کد مطلب:39326 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:1

گنجینه پرسمان » اهل بيت

با توجه به اينكه اگر به انسان مصيبت يا بلا وارد مي شود ليكن بلا و مصيبت يا براي آزمايش يا پاك شدن اين انسان از گناه است لذا پيامبران و امامان معصوم در مسير تبليغ رنجها و مصيبتهاي فراوان كشيدند در حالي كه اين بندگان خدا پاك و بي عيب از هر گناه بودند دليل چيست؟ امام كه گناهي ندارد تا گناهش پاك شود؟

در مورد حكمت سختيها همه سختيها براي كمال انسان است. اگر انسان در سختيها صبر و بردباري داشته باشد به رشد معنوي بالايي ميرسد و از ملايك هم برتر ميشود. مگر حضرت يوسف (ع) در موقعيتي واقع نشد كه به راحتي ميتوانست اقدام به ارضاي لذت از راه گناه كند و نكرد و به مقام نبوت رسيد و يوسف صديق شد.

1) در عرصه جهان هيچ موجودي بيهدف خلق نشده است. بنابراين، همان طور كه مثلاً گياه براي ثمردهي ايجاد گرديده است، هدف از آفرينش انسان نيز آزمايش شدن و امتحان پس دادن است.

2) از آيه شريفه اَلَّذِي خَلَقَ اَلْمَوْتَ وَ اَلْحَياةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً(1) و نيز آيات مشابه آن مانند: وَ نَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَ اَلْخَيْرِ فِتْنَةً وَ إِلَيْنا تُرْجَعُونَ(2) استفاده ميشود عالم ميدان آزمايش بزرگي است براي هم انسانها. وسيله آزمايش، مرگ و حيات و هدف اين آزمون بزرگ رسيدن به حُسن عمل است. مفهوم حُسن عمل نيز يعني تكامل معرفت و اخلاص نيت و انجام هر كار خير است. در آيات اشاره شده نكاتي قابل تأمل است از آن جمله: الف) بديهي است هر جا پاي امتحان در ميان است، در پَس پرده آن، مسأله جزاء پاداش به امتحان شونده مطرح است. عبارت وَ إِلَيْنا تُرْجَعُونَ هم در آيه دوّم اشاره به همين نكته دارد. چرا كه به سوي ما باز ميگرديد يعني باز ميگرديد براي قضاوت نهائي.ب) هدف آزمايش را حُسن عمل معرفي كرده است نه كثرت عمل و اين خود دليل بر آن است كه اسلام به كيفيت اهميت ميدهد، نه به كميّت. مهم آن است كه عمل، خالصانه و براي خدا، مفيد و جامع باشد. ج) اين كه در آيه شريفه، مرگ قبل از حيات ذكر شده، بخاطر تأثير عميقي است كه توجه به مرگ در حُسن عمل دارد. ضمن اين كه مرگ، قبل از زندگي بوده است.

3) در احاديث معصومين (ع) هم اين تعميم امتحان الهي، مورد تأييد قرار گرفته است. به عنوان مثال در حديثي از امام صادق (ع) آمده است كه آيه شريفه هَلْ جَزاءُ اَلْإِحْسانِ إِلاَّ اَلْإِحْسانُ شامل كافر و فاجر هم ميشود: عن ابيعبدالله (ع) قال: قول اللّه تعاليْ جَزاءُ اَلْإِحْسانِ إِلاَّ اَلْإِحْسانُ جرت في الكافر و المؤمن و البرّ و الفاجر(3). بنابراين بر اساس حديث فوق، اگر كافر هم كار نيكي كند جزاي آن را ميبيند. اين خود نمونهاي از امتحان الهي از كافر است.

4) با وجودي كه اصلِ بلا و آزمايش براي مؤمن و كافر، مشتركاً نازل ميشود امّا امتحان مؤمن ويژگيهايي خاص دارد كه به برخي از آنها اشاره ميشود: الف) مؤمن، بيشتر در معرض بلا و امتحان الهي است: انّ البلاء الي المؤمن اسرع ب) مؤمن با سلاح صبر به مقابله با بلا برخيزد و از آن شكوه نميكند اما كافر از اين اسلحه برخوردار نيست لذا در حديثي از معصوم (ع) آمده است كه بيتابي و بلا بر كافر پيشي ميگيرند. و كافر توان غلبه كردن بر آنها را ندارد لذا زمينهاي براي بلاهاي پيچيدهتر بعدي براي او باقي نميماند. انّ الجلاء يستبقان الي الكافر. ج) و بالاخره حكمت امتحان آن است كه انسانهاي صادق از غيرصادق تفكيك گردند: لانّ نزول المحنه و المصيبة يخبر عن الصادق. خلاصه سخن آن كه اگر آفرينش براي امتحان است، براي همه است و استثناء مفهومي ندارد. ولي براي اين كه مؤمن درجات كمال معنوي بالاتري را كسب كند در معرض امتحانهاي ويژهاي قرار ميگيرد. البته اين امتيازي براي مؤمن نيست. زيرا بخشي از راه را به اختيار خود آمده است، لذا در مراحل بالاتر، مورد عنايت بيشتري است. اما چون كافر در همان گامهاي اوليه دَرجا زده است ديگر براي او بلاهايبراي كمالهاي ويژه، جائي ندارد.

در پايان تذكر اين نكات مفيد است: 1) بلا گاه كيفر گناه است و گاه جهت ترفيع درجه پس هميشه وجود بلا نشانه گناهكاري نيست مثلاً بلاهاي وارد بر حضرت ايوب.

2) بلايي كه كيفر گناه است براي مؤمن نعمت است چرا كه از يك سو او را متنبه ميكند و از سوي ديگر پاك ميشود.3) عدم بلا براي كافر و بهرهمندي او از نعمت گاه پاداش اعمال نيك اوست كه خدا در اين دنيا به او اعطا ميكند تا در آخرت بيبهره باشد و گاه از باب استدراج است در واقع اضلال مجازاتي است يعني اعطاي نعمت بيشتر موجب طغيان بيشتر او خسران او ميشود.



























منابع و مآخذ:

(1) (ملك 2)

(2) (انبياء 35)

(3) (بحارالانوار 8 105)

(4) (بحارالانوار 3 278)

(5) (بحارالانوار 2 191)