کد مطلب:37978 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:1

گنجینه پرسمان » اهل بيت

آيا اختيار و قدرت انتخاب برايانسان وجود دارد؟ مثلاً خداوند ميدانست كه ابن ملجم حضرت علي را به شهادت ميرساند؟ پس ابن ملجم قدرت انتخاب ندارد؟

مسئله جبر و اختيار انسان يكي از قديميترين مسائلي است كه هميشه در حوزه انديشه بشري و در دين اسلام مطرح بوده و مسلمانان را به سه فرقه تقسيم نموده است.

سؤال شما پرسش كساني است كه قائل به جبر بودهاند. آنها ميگفتند: خداوند از ازل از آنچه واقع ميشود و آنچه واقع نميشود، آگاه است و هيچ حادثهاي از علم الهي پنهان نيست و خداوند از ازل ميدانست كه ابن ملجم (لعنت الله عليه) حضرت علي را ميكشد، پس اگر ابن ملجم امام علي را نكشد، باعث ميشود كه خدا جاهل باشد و علمش صحيح نباشد و چون جهل خدا بي معنا است، پس حتماً ابن ملجم حضرت علي را ميكشد، پس ابن ملجم اختياري ندارد.

مي خوردن من حق از ازل ميدانست

گر مي نخورم علم خدا جهل بود

اما اين سخن به هيچ عنوان صحيح نيست چرا كه:

ما نيز قبول داريم كه خداوند عالم به همه چيز و همه كس هست، ولي مطلب مهم اين است كه علم خدا در مورد انسان به اين نحو است كه ابن ملجم با اختيار خود و بدون هيچ گونه جبري اقدام به اين كار ميكند، يعني علم ازلي خداوند به انجام كارها با اختيار انسانها تعلق گرفته است؛ خداوند در ازل ميداند كه هر انساني با علم و اختيار خود، عمل خير يا شري انجام ميدهد. شاهد مطلب اين كه انسان گاهي كه عزم ميكند كاري را انجام دهد و به دنبال آن ميرود، ولي ناگهان آن را رها ميكند. اين خود دليل محكمي بر اختيار است.

اين كه گويي اين كنم يا آن كنم

خود دليل اختيار است اي صنم

آن وقتي به خود نگاه ميكند، مييابد كه مختار است. عابدهايي بودهاند كه عمري را در عبادت خدا سپري كردهاند، ولي عاقبت به دامان اهريمن نقش گرفتار شدهاند و بالعكس كافران و يا ناپاكاني بودهاند كه ناگهان از منجلاب گناه بر عرش طاعت الهي و بندگي گام نهادهاند. اينها همه دليل بر اختيار است.

آيا اگر اراده كنيد سر گوسفندي را از بدن جدا كنيد، در درون خود مييابيد كه ميتوانيد اين كار را رها كنيد؟ يقيناً جواب مثبت است و اين خود دليلي بر اختيار است. براي اطلاع بيشتر ميتوانيد به كتب زير مراجعه نماييد:

1 - عدل الهي، استاد مرتضي مطهري.

2 - انسان و سرنوشت، استاد شهيد مطهري.