کد مطلب:30316 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:2

گنجینه پرسمان » اعتقادات

سرنوشت انسان قبلاً توسط خداوند تعيين شده يا به دست او رقم مي خورد؟

سرنوشت انسان با دست او رقم مي خورد و او است كه با استفاده از آزادي و اختياز خويش آينده خود را مي سازد. مشيّت الهي بر اين تعلق گرفته كه انسان كارهاي خود را با حرّيّت و انتخاب انجام دهد، يعني انسان طبعاً و ذاتاً در انتخاب و گزينش و يا ترك و رها كردن كاملاً آزاد است ودست او در فعل و ترك هر كاري كاملاً باز مي باشد.

يعني سرنوشت انسان توسط خداوند اين گونه رقم خورده كه هر انساني با اختيار و اراده خود، راه سعادت و خوشبختي يا شقاوت و بدبختي را انتخاب كند.

انسان در اثبات اين حالت دروني يعني اختيار داشتن در انجام و ترك كارهاي خود به دليل و گواهي جز خِرَد و وجدان خود به چيز ديگري نياز ندارد، زيرا هر فردي در عين ميل و علاقه به انجام عملي، خود را بر ترك آن توانا مي بيند. هم چنين است عكس آن. شما اگر در كارهاي خود مانند: خوردن، آشاميدن، خوابيدن، راه رفتن، مطالعه كردن، حرف زدن و... دقت كنيد به روشني و با عمق جان مي يابيد كه در كارهاي خود كاملاً آزاديد و عاملي از درون يا بيرون شما را مجبور نميكند.

قرآن در تأييد داوري فطرت و حكم خِرَد تصريحاً و تلويحاً آزادي انسان را زير بناي تشريع دانسته و سرنوشت آدمي را در دست خود او مي داند: و أنْ ليس للإنسان إلاّ ما سعي؛(1) بر آدمي جز نتيجه تلاش وي چيزي نيست. نيز مي فرمايد: كلّ نفس بما كسبتْ رهينة؛(2) هر انسان در گرو كار خود مي باشد. در آيه ديگر به بيان رساتر فرمود: هر كس كار نيكي انجام دهد، به سود خود انجام داده است و هر كس كار بد انجام داده است، بر زيان خود او مي باشد و خداي تو بر بندگان ستم نميكند.(3)

از نظر قرآن و عقل، انسان سرنوشت خود را با دست خويش تعيين مي كند. اين مطلب با علم خدا به اين كه عاقبت انسان چگونه خواهد شد، نيز انسان چه كارهايي را انجام خواهد داد ناسازگار نيست، زيرا علم خدا در مورد انسان بدين گونه است كه خدا مي داند انسان با اختيار خود چه كارهايي را انجام مي دهد و چه كارهايي را ترك مي كند.

نيز معلوم است كه اين گونه علم، تأثيري در معلوم (كار انسان) ندارد، يعني اين گونه نيست كه بگوييم چون خدا مي داند انسان در فلان روز نماز مي خواند، نماز خواندن از روي اجبار باشد، بلكه بدين نحو است كه خدا آگاه است انسان در فلان روز با اختيار خود نماز خواهد خواند.

براي روشن شدن مطلب مثالي مي زنيم: شما در كنار خانواده خود نشستهايد، سفره انداخته شد و غذاهاي لذيذ در سفره چيده شد و همه آماده خوردن شدند. در اين جا ميدانيد كه اعضاي خانواده غذا خواهند خورد. پس از لحظاتي همگي شروه به خوردن غذا كردند و غذا را ميل نمودد.

آيا اين كه قبلاً آگاه شديد و به غذا خوردن اعضاي خانواده علم پيدا كرديد تأثيري در خوردن آنها دارد؟ مسلّماً نه. براي آگاهي بيشتر از مسئله، كتاب انسان و سرنوشت استاد شهيد مطهري را مطالعه فرماييد.

پي نوشتها:

1. نجم (53) آيه 39.

2. مدثّر (73) آيه 38.

3. فصلت (41) آيه 46.