کد مطلب:34344 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:1

گنجینه پرسمان » اعتقادات

چه شد كه «معتزله» به بياعتنايي نسبت به سنت و حديث، متهم شدند؟

اشاعره، چون به «عقل مستقل» و به عبارت ديگر به «مستقلّات عقليّه» اعتراف نداشتند و عقيدة معتزله را مبني بر اينكه عقل بشر، بدون نياز به ارشاد شرع، حسن و قبح، و بايستني و نبايستني را درك ميكند، تخطئه ميكردند و مدعي بودند كه به طور كلي اينكه: عدل چيست؟ ظلم چيست؟ نيكو چيست؟ ناپسند چيست؟ همه بايد از لسان شرع اخذ شود وبايد در اين مسائل تابع و تسليم «سنّت اسلامي» بود و بس؛ خود را «اهل سنّت» يا «اهل حديث» خواندند. اشاعره ضمناً از اين نام و عنوان يك «پايگاه اجتماعي» محكم براي خود درميان تودة مردم ساختند؛ يعني اختلاف معتزله و اشاعره كه بر اساس قبول و عدم قبول «مستقلّات عقليّه» بود، از نظر تودة مردم به صورت قبول و عدم قبول «سنّت» و «حديث»و يا به صورت تعارض عقل و سنّت تلقّي شد و همين جهت، پايگاه اجتماعي اشاعره را در ميان تودة مردم تقويت، و پايگاه معتزله را تضعيف كرد.
معتزله هرگز به سنّت بياعتنا نبودند، ولي اشاعره با انتخاب اين نام براي خود و قرار دادن معتزله در مقابل خود، كلاه معتزله را در تاريكي برداشتند. مسلماً اين جهت، در شكست معتزله در اوايل قرن سوم در ميان تودة عوام، تأثير بسزائي داشت. كار اين اشتباه عاميانه بدانجا رسيده كه پارهاي از مستشرقين، دانسته و يا ندانسته، معتزله را به عنوان «روشنفكران ضد سنّت» معرفي كنند. ولي افراد وارد ميدانند كه اختلاف ديد و نگرش معتزله و اشاعره هيچگونه ربطي به ميزان پايبندي آنها به دين اسلام، ندارد. معتزله عملاً از اشاعره نسبت به اسلام دلسوزتر و پايبندتر و فداكارتر بودند.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج1 – عدل الهي
شهيد مطهري