيت عليهم السلام بالاترين حقيقت ديني معرفي شده است. آنجا كه مي فرمايند: ذروه الامر و سنامه و مفتاحه و باب الاشياء و رضا الرحمن، الطاعه للامام بعد معرفته. [2] بالاترين و مرتفع ترين امر دين و كليد همه امور ديني و مدخل آنها، و مايه خرسندي خداي جهان، اطاعت از امام پس از معرفت او است. بنابر اين، ولايت اهل بيت عليهم السلام فرع دين نبوده، همه دين (غير از توحيد و نبوت) فرع ولايت محسوب مي شود. در روايتي از امام صادق عليه السلام كه گزارش معراجهاي مكرر رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم به ملكوت آسمانها است، اولويت ولايت اهل بيت بر ديگر فرائض و مباني دين اين گونه ترسيم شده است: عرج بالنبي صلي الله عليه و آله و سلم الي السماء مئه و عشرين مره، ما من مره الا و قد اوصي الله عز و جل فيها النبي صلي الله عليه و آله و سلم بالولايه لعلي و الائمه عليهم السلام اكثر مما اوصاه بالفرائض. [3] پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم صد و بيست بار به معراج رفت، در هر بار خداي بزرگ، پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم را بيش از آن كه به واجبات ديني توصيه نمايد به ولايت علي و ائمه عليهم السلام توصيه مي فرمود. پس امر ولايت از همه واجبات ديني اوجب و از يكايك فرائض الهي
[ صفحه 13]
مهم تر است. درجه اين اهميت چنان است كه در فرمايش ديگري از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم دوستي اهل بيت عليهم السلام اساس دين معرفي شده است. امام صادق عليه السلام به نقل از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايند:... و لكل شي ء اساس و اساس الاسلام حبنا اهل البيت. [4] هر چيزي پايه هايي دارد و پايه اسلام، محبت ما اهل بيت است. حضرت باقر عليه السلام در مقام بيان پايه هاي دين، پس از معرفي نماز و زكات و روزه و حج و ولايت به عنوان اركان دين، در پاسخ سوال زراره كه پرسيد: كداميك از اين اركان پنجگانه افضل است، فرمودند: الولايه افضل لانها مفتاحهن و الوالي هو الدليل عليهن. ولايت از ديگر مباني برتر است. زيرا كه كليد آنها ولايت است، پيشواي الهي مردم را به روش انجام آنها راهنمايي مي نمايد. [5] نكته قابل توجه اينجا است كه از پنج ركن (نماز، زكات، روزه، حج و ولايت) ياد شده، در چهار اصل آنها عذر موجه افراد در ناچاريها پذيرفته است و شارع مقدس تخفيف قائل گرديده است، مثل اينكه در سفر، نماز شكسته شده، زكات تا زماني كه مال به حد نصاب نرسد واجب نبوده، روزه بر بيمار و مسافر و پير واجب نيست، حج به شرط استطاعت واجب مي باشد. ولي ولايت با هيچ عذري از دوش افراد برداشته نشده، در همه شرائط و حالات، افراد به معرفت و اطاعت امام، موظف بوده و بدان آزموده مي گردند. [6] حضرت باقر عليه السلام فرمودند:
[ صفحه 14]
لا يعذر الله يوم القيامه احدا يقول يا رب لم اعلم ان ولد فاطمه هم الولاه علي الناس كافه خداوند روز قيامت، عذر كسي را كه بگويد: من از اينكه فرزندان حضرت فاطمه پيشواي همه مردم بوده اند خبر نداشتم، نمي پذيرد. [7] پس زيبنده است كه ما نسبت به اين اصل كه مهمترين ركن ديني (پس از توحيد و نبوت) قلمداد شده است، توجه و اهتمام بيشتري ورزيم.
[ صفحه 15]
[1] كافي 18:2 ح 3 و 1 و 8.
[2] كافي 19:2 ح 5.
[3] بصائر الدرجات 97:2 - خصال 23:2.
[4] كافي 46:2 ح 2 - بحار 343:68 ح 15 و 281 ح 34 - محاسن: 286.
[5] محاسن:286 - تفسير عياشي 191:1.
[6] كافي 22:2 ح 12 از امام صادق عليه السلام و بحار 376:68 ح 21 از امام باقر عليه السلام.
[7] بحار 14:68 ح 15.