کد مطلب:28723 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:1

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

آيا اديان و كيش هاي مختلف بر حقند و همه راهي براي رسيدن به حقيقت وسعادتمندي مي باشند؟

با توجه به نكات زير، پاسخ شما روشن مي گردد: 1- خداوند متعال خود را به يك شكل خاص و در يك فرد مخصوص، متجلي نكرده است؛ بلكه از طريق تجلي هاي گوناگون با انسان هاي متفاوت ارتباط برقرار كرده است. اين تكثر تجلي. از قبيل كثرت هاي طولي و تشكيكي است نه كثرت هاي عرضي و تبايني؛ مانند شخصي نور را در نازل ترين مرتبه اش درك مي كند و ديگري آن را در عالي ترين مرتبه درك مي نمايد. هر دو حقيقت نور را يافته اند؛ اما يكي در مرتبه اي فروتر و يكي در مرتبه اي بالاتر. بنابراين تجلي هاي مختلف براي اشخاص متفاوت، مانند دو فردي نيست كه يكي از آنها فقط پاي فيل را لمس كرده و ديگري دم آن را. ديگر ان كه ارتباط خداوند با هر انساني نيست، بلكه با انسان هاي خاص - كه داراي ويژگي هاي مخصوص اند - بوده و ما آنها را با عنوان پيامبران مي شناسيم. 2- از آنجا كه خداوند حكيم و خيرخواه است، ادياني را كه با يكديگر از حيث ماهيت مختلف اند، از طريق تجلي خاص خود بر پيامبران ارسال نمي كند، زيرا لازمه آن اختلاف، نقصان و يا فاقد بودن محتوا و توانايي لازم براي هدايت انسان ها در دين پيشين خواهد بود و اين با حكمت و خيرخواهي او ناسازگار است. 3- هر چند وجود فطرت خداشناسي در ضمير انسان ها قطعي است؛ اما سلوك عقلي در اين مسير، از نوع ادراك كلي است. حال چگونه و با كدام مشرب و طريقي خود را به آن مطلوب نزديك كند و اوامر و نواي خداوند چيست؟ گفتني است كه فطرت و عقل از شناخت آن ناتوان است؛ ازاين رو، نياز بشر به وجود فرستادگان از همين رهگذر ثابت مي گردد؛ زيرا فطرت و عقل، شرط لازم در شناخت و تعبد الهي است، نه شرط تام آن. دليل اين مدعا، انحراف بسياري از مردم از منبع حق و هدايت و ناخالص بودن اعتقاد جمعي از يكتاپرستاني است كه توحيدشان را به شرك آميخته اند. نيمه ديگر راه، با شناخت بايدها و نبايدهاي الهي از زبان رسولان او و ايمان و تصديق به آنها پيموده مي شود. در واقع عدم تصديق پيامبران و عدم التزام به شريعت خاصي - با وجود معرفت به حقانيت آن و به بهانه كفايت عقل - نه تنها تعبد انسان را به خداوند مخدوش مي سازد؛ بلكه اين پرسش را پيش مي آرود كه چگونه ممكن است عقل، انسان را به طاعت و انقياد ربوبي فراخواند؛ اما روي از شريعت وي برتابد؟! در هر حال گوهر دين آن گاه در انسان متدين، ظهور مي كند كه علاوه بر شناخت و تسليم عقل و فكر، با همه اعضا و جوارح خود تسليم امر قدسي و متعالي نيز باشد. 4- مي توان گفت دين الهي بسان نهر بزرگي است كه انسان ها در طي اعصار و قرون با كمك شريعت هاي الهي به آن راه يافته اند؛ اما راز تفاوت شريعت ها اين است كه براي پاسخ گويي به آداب، سنن، فرهنگ و زندگي هر قوم و جامعه اي يك شريعت خاص شكل گرفته است و اگر فرض كنيم اين تغيير تكاملي است، شريعت هم به سوي كمال مي رود. در نتيجه، دين و خطوط كلي نيز به صورت دقيق تري عرضه مي شود. بر اين اساس دقايق معارف توحيدي قرآن كريم، در تورات و انجيل وجود ندارد و معارف بلندي كه در كلمات اهل بيت(ع) هست، در كلمات وارثان انبيا و حواريون نيست. به بيان ديگر، آنچه از تفاوت ها در اديان ديده مي شود، تغيير و تكامل دين در بعد شريعت و احكام است كه بر حسب ضرورت و تحول نيازهاي بشر، متحول مي گردد. استاد مطهري مي نويسد: «بشر در تعليمات انبيا مانند يك دانش آموز بوده كه او را از كلاس اول تا آخرين كلاس بالا برده اند. اين تكامل دين است نه اختلاف اديان»، {V(مجموعه آثار، ج 2، ص 181)V}. با توجه به اين نكات چهارگانه، مي گوييم: همه اديان الهي در طول تاريخ، صراط مستقيم حق را پيموده و همه بر حق اند. اما با آمدن شريعت جديد، شريعت پيشين به دليل تحولات جديد نسخ مي گردد و راه نجات منحصر در پيروي از شريعت جديد مي شود. حال عمل به شريعت پيشين، با آگاهي از شريعت جديد پذيرفته نخواهد بود. بنابراين، در هر دوره از تاريخ، يك شريعت الهي به عنوان شريعت حق وجود داد كه روح و جوهر همه شرايع آسماني نيز يك چيز (توحيد) بوده است (دعوت همه پيامبران بر همين محور بوده است؛ اما با شريعت هاي گوناگون. با توجه به اين تحليل، شايد اين پرسش مطرح شود كه هم اكنون كدام يك از اديان به عنوان تنها شريعت حق مطرح است؟ عقل در اينجا حكم مي كند كه مكلف، آخرين پيام حضرت حق را براي خود مبناي عمل و حجت قرار دهد و از آنجا كه به قراين متقن تاريخي، دين اسلام آخرين شريعت از سوي حضرت حق مي باشد، عقل حكم مي كند هم اكنون بايد دين اسلام را تنها شريعت حق دانست و از آن پيروي كرد. شهيد مرتضي مطهري مي گويد: «لازمه تسليم خدا شدن پذيرفتن دستورهاي او است و روشن است كه همواره به آخرين دستور خدا بايد عمل كرد و آخرين دستور خداوند همان چيزي است كه آخرين رسول او آورده است»، {V(عدل الهي، ص 271)V}.