کد مطلب:104 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:413
استحاضه
یكی از خونهایی كه از زن خارج می شود خون استحاضه است و زن را در موقع دیدن خون استحاضه، مستحاضه می گویند.
مسأله 393 ـ خون استحاضه در بیشتر اوقات زرد رنگ و سرد است و بدون فشار و سوزش بیرون می آید و غلیظ هم نیست ولی ممكن است گاهی سیاه و سرخ و گرم و غلیظ باشد و با فشار و سوزش بیرون آید.
[72]
مسأله 394 ـ استحاضه سه نوع است
1 ـ قلیله: اگر خون از پنبه ای كه زن داخل فرج می گذارد عبور نكند و از طرف دیگر ظاهر نشود.
2 ـ متوسطه: اگر خون در پنبه فرو رود و از طرف دیگر ظاهر شود ولی به دستمالی كه معمولاً زنها برای جلوگیری از خون می بندند، نرسد.
3 ـ كثیره: اگر خون از پنبه به دستمال برسد.
احكام استحاضه
مسأله 395 ـ در استحاضه قلیله باید زن برای هر نماز یك وضو بگیرد و ظاهر فرج را هم اگر خون به آن رسیده آب بكشد و بنابر احتیاط واجب پنبه را عوض كند یا آب بكشد.
مسأله 396 ـ اگر پیش از نماز یا در بین نماز خون استحاضه متوسطه ببیند باید برای آن نماز غسل كند ولی در استحاضه متوسطه اگر قبل از نماز صبح غسل نماید تا صبح روز دیگر برای هر نماز كارهای استحاضه قلیله كه در مسأله قبل گفته شد انجام دهد ولی اگر عمداً یا از روی فراموشی غسل نكند باید برای نماز ظهر و عصر غسل كند و اگر برای آن هم غسل نكرد باید قبل از نماز مغرب و عشاء غسل نماید.
مسأله 397 ـ در استحاضه كثیره علاوه بر كارهای استحاضه متوسطه كه در مسأله پیش گفته شد، باید برای هر نماز دستمال را عوض كند، یا آب بكشد و یك غسل برای نماز ظهر و عصر و یكی برای نماز مغرب و عشا بجا آورد، و بین نماز ظهر و عصر فاصله نیندازد، و اگر فاصله بیندازد باید برای نماز عصر دوباره غسل كند. و نیز اگر بین نماز مغرب و عشا فاصله بیندازد باید برای نماز عشا دوباره غسل كند.
مسأله 398 ـ اگر خون استحاضه، پیش از وقت نماز هم بیاید اگرچه زن برای آن خون، وضو و غسل را انجام داده باشد بنابر احتیاط واجب باید در موقع نماز وضو و غسل را بجا آورد.
مسأله 399 ـ مستحاضه متوسطه كه باید وضو بگیرد و غسل كند هركدام را اول بجا آورد صحیح است، ولی بهتر آن است كه اول وضو بگیرد.
مسأله 400 ـ اگر استحاضه قلیله زن، بعد از نماز صبح، متوسطه شود، باید برای نماز ظهر و عصر غسل كند، و اگر بعد از نماز ظهر و عصر متوسطه شود باید برای
[73]
نماز مغرب و عشا غسل نماید.
مسأله 401 ـ اگر استحاضه قلیله یا متوسطه زن بعد از نماز صبح كثیره شود باید برای نماز ظهر و عصر یك غسل، و برای نماز مغرب و عشا غسل دیگری بجا آورد و اگر بعد از نماز ظهر و عصر كثیره شود، باید برای نماز مغرب و عشا غسل نماید.
مسأله 402 ـ مستحاضه كثیره یا متوسطه اگر پیش از داخل شدن وقت نماز برای نماز غسل كند، غسل او باطل است بلكه اگر نزدیك اذان صبح برای نماز شب غسل كند و نماز شب را بخواند احتیاط واجب آن است كه بعد از داخل شدن صبح، دوباره غسل و وضو را بجا آورد.
مسأله 403 ـ زن مستحاضه برای هر نمازی چه واجب باشد و چه مستحب، باید وضو بگیرد و نیز اگر بخواهد نمازی را كه خوانده احتیاطاً دوباره بخواند یا بخواهد نمازی را كه تنها خوانده است دوباره با جماعت بخواند باید تمام كارهایی را كه برای استحاضه گفته شد انجام دهد، ولی برای خواندن نماز احتیاط و سجده فراموش شده و تشهد فراموش شده و سجده سهو، اگر آنها را بعد از نماز فوراً بجا آورد لازم نیست كارهای استحاضه را انجام دهد.
مسأله 404 ـ زن مستحاضه بعد از آنكه خونش قطع شد، فقط برای نماز اولی كه می خواند باید كارهای استحاضه را انجام دهد و برای نمازهای بعد لازم نیست.
مسأله 405 ـ اگر زن نداند استحاضه او چه قسم است، موقعی كه می خواهد نماز بخواند باید مقداری پنبه داخل فرج نماید و كمی صبر كند و بیرون آورد و بعد از آن كه فهمید استحاضه او كدام یك از آن سه نوع است، كارهایی را كه برای آن نوع دستور داده شده انجام دهد، ولی اگر بداند تا وقتی كه نماز بخواند استحاضه او تغییر نمی كند پیش از داخل شدن وقت هم می تواند خود را وارسی نماید.
مسأله 406 ـ زن مستحاضه اگر پیش از آن كه خود را وارسی كند مشغول نماز شود، چنانچه قصد قربت داشته و به وظیفه خود عمل كرده مثلاً استحاضه اش قلیله بوده و به وظیفه استحاضه قلیله عمل نموده، نماز او صحیح است و اگر قصد قربت نداشته یا عمل او مطابق وظیفه اش نبوده مثل آن كه استحاضه او متوسطه بوده و به وظیفه قلیله رفتار كرده، نماز او باطل است.
مسأله 407 ـ زن مستحاضه اگر نتواند خود را وارسی نماید باید به آنچه مسلّماً وظیفه اوست عمل كند مثلاً اگر نمی داند استحاضه او قلیله است یا متوسطه، باید
[74]
كارهای استحاضه قلیله را انجام دهد، ولی اگر بداند سابقاً كدام یك از آن سه نوع بوده باید به وظیفه همان نوع رفتار نماید.
مسأله 408 ـ اگر خون استحاضه در باطن باشد و بیرون نیاید، وضو و غسل باطل نمی شود و اگر بیرون بیاید هرچند كم باشد، وضو و غسل را به تفصیلی كه گذشت باطل می كند.
مسأله 409 ـ زن مستحاضه اگر بعد از نماز خود را وارسی كند و خون نبیند اگرچه بداند دوباره خون می آید، با وضویی كه دارد می تواند نماز بخواند.
مسأله 410 ـ زن مستحاضه اگر بداند از وقتی كه مشغول وضو یا غسل شده خونی از او بیرون نیامده و تا بعد از نماز هم در داخل فرج نیست و بیرون نمی آید می تواند خواندن نماز را تأخیر بیندازد.
مسأله 411 ـ زن مستحاضه اگر بداند كه پیش از گذشتن وقت نماز بكلّی پاك می شود، یا به اندازه خواندن نماز، خون بند می آید، باید صبر كند و نماز را در وقتی كه پاك است بخواند.
مسأله 412 ـ اگر بعد از وضو و غسل، خون در ظاهر قطع شود و مستحاضه بداند كه اگر نماز را تأخیر بیندازد، به مقداری كه وضو و غسل و نماز را بجا آورد، بكلّی پاك می شود، باید نماز را تأخیر بیندازد و موقعی كه بكلی پاك شد، دوباره وضو و غسل را بجا آورد و نماز را بخواند. و اگر وقت نماز تنگ شد لازم نیست وضو و غسل را دوباره بجا آورد، بلكه با وضو و غسلی كه دارد می تواند نماز بخواند.
مسأله 413 ـ مستحاضه كثیره و متوسطه وقتی بكلّی از خون پاك شد باید غسل كند، ولی اگر بداند از وقتی كه برای نماز پیش، مشغول غسل شده دیگر خون نیامده لازم نیست دوباره غسل نماید.
مسأله 414 ـ مستحاضه قلیله بعد از وضو، و مستحاضه كثیره و متوسطه بعد از غسل و وضو، باید فوراً مشغول نماز شود، ولی گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهای قبل از نماز اشكال ندارد و در نماز هم می تواند كارهای مستحب مثل قنوت، و غیر آن را بجا آورد.
مسأله 415 ـ زن مستحاضه اگر بین غسل و نماز فاصله بیندازد باید دوباره غسل كند و بلافاصله مشغول نماز شود، ولی اگر خون در داخل فضای فرج نیاید غسل لازم نیست.
[75]
مسأله 416 ـ اگر خون استحاضه زن جریان داشته باشد و قطع نشود، چنانچه برای او ضرر نداشته باشد باید پیش از غسل و بعد از آن به وسیله پنبه از بیرون آمدن خون جلوگیری كند ولی اگر همیشه جریان ندارد فقط باید بعد از وضو و غسل از بیرون آمدن خون جلوگیری نماید، و چنانچه كوتاهی كند و خون بیرون آید، بنابر احتیاط واجب باید دوباره غسل كند و وضو هم بگیرد و اگر نماز هم خوانده باید دوباره بخواند.
مسأله 417 ـ اگر در موقع غسل، خون قطع نشود غسل صحیح است. ولی اگر در بین غسل، استحاضه متوسطه كثیره شود، واجب است غسل را از سر بگیرد.
مسأله 418 ـ احتیاط واجب آن است كه زن مستحاضه در تمام روزی كه روزه است به مقداری كه می تواند از بیرون آمدن خون جلوگیری كند.
مسأله 419 ـ روزه زن مستحاضه ای كه غسل بر او واجب می باشد در صورتی صحیح است كه در روز غسلهایی را كه برای نمازهای روزش واجب است انجام دهد، و نیز بنابر احتیاط واجب باید غسل نماز مغرب و عشای شبی كه می خواهد فردای آن را روزه بگیرد بجا آورد، ولی اگر برای نماز مغرب و عشا غسل نكند و برای خواندن نماز شب، پیش از اذان صبح غسل نماید و در روز هم غسلهایی را كه برای نمازهای روزش واجب است بجا آورد، روزه او صحیح است.
مسأله 420 ـ اگر بعد از نماز عصر، مستحاضه شود و تا غروب غسل نكند روزه او صحیح است.
مسأله 421 ـ اگر استحاضه قلیله زن پیش از نماز، متوسطه یا كثیره شود باید كارهای متوسطه یا كثیره را كه گفته شد انجام دهد. و اگر استحاضه متوسطه، كثیره شود باید كارهای استحاضه كثیره را انجام دهد و چنانچه برای استحاضه متوسطه غسل كرده باشد فایده ندارد و باید دوباره برای كثیره غسل كند.
مسأله 422 ـ اگر در بین نماز، استحاضه متوسّطه زن كثیره شود، باید نماز را بشكند و برای استحاضه كثیره غسل كند و كارهای دیگر آن را انجام دهد و همان نماز را بخواند و اگر برای غسل وقت ندارد باید تیمم كند; و وضو هم بگیرد و اگر برای وضو هم وقت ندارد یك تیمم دیگر بكند و اگر برای تیمم هم وقت ندارد نمی تواند نماز را بشكند و باید نماز را تمام كند و بنابر احتیاط واجب قضا نماید، و همچنین است اگر در بین نماز، استحاضه قلیله او متوسطه یا كثیره شود ولی اگر استحاضه متوسطه بود
[76]
باید علاوه بر غسل، وضو هم بگیرد.
مسأله 423 ـ اگر در بین نماز، خون بند بیاید و مستحاضه نداند كه در باطن هم قطع شده بوده، بنابر احتیاط واجب باید وضو و غسل و نماز را دوباره بجا آورد.
مسأله 424 ـ اگر استحاضه كثیره زن متوسطه شود، باید برای نماز اول عمل كثیره و برای نمازهای بعد عمل متوسطه را بجا آورد. مثلاً اگر پیش از نماز ظهر استحاضه كثیره، متوسطه شود باید برای نماز ظهر غسل كند و برای نماز عصر و مغرب و عشا فقط وضو بگیرد. ولی اگر برای نماز ظهر غسل نكند و فقط به مقدار نماز عصر وقت داشته باشد باید برای نماز عصر غسل نماید. و اگر برای نماز عصر هم غسل نكند باید برای نماز مغرب غسل كند و اگر برای آن هم غسل نكند و فقط به مقدار نماز عشاء وقت داشته باشد باید برای عشاء غسل نماید.
مسأله 425 ـ اگر پیش از هر نماز خون مستحاضه كثیره قطع شود و دوباره بیاید برای هر نماز باید یك غسل بجا آورد.
مسأله 426 ـ اگر استحاضه كثیره، قلیله شود باید برای نماز اول عمل كثیره و برای نمازهای بعد عمل قلیله را انجام دهد، و نیز اگر استحاضه متوسطه، قلیله شود باید برای نماز اوّل، عمل متوسطه و برای نمازهای بعد عمل قلیله را بجا آورد.
مسأله 427 ـ اگر مستحاضه یكی از كارهایی را كه بر او واجب می باشد حتی عوض كردن پنبه را ترك كند، نمازش باطل است.
مسأله 428 ـ مستحاضه قلیله اگر بخواهد غیر از نماز كاری انجام دهد كه شرط آن وضو داشتن است مثلاً بخواهد جایی از بدن خود را به خط قرآن برساند بنابر احتیاط واجب باید وضو بگیرد زیرا وضویی كه برای نماز گرفته كافی نیست.
مسأله 429 ـ رفتن به مسجد الحرام و مسجد النبی و توقف در سایر مساجد و خواندن سوره ای كه سجده واجب دارد و نزدیكی با شوهر، برای زن مستحاضه اشكال ندارد، هرچند احتیاط مستحب در این است كه برای این كارها غسلهای واجب خود را انجام داده باشد.
مسأله 430 ـ اگر زن در استحاضه كثیره یا متوسطه بخواهد پیش از وقت نماز جایی از بدن خود را به خط قرآن برساند باید غسل كند و وضو هم بگیرد.
مسأله 431 ـ نماز آیات بر مستحاضه واجب است و باید برای نماز آیات هم كارهایی را كه برای نماز یومیه گفته شد انجام دهد.
[77]
مسأله 432 ـ هرگاه در وقت نماز یومیه نماز آیات بر مستحاضه واجب شود اگر بخواهد هردو را پشت سر هم بجا آورد، باید برای نماز آیات هم تمام كارهایی را كه برای نماز یومیه او واجب است انجام دهد و نمی تواند هردو را با یك غسل و وضو بجا آورد.
مسأله 433 ـ اگر زن مستحاضه بخواهد نماز قضا بخواند باید برای هر نماز كارهایی را كه برای نماز ادا بر او واجب است بجا آورد.
مسأله 434 ـ اگر زن بداند خونی كه از او خارج می شود خون زخم نیست و شرعاً حكم حیض و نفاس را ندارد باید به دستور استحاضه عمل كند، حتی اگر شك داشته باشد كه خون استحاضه است یا خونهای دیگر چنانچه نشانه آنها را نداشته باشد بنابر احتیاط واجب باید كارهای استحاضه را انجام دهد.
حیــض
حیض خونی است كه غالباً در هر ماه چند روزی از رحم زنها خارج می شود و زن را در موقع دیدن خون حیض، حائض می گویند.
مسأله 435 ـ خون حیض در بیشتر اوقات، غلیظ و گرم و رنگ آن سرخ مایل به سیاهی یا سرخ تیره است و با فشار و كمی سوزش بیرون می آید.
مسأله 436 ـ زنهای سیّده بعد از تمام شدن شصت سال قمری یائسه می شوند یعنی خون حیض نمی بینند و زنهایی كه سیّده نیستند، بعد از تمام شدن پنجاه سال قمری یائسه می شوند.
مسأله 437 ـ خونی كه دختر پیش از تمام شدن نه سال قمری و زن بعد از یائسه شدن می بیند حیض نیست.
مسأله 438 ـ زن حامله و زنی كه بچه شیر می دهد، ممكن است حیض ببیند.
مسأله 439 ـ دختری كه نمی داند نه سالش تمام شده یا نه اگر خونی ببیند كه نشانه های حیض را نداشته باشد حیض نیست، حتی اگر نشانه های حیض را داشته باشد نمی شود گفت حیض است.
مسأله 440 ـ زنی كه شك دارد یائسه شده یا نه، اگر خونی ببیند و نداند حیض
[78]
است یا نه باید بنا بگذارد كه یائسه نشده است.
مسأله 441 ـ مدت حیض كمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نمی شود و اگر مختصری هم از سه روز كمتر باشد، حیض نیست.
مسأله 442 ـ باید سه روز اوّل حیض پشت سرهم باشد، پس اگر مثلاً دو روز خون ببیند و یك روز پاك شود و دوباره یك روز خون ببیند حیض نیست.
مسأله 443 ـ لازم نیست در تمام سه روز خون بیرون بیاید، بلكه اگر در فرج خون باشد كافی است، و چنانچه در بین سه روز مختصری پاك شود و مدت پاك شدن به قدری كم باشد كه بگویند در تمام سه روز در فرج خون بوده باز هم حیض است.
مسأله 444 ـ لازم نیست شب اول و شب چهارم را خون ببیند ولی باید در شب دوم و سوم خون قطع نشود، پس اگر از اذان صبح روز اول تا غروب روز سوم پشت سرهم خون بیاید، یا در وسطهای روز اول شروع شود و در همان موقع از روز چهارم قطع شود و در شب دوم و سوم هم هیچ خون قطع نشود، حیض است.
مسأله 445 ـ اگر سه روز پشت سر هم خون ببیند و پاك شود، چنانچه دوباره خون ببیند و روزهایی كه خون دیده و در وسط پاك بوده روی هم از ده روز بیشتر نشود روزهائی هم كه در وسط پاك بوده حیض است.
مسأله 446 ـ اگر خونی ببیند كه از سه روز بیشتر و از ده روز كمتر باشد و نداند خون دمل است یا خون حیض، چنانچه نداند دمل در طرف چپ است یا طرف راست در صورتی كه ممكن باشد مقداری پنبه داخل كند و بیرون آورد پس اگر خون از طرف چپ بیرون آید، خون حیض است و اگر از طرف راست بیرون آید خون دمل است.
مسأله 447 ـ اگر خونی ببیند كه از سه روز بیشتر و از ده روز كمتر باشد و نداند خون حیض است یا زخم، اگر قبلاً حیض بوده حیض و اگر پاك بوده پاك قرار دهد، و چنانچه نمی داند پاك بوده یا حیض همه چیزهایی را كه بر حائض حرام است ترك كند و همه عبادتهایی كه زن غیر حائض انجام می دهد بجا آورد.
مسأله 448 ـ اگر خونی ببیند و شك كند كه خون حیض است یا نفاس، چنانچه شرایط حیض را داشته باشد، باید حیض قرار دهد.
مسأله 449 ـ اگر خونی ببیند و نداند خون حیض است یا بكارت، باید خود را وارسی كند، یعنی مقداری پنبه داخل فرج نماید و كمی صبر كند بعد بیرون آورد پس اگر اطراف آن آلوده باشد، خون بكارت است و اگر به همه آن رسیده، حیض است.
[79]
مسأله 450 ـ اگر كمتر از سه روز خون ببیند و پاك شود و بعد از سه روز دوباره خون ببیند، خون دوّم اگر دارای شرایط حیض باشد حیض است و خون اوّل حیض نیست.
احكام حائض
مسأله 451 ـ چند چیز بر حائض حرام است:
اوّل: عبادتهایی كه مانند نماز باید با وضو یا غسل یا تیمم بجا آورده شود، ولی بجا آوردن عبادتهایی كه وضو و غسل و تیمم برای آنها لازم نیست، مانند نماز میّت، مانعی ندارد.
دوّم: تمام چیزهایی كه بر جنب حرام است و در احكام جنابت گفته شد.
سوّم: جماع كردن در فرج، كه هم برای مرد حرام است و هم برای زن، اگرچه به مقدار ختنه گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید بلكه احتیاط واجب آن است كه مقدار كمتر از ختنه گاه را هم داخل نكند و وطی كردن در دُبُر زن حائض، اگر راضی باشد، كراهت شدیده دارد.
مسأله 452 ـ جماع كردن در روزهایی هم كه حیض زن قطعی نیست ولی شرعاً باید برای خود حیض قرار دهد حرام است. پس زنی كه بیشتر از ده روز خون می بیند و باید به دستوری كه بعداً گفته می شود روزهای عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، شوهرش نمی تواند در آن روزها با او نزدیكی نماید.
مسأله 453 ـ اگر شماره روزهای حیض زن به سه قسمت تقسیم شود و مرد در قسمت اوّل آن، با زن خود در قُبُل جماع كند، بنابر احتیاط واجب باید هیجده نخود طلا كفّاره به فقیر بدهد و اگر در قسمت دوّم جماع كند، نه نخود طلا و اگر در قسمت سوّم جماع كند، باید چهار نخود و نیم بدهد. مثلاً زنی كه شش روز خون حیض می بیند، اگر شوهرش در شب یا روز اوّل و دوّم با او جماع كند باید هیجده نخود طلا بدهد و در شب یا روز سوّم و چهارم نه نخود و در شب یا روز پنجم و ششم باید چهار نخود و نیم بدهد.
مسأله 454 ـ وطی در دُبُر زن حائض، كفاره ندارد.
مسأله 455 ـ اگر قیمت طلا در وقتی كه جماع كرده با وقتی كه می خواهد به فقیر بدهد فرق كرده باشد، باید قیمت وقتی را كه می خواهد به فقیر بدهد حساب
[80]
كنید.
مسأله 456 ـ اگر كسی هم در قسمت اول و هم در قسمت دوم و هم در قسمت سوّم حیض، با زن خود جماع كند، باید هر سه كفاره را كه روی هم سی و یك نخود و نیم می شود بدهد.
مسأله 457 ـ اگر انسان بعد از آن كه در حال حیض جماع كرده و كفاره آن را داده دوباره جماع كند باز هم باید كفاره بدهد.
مسأله 458 ـ اگر با زن حائض چند مرتبه جماع كند و در بین آنها كفاره ندهد احتیاط واجب آن است كه برای هر جماع یك كفاره بدهد.
مسأله 459 ـ اگر مرد در حال جماع بفهمد زن حائض شده، باید فوراً از او جدا شود و اگر جدا نشود بنابر احتیاط واجب باید كفاره بدهد.
مسأله 460 ـ اگر مرد با زن حائض زنا كند یا با زن حائض نامحرمی به گمان این كه عیال خود او است جماع نماید، احتیاط واجب آن است كه كفاره بدهد، بلكه باید كفاره بدهد.
مسأله 461 ـ كسی كه نمی تواند كفاره بدهد بنابر احتیاط باید به اندازه سیرشدن یك فقیر گرسنه: صدقه بدهد و اگر نمی تواند استغفار كند و هروقت توانست باید كفاره را بدهد.
مسأله 462 ـ طلاق دادن زن در حال حیض، به طوری كه در كتاب طلاق گفته می شود باطل است.
مسأله 463 ـ اگر زن بگوید: حائضم یا از حیض پاك شده ام، باید حرف او را قبول كرد.
مسأله 464 ـ اگر زن در بین نماز حائض شود، نماز او باطل است.
مسأله 465 ـ اگر زن در بین نماز شك كند كه حائض شده یا نه، نماز او صحیح است ولی اگر بعد از نماز بفهمد كه در بین نماز حائض شده نمازی كه خوانده باطل است.
مسأله 466 ـ بعد از آن كه زن از خون حیض پاك شد، واجب است برای نماز و عبادتهای دیگری كه باید با وضو یا غسل یا تیمم بجا آورده شود، غسل كند. و دستور آن مثل غسل جنابت است ولی برای نماز پیش از غسل یا بعد از آن بهتر است وضو هم بگیرد و اگر پیش از غسل وضو بگیرد افضل است.
[81]
مسأله 467 ـ بعد از آن كه زن از خون حیض، پاك شد، اگرچه غسل نكرده باشد، طلاق او صحیح است، و شوهرش هم می تواند با او جماع كند، ولی احتیاط مستحب آن است كه پیش از غسل از جماع با او خودداری نماید. اما كارهای دیگری كه در وقت حیض بر او حرام بوده مانند توقف در مسجد و مس خط قرآن، تا غسل نكند بر او حلال نمی شود.
مسأله 468 ـ اگر آب برای وضو و غسل كافی نباشد ولی به اندازه ای باشد كه بتواند وضو بگیرد، باید وضو بگیرد و عوض غسل تیمم نماید، و اگر برای هیچ یك از آنها آب ندارد، باید دو تیمّم كند، یكی بدل از غسل و دیگری بدل از وضو.
مسأله 469 ـ نمازهای یومیه ای كه زن در حال حیض نخوانده قضا ندارد. ولی روزه های واجب را باید قضا نماید.
مسأله 470 ـ هرگاه وقت نماز داخل شود و بداند كه اگر نماز را تأخیر بیندازد حائض می شود باید فوراً نماز بخواند.
مسأله 471 ـ اگر زن نماز را تأخیر بیندازد و از اوّل وقت به اندازه انجام واجبات یك نماز بگذرد و حائض شود، قضای آن نماز بر او واجب است، ولی در تند خواندن و كند خواندن و چیزهای دیگر باید ملاحظه حال خود را بكند; مثلاً زنی كه مسافر نیست اگر اول ظهر نماز نخواند، قضای آن در صورتی واجب می شود كه به مقدار خواندن چهار ركعت نماز به دستوری كه گفته شد از اوّل ظهر بگذرد و حائض شود، و برای زنی كه مسافر است گذشتن وقت به مقدار خواندن دو ركعت كافی است و نیز باید ملاحظه تهیه شرایطی را كه دارا نیست بنماید. پس اگر به مقدار فراهم آوردن آن مقدمات و خواندن یك نماز بگذرد و حائض شود قضا واجب است وگرنه واجب نیست.
مسأله 472 ـ اگر زن در آخر وقت نماز از خون پاك شود و به اندازه غسل و وضو و مقدمات دیگر نماز مانند تهیّه كردن لباس یا آب كشیدن آن و خواندن یك ركعت نماز یا بیشتر از یك ركعت وقت داشته باشد، باید نماز را بخواند و اگر نخواند باید قضای آن را بجا آورد.
مسأله 473 ـ اگر زن حائض به اندازه غسل وقت ندارد ولی می تواند با تیمم نماز را در وقت بخواند آن نماز بر او واجب نیست، اما اگر گذشته از تنگی وقت تكلیفش تیمم است مثل آن كه آب برایش ضرر دارد، باید تیمم كند و آن نماز را بخواند.
مسأله 474 ـ اگر زن حائض بعد از پاك شدن شك كند كه برای نماز وقت دارد
[82]
یا نه، باید نمازش را بخواند.
مسأله 475 ـ اگر به خیال این كه به اندازه تهیه مقدمات نماز و خواندن یك ركعت وقت ندارد نماز نخواند و بعد بفهمد وقت داشته، باید قضای آن نماز را بجا آورد.
مسأله 476 ـ مستحب است زن حائض در وقت نماز، خود را از خون پاك نماید و پنبه و دستمال را عوض كند و وضو بگیرد و اگر نمی تواند وضو بگیرد تیمم نماید و در جای نماز رو به قبله بنشیند و مشغول ذكر و دعا و صلوات شود.
مسأله 477 ـ خواندن و همراه داشتن قرآن و رساندن جایی از بدن به حاشیه و مابین خطهای قرآن و نیز خضاب كردن به حنا و مانند آن برای حائض مكروه است.
اقسام زنهای حائض
مسأله 478 ـ زنهای حائض بر شش قسمند:
اوّل: صاحب عادت وقتیه و عددیه; و آن زنی است كه دو ماه پشت سرهم در وقت معین خون حیض ببیند و شماره روزهای حیض او هم در هر دو ماه یك اندازه باشد، مثل آن كه دو ماه پشت سرهم از اول ماه تا هفتم خون ببیند.
دوّم: صاحب عادت وقتیه، و آن زنی است كه دو ماه پشت سرهم در وقت معین، خون حیض ببیند ولی شماره روزهای حیض او در هر دو ماه یك اندازه نباشد، مثلاً دو ماه پشت سر هم از روز اول ماه خون ببیند ولی ماه اوّل روز هفتم، و ماه دوم روز هشتم از خون پاك شود.
سوّم: صاحب عادت عددیه، و آن زنی است كه شماره روزهای حیض او در دو ماه پشت سرهم به یك اندازه باشد، ولی وقت دیدن آن دو خون یكی نباشد، مثل آن كه ماه اول از پنجم تا دهم و ماه دوم از دوازدهم تا هفدهم خون ببیند.
چهارم: مضطربه و آن زنی است كه چند ماه خون دیده، ولی عادت معیّنی پیدا نكرده یا عادتش بهم خورده و عادت تازه ای پیدا نكرده است.
پنجم: مبتدئه، و آن زنی است كه دفعه اول خون دیدن او است.
ششم: ناسیه، و آن زنی است كه عادت خود را فراموش كرده است. و هر كدام اینها احكامی دارند كه در مسائل آینده گفته می شود.
[83]
1 ـ صاحب عادت وقتیه و عددیه
مسأله 479 ـ زنهایی كه عادت وقتیه و عددیه دارند سه دسته اند:
اوّل: زنی كه دو ماه پشت سرهم در وقت معیّن خون حیض ببیند و در وقت معیّن هم پاك شود مثلاً دو ماه پشت سرهم از روز اول ماه، خون ببیند و روز هفتم پاك شود، كه عادت حیض او از اول ماه تا هفتم است.
دوّم: زنی كه از خون پاك نمی شود ولی دو ماه پشت سرهم چند روز معین مثلاً از اول ماه تا هشتم ماه خونی كه می بیند نشانه های حیض را دارد یعنی غلیظ و سیاه و گرم است و با فشار و سوزش بیرون می آید. و بقیه خونهای او نشانه های استحاضه را دارد، كه عادت او از اول ماه تا هشتم است.
سوّم: زنی كه دو ماه پشت سرهم در وقت معین، خون حیض ببیند و بعد از آن كه سه روز یا بیشتر خون دید یك روز یا بیشتر پاك شود و دوباره خون ببیند و تمام روزهائی كه خون دیده با روزهائی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر نشود و در هر دو ماه همه روزهائی كه خون دیده و در وسط پاك بوده روی هم یك اندازه باشد، چنین زنی عادت او به اندازه تمام روزهایی است كه خون دیده و در وسط پاك بوده است. و لازم نیست روزهایی كه در وسط پاك بوده در هر دوماه به یك اندازه باشد، مثلاً اگر در ماه اول از روز اول ماه تا سوم ماه خون ببیند و سه روز پاك شود و دوباره سه روز خون ببیند و در ماه دوم بعد از آن كه سه روز خون دید سه روز یا كمتر یا بیشتر پاك شود و دوباره خون ببیند و روی هم نُه روز بشود، همه حیض است و عادت این زن نه روز می شود.
مسأله 480 ـ زنی كه عادت وقتیّه و عددیّه دارد اگر در وقت عادت یا دو سه روز جلوتر یا دو سه روز عقب تر خون ببیند به طوری كه بگویند حیض را جلو یا عقب انداخته اگرچه آن خون، نشانه های حیض را نداشته باشد باید به احكامی كه برای زن حائض گفته شد عمل كند. و چنانچه بعد بفهمد حیض نبوده مثل اینكه پیش از سه روز پاك شود باید عبادتهائی را كه به جا نیاورده قضا نماید.
مسأله 481 ـ زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد اگر چند روز پیش از عادت و همه روزهای عادت و چند روز بعد از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است. و اگر از ده روز بیشتر شود، فقط خونی كه در روزهای عادت خود دیده حیض است. و خونی كه پیش از آن و بعد از آن دیده استحاضه می باشد، و
[84]
باید عبادتهائی را كه در روزهای پیش از عادت و بعد از عادت بجا نیاورده قضا نماید. و اگر همه روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود همه حیض است و اگر از ده روز بیشتر شود، فقط روزهای عادت او حیض است و خونی كه جلوتر از آن دیده استحاضه می باشد و چنانچه در آن روزها عبادت نكرده باید قضا نماید. و اگر همه روزهای عادت را با چند روز بعد از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است، و اگر بیشتر شود فقط روزهای عادت حیض و باقی استحاضه است.
مسأله 482 ـ زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود همه حیض است و اگر از ده روز بیشتر شود، روزهایی كه در عادت خون دیده با چند روز پیش از آن كه روی هم به مقدار عادت او شود حیض و روزهای اوّل را استحاضه قرار می دهد. و اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز بعد از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است و اگر بیشتر شود باید روزهائی كه در عادت خون دیده با چند روز بعد از آن كه روی هم به مقدار عادت او شود حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسأله 483 ـ زنی كه عادت دارد، اگر بعد از آن كه سه روز یا بیشتر خون دید پاك شود و دوباره خون ببیند و فاصله بین دو خون كمتر از ده روز باشد و همه روزهایی كه خون دیده با روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر باشد. (مثل آن كه پنج روز خون ببیند و پنج روز پاك شود و دوباره پنج روز خون ببیند) چند صورت دارد:
1ـ تمام خونی كه دفعه اول دیده، یا مقداری از آن در روزهای عادت باشد و خون دوم كه بعد از پاك شدن می بیند در روزهای عادت نباشد، این زن باید همه خون اول را حیض و خون دوم را استحاضه قرار دهد.
2ـ خون اول در روزهای عادت نباشد و تمام خون دوم یا مقداری از آن در روزهای عادت باشد، این زن باید همه خون دوم را حیض و خون اول را استحاضه قرار دهد.
3ـ مقداری از خون اول و دوم در روزهای عادت باشد و خون اولی كه در روزهای عادت بوده از سه روز كمتر نباشد و با پاكی وسط و مقداری از خون دوم كه آن
[85]
هم در روزهای عادت بوده از ده روز بیشتر نباشد، كه در این صورت همه آنها حیض است و مقداری از خون اول كه پیش از روزهای عادت بوده و مقداری از خون دوم كه بعد از روزهای عادت بوده استحاضه است، مثلاً اگر عادتش از سوم ماه تا دهم بوده، در صورتی كه یك ماه از اول تا ششم ماه خون ببیند و دو روز پاك شود و بعد تا پانزدهم ماه خون ببیند، از سوم تا دهم ماه حیض است و از اول تا سوم ماه و همچنین از دهم تا پانزدهم ماه استحاضه می باشد.
4ـ مقداری از خون اول و دوم در روزهای عادت باشد ولی خون اولی كه در روزهای عادت بوده از سه روز كمتر باشد، كه باید در تمام دو خون و پاكی وسط كارهایی را كه بر حائض حرام است و سابقاً گفته شد ترك كند مگر عبادتهای واجبه را كه باید به دستوری كه برای زن مستحاضه گفته شد انجام دهد.
مسأله 484 ـ زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خون نبیند و در غیر آن وقت به شماره روزهای حیضش خون ببیند، اگر بعد از وقت عادت باشد به محض اینكه خون دید باید همان را حیض قرار دهد، و اگر پیش از وقت عادت دیده و در آن نشانه های حیض باشد آن را حیض قرار دهد، و اگر نشانه های حیض نبود تا سه روز تمام كارهائی را كه بر حائض حرام است ترك كند مگر عبادات واجبه را كه باید طبق احكام استحاضه انجام دهد تا معلوم شود خون حیض است یا استحاضه.
مسأله 485 ـ زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خود خون ببیند ولی شماره روزهای آن كمتر یا بیشتر از روزهای عادت او باشد و بعد از پاك شدن دوباره به شماره روزهای عادتی كه داشته خون ببیند، باید در هردو خون كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك كند مگر عبادات واجبه را كه باید طبق احكام استحاضه بجا آورد.
مسأله 486 ـ زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد اگر بیشتر از ده روز خون ببیند، خونی كه در روزهای عادت دیده اگر چه نشانه های حیض را نداشته باشد حیض است و خونی كه بعد از روزهای عادت دیده اگرچه نشانه های حیض را داشته باشد استحاضه است. مثلاً زنی كه عادت حیض او از اول تا هفتم ماه است، اگر از اول تا دوازدهم خون ببیند، هفت روز اول آن حیض و پنج روز بعد استحاضه می باشد.
[86]
2 ـ صاحب عادت وقتیه
مسأله 487 ـ زنهایی كه عادت وقتیه دارند سه دسته اند:
اوّل: زنی كه دو ماه پشت سرهم در وقت معین خون حیض ببیند و بعد از چند روز پاك شود ولی شماره روزهای آن در هر ماه یك اندازه نباشد، مثلاً دو ماه پشت سرهم روز اول ماه خون ببیند ولی ماه اول روز هفتم، و ماه دوم روز ششم از خون پاك شود، این زن باید روز اول ماه را روز اوّل عادت حیض خود قرار دهد.
دوّم: زنی كه از خون پاك نمی شود ولی دو ماه پشت سرهم در وقت معین خون او نشانه های حیض را دارد یعنی غلیظ و سیاه و گرم است و با فشار و سوزش بیرون می آید و بقیه خون های او نشانه استحاضه را دارد و شماره روزهایی كه خون او نشانه حیض دارد، در هر دو ماه یك اندازه نیست مثلاً در ماه اول، از اول ماه تا هفتم و در ماه دوم از اول ماه تا هشتم، خون او نشانه های حیض و بقیه نشانه استحاضه را داشته باشد، این زن هم باید روز اول ماه را روز اول عادت حیض خود قرار دهد.
سوّم: زنی كه دو ماه پشت سرهم در وقت معین، سه روز یا بیشتر خون حیض ببیند و بعد پاك شود و دو مرتبه خون ببیند و تمام روزهایی كه خون دیده با روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر نشود ولی ماه دوم كمتر یا بیشتر از ماه اول باشد، مثلاً در ماه اول هشت روز و در ماه دوم نه روز باشد، این زن هم باید روز اول را روز اوّل عادت حیض خود قرار دهد.
مسأله 488 ـ زنی كه عادت وقتیه دارد اگر در وقت عادت خود یا دو، سه روز پیش از عادت یا دو، سه روز بعد از عادت، خون ببیند به طوری كه بگویند حیض را جلو یا عقب انداخته، اگرچه آن خون نشانه های حیض را نداشته باشد، باید به احكامی كه برای زنهای حائض گفته شد رفتار نماید و اگر بعد بفهمد حیض نبوده، مثل آن كه پیش از سه روز پاك شود، باید عبادتهایی را كه بجا نیاورده قضا نماید.
مسأله 489 ـ زنی كه عادت وقتیه دارد، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و نتواند حیض را به واسطه نشانه های آن تشخیص دهد، باید شماره عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، چه پدری باشند و چه مادری، زنده باشند یا مرده. ولی در صورتی می تواند عادت آنان را حیض خود قرار دهد كه شماره روزهای حیض همه آنان یك اندازه باشد و اگر شماره روزهای حیض آنان یك اندازه نباشد، مثلاً عادت بعضی پنج روز و عادت بعضی دیگر هفت روز باشد نمی تواند عادت آنان را حیض خود قرار دهد.
[87]
مگر كسانی كه عادتشان با دیگران فرق دارد به قدری كم باشند كه در مقابل آنان هیچ حساب شوند كه در این صورت باید عادت بیشتر آنان را حیض خود قرار دهد.
مسأله 490 ـ زنی كه عادت وقتیه دارد و شماره عادت خویشان خود را حیض قرار می دهد، باید روزی را كه در هر ماه اول عادت او بوده، اول حیض خود قرار دهد، مثلاً زنی كه هر ماه، روز اول ماه خون می دیده و گاهی روز هفتم و گاهی روز هشتم پاك می شده چنانچه یك ماه، دوازده روز خون ببیند و عادت خویشانش هفت روز باشد، باید هفت روز اول ماه را حیض و باقی را استحاضه قرار دهد.
مسأله 491 ـ زنی كه عادت وقتیه دارد و باید شماره عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، چنانچه خویش نداشته باشد یا شماره عادت آنان مثل هم نباشد باید در هر ماه از روزی كه خون می بیند سه روز یا شش روز یا هفت روز را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد. و در ماههای بعد هم همان مقدار را حیض قرار دهد.
3 ـ صاحب عادت عددیه
مسأله 492 ـ زنهائی كه عادت عددیه دارند سه دسته اند:
اوّل: زنی كه شماره روزهای حیض او در دو ماه پشت سرهم یك اندازه باشد ولی وقت خون دیدن او یكی نباشد، كه در این صورت هرچند روزی كه خون دیده عادت او می شود. مثلاً اگر ماه اول از روز اول تا پنجم و ماه دوم از یازدهم تا پانزدهم خون ببیند، عادت او پنج روز می شود.
دوّم: زنی كه از خون پاك نمی شود ولی دو ماه پشت سرهم چند روز از خونی كه می بیند نشانه حیض و بقیه نشانه استحاضه را دارد و شماره روزهایی كه خون نشانه حیض دارد در هر دو ماه یك اندازه است اما وقت آن یكی نیست، كه در این صورت هرچند روزی كه خون او نشانه حیض را دارد عادت او می شود. مثلاً اگر یك ماه از اول تا پنجم ماه و ماه بعد از یازدهم تا پانزدهم ماه، خون او نشانه حیض و بقیه نشانه استحاضه را داشته باشد، شماره روزهای عادت او پنج روز می شود.
سوّم: زنی كه دو ماه پشت سرهم سه روز یا بیشتر خون ببیند و یك روز یا بیشتر پاك شود و دو مرتبه خون ببیند و وقت دیدن خون در ماه اول با ماه دوم فرق داشته باشد به این صورت كه اگر تمام روزهایی كه خون دیده و روزهایی كه در وسط
[88]
پاك بوده از ده روز بیشتر نشود و شماره روزهای آن هم به یك اندازه باشد، تمام روزهایی كه خون دیده با روزهای وسط كه پاك بوده عادت حیض او می شود. و لازم نیست روزهایی كه در وسط پاك بوده در هر دو ماه به یك اندازه باشد مثلاً اگر ماه اول، از روز اول تا سوم ماه خون ببیند و دو روز پاك شود و دوباره سه روز خون ببیند و ماه دوم، از یازدهم تا سیزدهم ماه خون ببیند و دو روز یا بیشتر یا كمتر پاك شود و دوباره خون ببیند و روی هم از هشت روز بیشتر نشود، عادت او هشت روز می شود.
مسأله 493 ـ زنی كه عادت عددیه دارد، اگر بیشتر از روزهای عادت خود خون ببیند و از ده روز بیشتر شود، چنانچه همه خونهایی كه دیده یك جور باشد بنابر احتیاط واجب باید از موقع دیدن خون به شماره روزهای عادتش حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، و اگر همه خونهایی كه دیده یك جور نباشد بلكه چند روز از آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه را داشته باشد اگر روزهایی كه خون، نشانه حیض را دارد با شماره روزهای عادت او یك اندازه است، باید همان روزها را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد. و اگر روزهایی كه خون نشانه حیض دارد، از روزهای عادت او بیشتر است، فقط به اندازه روزهای عادت او حیض، و بقیه استحاضه است و اگر روزهایی كه خون نشانه حیض دارد از روزهای عادت او كمتر است باید آن روزها را با چند روز دیگر كه روی هم به اندازه روزهای عادتش شود، حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
4 ـ مُضْطَرِبه
مسأله 494 ـ مضطربه یعنی زنی كه چند ماه خون دیده ولی عادت معینی پیدا نكرده، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و همه خونهایی كه دیده یك جور باشد چنانچه عادت خویشان او هفت روز است باید هفت روز را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، و اگر كمتر است مثلاً پنج روز است باید همان را حیض قرار دهد. و بنابر احتیاط واجب، در تفاوت بین شماره عادت آنان و هفت روز، كه دو روز است، كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك نماید و كارهای استحاضه را بجا آورد، یعنی به دستوری كه برای زن مستحاضه گفته شد عبادتهای خود را انجام دهد و اگر عادت خویشانش بیشتر از هفت روز مثلاً نه روز است باید هفت روز را حیض قرار دهد و بنابر
[89]
احتیاط واجب در تفاوت بین هفت روز و عادت آنان، كه دو روز است، كارهای استحاضه را به جا آورد و كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك نماید.
مسأله 495 ـ مضطربه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند كه چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه دارد، چنانچه خونی كه نشانه حیض دارد كمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد، خونی كه نشانه حیض دارد حیض است و خونی كه نشانه استحاضه دارد استحاضه می باشد. و اگر خونی كه نشانه حیض را دارد كمتر از سه روز باشد باید به عادت خویشان خود نگاه كند اگر هفت روز است باید هفت روز حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد و اگر عادت خویشان كمتر از هفت روز یا بیشتر از هفت روز است به دستوری كه در مسئله قبل گفته شد عمل نماید. یعنی باید همان را حیض قرار دهد و تا هفت روز بقیه به دستوری كه در مسائل قبل گفته شد رفتار نماید.و همچنین است اگر پیش از گذشتن ده روز از خونی كه نشانه حیض دارد دوباره خونی ببیند كه آن هم نشانه حیض را داشته باشد، مثل آن كه پنج روز خون سیاه و نه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند، باید خون اول را حیض قرار دهد و بقیه آن را تا هفت روز به دستوری كه در مسأله قبل گفته شد رفتار نماید.
5 ـ مُبْتَدِئه
مسأله 496 ـ مبتدئه یعنی زنی كه دفعه اوّلِ خون دیدن اوست، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و همه خونهایی كه دیده یك جور باشد باید عادت خویشان خود را به طوری كه در وقتیه گفته شد حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسأله 497 ـ مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند كه چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه را داشته باشد، چنانچه خونی كه نشانه حیض دارد كمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد، خونی كه نشانه حیض دارد حیض می باشد و خونی كه نشانه حیض ندارد استحاضه می باشد، ولی اگر پیش از گذشت ده روز از خونی كه نشانه حیض دارد دوباره خونی ببیند كه آن هم نشانه خون حیض داشته باشد، مثل آن كه پنج روز خون سیاه و نه روز خون زد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند باید از اوّل خون اوّل، كه نشانه حیض دارد، حیض قرار دهد و در عدد، رجوع به خویشاوندان خود كند و بقیه را استحاضه قرار دهد.
[90]
مسأله 498 ـ مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند كه چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر آن نشانه استحاضه داشته باشد، چنانچه خونی كه نشانه حیض دارد از سه روز كمتر یا از ده روز بیشتر باشد، باید از اولی كه خون نشانه حیض دارد، حیض قرار دهد و در عدد به خویشاوندان خود رجوع كند و بقیه را استحاضه قرار دهد.
6 ـ ناسِیه
مسأله 499 ـ ناسیه یعنی زنی كه عادت خود را فراموش كرده است، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند باید روزهایی كه خون او نشانه حیض را دارد تا ده روز، حیض قرار دهد و بقیه را استحاضه قرار دهد. و اگر نتواند حیض را به واسطه نشانه های آن تشخیص دهد، بنابر احتیاط واجب باید هفت روز اول را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسائل متفرقه حیض
مسأله 500 ـ مبتدئه و مضطربه و ناسیه و زنی كه عادت عددیه دارد، اگر خونی ببیند كه نشانه های حیض داشته باشد یا یقین كنند كه سه روز طول می كشد باید عبادت را ترك كنند، و چنانچه بعد بفهمند حیض نبوده باید عبادتهایی را كه بجا نیاورده اند قضا نمایند. ولی اگر یقین نكنند كه تا سه روز طول می كشد و نشانه های حیض را هم نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید تا سه روز كارهای استحاضه را بجا آورند و كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك نمایند و چنانچه پیش از سه روز پاك نشدند باید آن را حیض قرار دهند.
مسأله 501 ـ زنی كه عادت دارد، چه در وقت حیض عادت داشته باشد چه در عدد حیض، یا هم در وقت و هم در عدد آن، اگر دو ماه پشت سرهم بر خلاف عادت خود خونی ببیند كه وقت آن یا شماره روزهای آن یا هم وقت و هم شماره روزهای آن یكی باشد، عادتش برمی گردد به آنچه در این دو ماه دیده است. مثلاً اگر از روز اول تا هفتم ماه خون می دیده و پاك می شده چنانچه دو ماه از دهم تا هفدهم ماه، خون ببیند و پاك شود، از دهم تا هفدهم عادت او می شود.
[91]
مسأله 502 ـ مقصود از یك ماه، از ابتدای خون دیدن است تا سی روز نه از اول ماه تا آخر ماه.
مسأله 503 ـ زنی كه معمولاً ماهی یك مرتبه خون می بیند اگر در یك ماه دو مرتبه خون ببیند و آن خون نشانه های حیض را داشته باشد، چنانچه روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز كمتر نباشد باید هردو را حیض قرار دهد.
مسأله 504 ـ اگر سه روز یا بیشتر خونی ببیند كه نشانه حیض را دارد، بعد ده روز یا بیشتر خونی ببیند كه نشانه استحاضه را دارد و دوباره سه روز خونی به نشانه های حیض ببیند باید خون اوّل و خون آخر را كه نشانه های حیض داشته، حیض قرار دهد.
مسأله 505 ـ اگر زن پیش از ده روز پاك شود و بداند كه در باطن خون نیست، باید برای عبادتهای خود غسل كند، اگرچه گمان داشته باشد كه پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون می بیند ولی اگر یقین داشته باشد كه پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون می بیند نباید غسل كند و نمی تواند نماز بخواند و باید به احكام حائض رفتار نماید.
مسأله 506 ـ اگر زن پیش از ده روز پاك شود، و احتمال دهد كه در باطن خون هست باید قدری پنبه داخل فرج نماید و كمی صبر كند و بیرون آورد; پس اگر پاك بود غسل كند و عبادتهای خود را بجا آورد و اگر پاك نبود اگرچه به آب زرد رنگی هم آلوده باشد چنانچه در حیض عادت ندارد یا عادت او ده روز است باید صبر كند كه اگر پیش از ده روز پاك شد غسل كند، و اگر سر ده روز پاك شد، یا خون او از ده گذشت، سر ده روز غسل نماید، و اگر عادتش كمتر از ده روز است، در صورتی كه بداند پیش از تمام شدن ده روز یا سر ده روز پاك می شود، نباید غسل كند و اگر احتمال دهد خون او از ده روز می گذرد احتیاط واجب آن است كه تا یك روز عبادت را ترك كند و بعد از آن می تواند تا ده روز عبادت را ترك كند ولی بهتر است تا ده روز كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك كند و كارهای مستحاضه را انجام دهد پس اگر پیش از تمام شدن ده روز یا سر ده روز از خون پاك شد تمامش حیض است و اگر ده روز گذشت، باید عادت خود را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد و عبادتهایی را كه بعد از روزهای عادت بجا نیاورده قضا نماید.
مسأله 507 ـ اگر چند روز را حیض قرار دهد و عبادت نكند، بعد بفهمد حیض
[92]
نبوده است، باید نماز و روزه ای را كه در آن روزها بجا نیاورده قضا نماید، و اگر چند روز را به گمان این كه حیض نیست عبادت كند، بعد بفهمد حیض بوده، چنانچه آن روزها را روزه گرفته باید قضا نماید.
مسأله 393 ـ خون استحاضه در بیشتر اوقات زرد رنگ و سرد است و بدون فشار و سوزش بیرون می آید و غلیظ هم نیست ولی ممكن است گاهی سیاه و سرخ و گرم و غلیظ باشد و با فشار و سوزش بیرون آید.
[72]
مسأله 394 ـ استحاضه سه نوع است
1 ـ قلیله: اگر خون از پنبه ای كه زن داخل فرج می گذارد عبور نكند و از طرف دیگر ظاهر نشود.
2 ـ متوسطه: اگر خون در پنبه فرو رود و از طرف دیگر ظاهر شود ولی به دستمالی كه معمولاً زنها برای جلوگیری از خون می بندند، نرسد.
3 ـ كثیره: اگر خون از پنبه به دستمال برسد.
احكام استحاضه
مسأله 395 ـ در استحاضه قلیله باید زن برای هر نماز یك وضو بگیرد و ظاهر فرج را هم اگر خون به آن رسیده آب بكشد و بنابر احتیاط واجب پنبه را عوض كند یا آب بكشد.
مسأله 396 ـ اگر پیش از نماز یا در بین نماز خون استحاضه متوسطه ببیند باید برای آن نماز غسل كند ولی در استحاضه متوسطه اگر قبل از نماز صبح غسل نماید تا صبح روز دیگر برای هر نماز كارهای استحاضه قلیله كه در مسأله قبل گفته شد انجام دهد ولی اگر عمداً یا از روی فراموشی غسل نكند باید برای نماز ظهر و عصر غسل كند و اگر برای آن هم غسل نكرد باید قبل از نماز مغرب و عشاء غسل نماید.
مسأله 397 ـ در استحاضه كثیره علاوه بر كارهای استحاضه متوسطه كه در مسأله پیش گفته شد، باید برای هر نماز دستمال را عوض كند، یا آب بكشد و یك غسل برای نماز ظهر و عصر و یكی برای نماز مغرب و عشا بجا آورد، و بین نماز ظهر و عصر فاصله نیندازد، و اگر فاصله بیندازد باید برای نماز عصر دوباره غسل كند. و نیز اگر بین نماز مغرب و عشا فاصله بیندازد باید برای نماز عشا دوباره غسل كند.
مسأله 398 ـ اگر خون استحاضه، پیش از وقت نماز هم بیاید اگرچه زن برای آن خون، وضو و غسل را انجام داده باشد بنابر احتیاط واجب باید در موقع نماز وضو و غسل را بجا آورد.
مسأله 399 ـ مستحاضه متوسطه كه باید وضو بگیرد و غسل كند هركدام را اول بجا آورد صحیح است، ولی بهتر آن است كه اول وضو بگیرد.
مسأله 400 ـ اگر استحاضه قلیله زن، بعد از نماز صبح، متوسطه شود، باید برای نماز ظهر و عصر غسل كند، و اگر بعد از نماز ظهر و عصر متوسطه شود باید برای
[73]
نماز مغرب و عشا غسل نماید.
مسأله 401 ـ اگر استحاضه قلیله یا متوسطه زن بعد از نماز صبح كثیره شود باید برای نماز ظهر و عصر یك غسل، و برای نماز مغرب و عشا غسل دیگری بجا آورد و اگر بعد از نماز ظهر و عصر كثیره شود، باید برای نماز مغرب و عشا غسل نماید.
مسأله 402 ـ مستحاضه كثیره یا متوسطه اگر پیش از داخل شدن وقت نماز برای نماز غسل كند، غسل او باطل است بلكه اگر نزدیك اذان صبح برای نماز شب غسل كند و نماز شب را بخواند احتیاط واجب آن است كه بعد از داخل شدن صبح، دوباره غسل و وضو را بجا آورد.
مسأله 403 ـ زن مستحاضه برای هر نمازی چه واجب باشد و چه مستحب، باید وضو بگیرد و نیز اگر بخواهد نمازی را كه خوانده احتیاطاً دوباره بخواند یا بخواهد نمازی را كه تنها خوانده است دوباره با جماعت بخواند باید تمام كارهایی را كه برای استحاضه گفته شد انجام دهد، ولی برای خواندن نماز احتیاط و سجده فراموش شده و تشهد فراموش شده و سجده سهو، اگر آنها را بعد از نماز فوراً بجا آورد لازم نیست كارهای استحاضه را انجام دهد.
مسأله 404 ـ زن مستحاضه بعد از آنكه خونش قطع شد، فقط برای نماز اولی كه می خواند باید كارهای استحاضه را انجام دهد و برای نمازهای بعد لازم نیست.
مسأله 405 ـ اگر زن نداند استحاضه او چه قسم است، موقعی كه می خواهد نماز بخواند باید مقداری پنبه داخل فرج نماید و كمی صبر كند و بیرون آورد و بعد از آن كه فهمید استحاضه او كدام یك از آن سه نوع است، كارهایی را كه برای آن نوع دستور داده شده انجام دهد، ولی اگر بداند تا وقتی كه نماز بخواند استحاضه او تغییر نمی كند پیش از داخل شدن وقت هم می تواند خود را وارسی نماید.
مسأله 406 ـ زن مستحاضه اگر پیش از آن كه خود را وارسی كند مشغول نماز شود، چنانچه قصد قربت داشته و به وظیفه خود عمل كرده مثلاً استحاضه اش قلیله بوده و به وظیفه استحاضه قلیله عمل نموده، نماز او صحیح است و اگر قصد قربت نداشته یا عمل او مطابق وظیفه اش نبوده مثل آن كه استحاضه او متوسطه بوده و به وظیفه قلیله رفتار كرده، نماز او باطل است.
مسأله 407 ـ زن مستحاضه اگر نتواند خود را وارسی نماید باید به آنچه مسلّماً وظیفه اوست عمل كند مثلاً اگر نمی داند استحاضه او قلیله است یا متوسطه، باید
[74]
كارهای استحاضه قلیله را انجام دهد، ولی اگر بداند سابقاً كدام یك از آن سه نوع بوده باید به وظیفه همان نوع رفتار نماید.
مسأله 408 ـ اگر خون استحاضه در باطن باشد و بیرون نیاید، وضو و غسل باطل نمی شود و اگر بیرون بیاید هرچند كم باشد، وضو و غسل را به تفصیلی كه گذشت باطل می كند.
مسأله 409 ـ زن مستحاضه اگر بعد از نماز خود را وارسی كند و خون نبیند اگرچه بداند دوباره خون می آید، با وضویی كه دارد می تواند نماز بخواند.
مسأله 410 ـ زن مستحاضه اگر بداند از وقتی كه مشغول وضو یا غسل شده خونی از او بیرون نیامده و تا بعد از نماز هم در داخل فرج نیست و بیرون نمی آید می تواند خواندن نماز را تأخیر بیندازد.
مسأله 411 ـ زن مستحاضه اگر بداند كه پیش از گذشتن وقت نماز بكلّی پاك می شود، یا به اندازه خواندن نماز، خون بند می آید، باید صبر كند و نماز را در وقتی كه پاك است بخواند.
مسأله 412 ـ اگر بعد از وضو و غسل، خون در ظاهر قطع شود و مستحاضه بداند كه اگر نماز را تأخیر بیندازد، به مقداری كه وضو و غسل و نماز را بجا آورد، بكلّی پاك می شود، باید نماز را تأخیر بیندازد و موقعی كه بكلی پاك شد، دوباره وضو و غسل را بجا آورد و نماز را بخواند. و اگر وقت نماز تنگ شد لازم نیست وضو و غسل را دوباره بجا آورد، بلكه با وضو و غسلی كه دارد می تواند نماز بخواند.
مسأله 413 ـ مستحاضه كثیره و متوسطه وقتی بكلّی از خون پاك شد باید غسل كند، ولی اگر بداند از وقتی كه برای نماز پیش، مشغول غسل شده دیگر خون نیامده لازم نیست دوباره غسل نماید.
مسأله 414 ـ مستحاضه قلیله بعد از وضو، و مستحاضه كثیره و متوسطه بعد از غسل و وضو، باید فوراً مشغول نماز شود، ولی گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهای قبل از نماز اشكال ندارد و در نماز هم می تواند كارهای مستحب مثل قنوت، و غیر آن را بجا آورد.
مسأله 415 ـ زن مستحاضه اگر بین غسل و نماز فاصله بیندازد باید دوباره غسل كند و بلافاصله مشغول نماز شود، ولی اگر خون در داخل فضای فرج نیاید غسل لازم نیست.
[75]
مسأله 416 ـ اگر خون استحاضه زن جریان داشته باشد و قطع نشود، چنانچه برای او ضرر نداشته باشد باید پیش از غسل و بعد از آن به وسیله پنبه از بیرون آمدن خون جلوگیری كند ولی اگر همیشه جریان ندارد فقط باید بعد از وضو و غسل از بیرون آمدن خون جلوگیری نماید، و چنانچه كوتاهی كند و خون بیرون آید، بنابر احتیاط واجب باید دوباره غسل كند و وضو هم بگیرد و اگر نماز هم خوانده باید دوباره بخواند.
مسأله 417 ـ اگر در موقع غسل، خون قطع نشود غسل صحیح است. ولی اگر در بین غسل، استحاضه متوسطه كثیره شود، واجب است غسل را از سر بگیرد.
مسأله 418 ـ احتیاط واجب آن است كه زن مستحاضه در تمام روزی كه روزه است به مقداری كه می تواند از بیرون آمدن خون جلوگیری كند.
مسأله 419 ـ روزه زن مستحاضه ای كه غسل بر او واجب می باشد در صورتی صحیح است كه در روز غسلهایی را كه برای نمازهای روزش واجب است انجام دهد، و نیز بنابر احتیاط واجب باید غسل نماز مغرب و عشای شبی كه می خواهد فردای آن را روزه بگیرد بجا آورد، ولی اگر برای نماز مغرب و عشا غسل نكند و برای خواندن نماز شب، پیش از اذان صبح غسل نماید و در روز هم غسلهایی را كه برای نمازهای روزش واجب است بجا آورد، روزه او صحیح است.
مسأله 420 ـ اگر بعد از نماز عصر، مستحاضه شود و تا غروب غسل نكند روزه او صحیح است.
مسأله 421 ـ اگر استحاضه قلیله زن پیش از نماز، متوسطه یا كثیره شود باید كارهای متوسطه یا كثیره را كه گفته شد انجام دهد. و اگر استحاضه متوسطه، كثیره شود باید كارهای استحاضه كثیره را انجام دهد و چنانچه برای استحاضه متوسطه غسل كرده باشد فایده ندارد و باید دوباره برای كثیره غسل كند.
مسأله 422 ـ اگر در بین نماز، استحاضه متوسّطه زن كثیره شود، باید نماز را بشكند و برای استحاضه كثیره غسل كند و كارهای دیگر آن را انجام دهد و همان نماز را بخواند و اگر برای غسل وقت ندارد باید تیمم كند; و وضو هم بگیرد و اگر برای وضو هم وقت ندارد یك تیمم دیگر بكند و اگر برای تیمم هم وقت ندارد نمی تواند نماز را بشكند و باید نماز را تمام كند و بنابر احتیاط واجب قضا نماید، و همچنین است اگر در بین نماز، استحاضه قلیله او متوسطه یا كثیره شود ولی اگر استحاضه متوسطه بود
[76]
باید علاوه بر غسل، وضو هم بگیرد.
مسأله 423 ـ اگر در بین نماز، خون بند بیاید و مستحاضه نداند كه در باطن هم قطع شده بوده، بنابر احتیاط واجب باید وضو و غسل و نماز را دوباره بجا آورد.
مسأله 424 ـ اگر استحاضه كثیره زن متوسطه شود، باید برای نماز اول عمل كثیره و برای نمازهای بعد عمل متوسطه را بجا آورد. مثلاً اگر پیش از نماز ظهر استحاضه كثیره، متوسطه شود باید برای نماز ظهر غسل كند و برای نماز عصر و مغرب و عشا فقط وضو بگیرد. ولی اگر برای نماز ظهر غسل نكند و فقط به مقدار نماز عصر وقت داشته باشد باید برای نماز عصر غسل نماید. و اگر برای نماز عصر هم غسل نكند باید برای نماز مغرب غسل كند و اگر برای آن هم غسل نكند و فقط به مقدار نماز عشاء وقت داشته باشد باید برای عشاء غسل نماید.
مسأله 425 ـ اگر پیش از هر نماز خون مستحاضه كثیره قطع شود و دوباره بیاید برای هر نماز باید یك غسل بجا آورد.
مسأله 426 ـ اگر استحاضه كثیره، قلیله شود باید برای نماز اول عمل كثیره و برای نمازهای بعد عمل قلیله را انجام دهد، و نیز اگر استحاضه متوسطه، قلیله شود باید برای نماز اوّل، عمل متوسطه و برای نمازهای بعد عمل قلیله را بجا آورد.
مسأله 427 ـ اگر مستحاضه یكی از كارهایی را كه بر او واجب می باشد حتی عوض كردن پنبه را ترك كند، نمازش باطل است.
مسأله 428 ـ مستحاضه قلیله اگر بخواهد غیر از نماز كاری انجام دهد كه شرط آن وضو داشتن است مثلاً بخواهد جایی از بدن خود را به خط قرآن برساند بنابر احتیاط واجب باید وضو بگیرد زیرا وضویی كه برای نماز گرفته كافی نیست.
مسأله 429 ـ رفتن به مسجد الحرام و مسجد النبی و توقف در سایر مساجد و خواندن سوره ای كه سجده واجب دارد و نزدیكی با شوهر، برای زن مستحاضه اشكال ندارد، هرچند احتیاط مستحب در این است كه برای این كارها غسلهای واجب خود را انجام داده باشد.
مسأله 430 ـ اگر زن در استحاضه كثیره یا متوسطه بخواهد پیش از وقت نماز جایی از بدن خود را به خط قرآن برساند باید غسل كند و وضو هم بگیرد.
مسأله 431 ـ نماز آیات بر مستحاضه واجب است و باید برای نماز آیات هم كارهایی را كه برای نماز یومیه گفته شد انجام دهد.
[77]
مسأله 432 ـ هرگاه در وقت نماز یومیه نماز آیات بر مستحاضه واجب شود اگر بخواهد هردو را پشت سر هم بجا آورد، باید برای نماز آیات هم تمام كارهایی را كه برای نماز یومیه او واجب است انجام دهد و نمی تواند هردو را با یك غسل و وضو بجا آورد.
مسأله 433 ـ اگر زن مستحاضه بخواهد نماز قضا بخواند باید برای هر نماز كارهایی را كه برای نماز ادا بر او واجب است بجا آورد.
مسأله 434 ـ اگر زن بداند خونی كه از او خارج می شود خون زخم نیست و شرعاً حكم حیض و نفاس را ندارد باید به دستور استحاضه عمل كند، حتی اگر شك داشته باشد كه خون استحاضه است یا خونهای دیگر چنانچه نشانه آنها را نداشته باشد بنابر احتیاط واجب باید كارهای استحاضه را انجام دهد.
حیــض
حیض خونی است كه غالباً در هر ماه چند روزی از رحم زنها خارج می شود و زن را در موقع دیدن خون حیض، حائض می گویند.
مسأله 435 ـ خون حیض در بیشتر اوقات، غلیظ و گرم و رنگ آن سرخ مایل به سیاهی یا سرخ تیره است و با فشار و كمی سوزش بیرون می آید.
مسأله 436 ـ زنهای سیّده بعد از تمام شدن شصت سال قمری یائسه می شوند یعنی خون حیض نمی بینند و زنهایی كه سیّده نیستند، بعد از تمام شدن پنجاه سال قمری یائسه می شوند.
مسأله 437 ـ خونی كه دختر پیش از تمام شدن نه سال قمری و زن بعد از یائسه شدن می بیند حیض نیست.
مسأله 438 ـ زن حامله و زنی كه بچه شیر می دهد، ممكن است حیض ببیند.
مسأله 439 ـ دختری كه نمی داند نه سالش تمام شده یا نه اگر خونی ببیند كه نشانه های حیض را نداشته باشد حیض نیست، حتی اگر نشانه های حیض را داشته باشد نمی شود گفت حیض است.
مسأله 440 ـ زنی كه شك دارد یائسه شده یا نه، اگر خونی ببیند و نداند حیض
[78]
است یا نه باید بنا بگذارد كه یائسه نشده است.
مسأله 441 ـ مدت حیض كمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نمی شود و اگر مختصری هم از سه روز كمتر باشد، حیض نیست.
مسأله 442 ـ باید سه روز اوّل حیض پشت سرهم باشد، پس اگر مثلاً دو روز خون ببیند و یك روز پاك شود و دوباره یك روز خون ببیند حیض نیست.
مسأله 443 ـ لازم نیست در تمام سه روز خون بیرون بیاید، بلكه اگر در فرج خون باشد كافی است، و چنانچه در بین سه روز مختصری پاك شود و مدت پاك شدن به قدری كم باشد كه بگویند در تمام سه روز در فرج خون بوده باز هم حیض است.
مسأله 444 ـ لازم نیست شب اول و شب چهارم را خون ببیند ولی باید در شب دوم و سوم خون قطع نشود، پس اگر از اذان صبح روز اول تا غروب روز سوم پشت سرهم خون بیاید، یا در وسطهای روز اول شروع شود و در همان موقع از روز چهارم قطع شود و در شب دوم و سوم هم هیچ خون قطع نشود، حیض است.
مسأله 445 ـ اگر سه روز پشت سر هم خون ببیند و پاك شود، چنانچه دوباره خون ببیند و روزهایی كه خون دیده و در وسط پاك بوده روی هم از ده روز بیشتر نشود روزهائی هم كه در وسط پاك بوده حیض است.
مسأله 446 ـ اگر خونی ببیند كه از سه روز بیشتر و از ده روز كمتر باشد و نداند خون دمل است یا خون حیض، چنانچه نداند دمل در طرف چپ است یا طرف راست در صورتی كه ممكن باشد مقداری پنبه داخل كند و بیرون آورد پس اگر خون از طرف چپ بیرون آید، خون حیض است و اگر از طرف راست بیرون آید خون دمل است.
مسأله 447 ـ اگر خونی ببیند كه از سه روز بیشتر و از ده روز كمتر باشد و نداند خون حیض است یا زخم، اگر قبلاً حیض بوده حیض و اگر پاك بوده پاك قرار دهد، و چنانچه نمی داند پاك بوده یا حیض همه چیزهایی را كه بر حائض حرام است ترك كند و همه عبادتهایی كه زن غیر حائض انجام می دهد بجا آورد.
مسأله 448 ـ اگر خونی ببیند و شك كند كه خون حیض است یا نفاس، چنانچه شرایط حیض را داشته باشد، باید حیض قرار دهد.
مسأله 449 ـ اگر خونی ببیند و نداند خون حیض است یا بكارت، باید خود را وارسی كند، یعنی مقداری پنبه داخل فرج نماید و كمی صبر كند بعد بیرون آورد پس اگر اطراف آن آلوده باشد، خون بكارت است و اگر به همه آن رسیده، حیض است.
[79]
مسأله 450 ـ اگر كمتر از سه روز خون ببیند و پاك شود و بعد از سه روز دوباره خون ببیند، خون دوّم اگر دارای شرایط حیض باشد حیض است و خون اوّل حیض نیست.
احكام حائض
مسأله 451 ـ چند چیز بر حائض حرام است:
اوّل: عبادتهایی كه مانند نماز باید با وضو یا غسل یا تیمم بجا آورده شود، ولی بجا آوردن عبادتهایی كه وضو و غسل و تیمم برای آنها لازم نیست، مانند نماز میّت، مانعی ندارد.
دوّم: تمام چیزهایی كه بر جنب حرام است و در احكام جنابت گفته شد.
سوّم: جماع كردن در فرج، كه هم برای مرد حرام است و هم برای زن، اگرچه به مقدار ختنه گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید بلكه احتیاط واجب آن است كه مقدار كمتر از ختنه گاه را هم داخل نكند و وطی كردن در دُبُر زن حائض، اگر راضی باشد، كراهت شدیده دارد.
مسأله 452 ـ جماع كردن در روزهایی هم كه حیض زن قطعی نیست ولی شرعاً باید برای خود حیض قرار دهد حرام است. پس زنی كه بیشتر از ده روز خون می بیند و باید به دستوری كه بعداً گفته می شود روزهای عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، شوهرش نمی تواند در آن روزها با او نزدیكی نماید.
مسأله 453 ـ اگر شماره روزهای حیض زن به سه قسمت تقسیم شود و مرد در قسمت اوّل آن، با زن خود در قُبُل جماع كند، بنابر احتیاط واجب باید هیجده نخود طلا كفّاره به فقیر بدهد و اگر در قسمت دوّم جماع كند، نه نخود طلا و اگر در قسمت سوّم جماع كند، باید چهار نخود و نیم بدهد. مثلاً زنی كه شش روز خون حیض می بیند، اگر شوهرش در شب یا روز اوّل و دوّم با او جماع كند باید هیجده نخود طلا بدهد و در شب یا روز سوّم و چهارم نه نخود و در شب یا روز پنجم و ششم باید چهار نخود و نیم بدهد.
مسأله 454 ـ وطی در دُبُر زن حائض، كفاره ندارد.
مسأله 455 ـ اگر قیمت طلا در وقتی كه جماع كرده با وقتی كه می خواهد به فقیر بدهد فرق كرده باشد، باید قیمت وقتی را كه می خواهد به فقیر بدهد حساب
[80]
كنید.
مسأله 456 ـ اگر كسی هم در قسمت اول و هم در قسمت دوم و هم در قسمت سوّم حیض، با زن خود جماع كند، باید هر سه كفاره را كه روی هم سی و یك نخود و نیم می شود بدهد.
مسأله 457 ـ اگر انسان بعد از آن كه در حال حیض جماع كرده و كفاره آن را داده دوباره جماع كند باز هم باید كفاره بدهد.
مسأله 458 ـ اگر با زن حائض چند مرتبه جماع كند و در بین آنها كفاره ندهد احتیاط واجب آن است كه برای هر جماع یك كفاره بدهد.
مسأله 459 ـ اگر مرد در حال جماع بفهمد زن حائض شده، باید فوراً از او جدا شود و اگر جدا نشود بنابر احتیاط واجب باید كفاره بدهد.
مسأله 460 ـ اگر مرد با زن حائض زنا كند یا با زن حائض نامحرمی به گمان این كه عیال خود او است جماع نماید، احتیاط واجب آن است كه كفاره بدهد، بلكه باید كفاره بدهد.
مسأله 461 ـ كسی كه نمی تواند كفاره بدهد بنابر احتیاط باید به اندازه سیرشدن یك فقیر گرسنه: صدقه بدهد و اگر نمی تواند استغفار كند و هروقت توانست باید كفاره را بدهد.
مسأله 462 ـ طلاق دادن زن در حال حیض، به طوری كه در كتاب طلاق گفته می شود باطل است.
مسأله 463 ـ اگر زن بگوید: حائضم یا از حیض پاك شده ام، باید حرف او را قبول كرد.
مسأله 464 ـ اگر زن در بین نماز حائض شود، نماز او باطل است.
مسأله 465 ـ اگر زن در بین نماز شك كند كه حائض شده یا نه، نماز او صحیح است ولی اگر بعد از نماز بفهمد كه در بین نماز حائض شده نمازی كه خوانده باطل است.
مسأله 466 ـ بعد از آن كه زن از خون حیض پاك شد، واجب است برای نماز و عبادتهای دیگری كه باید با وضو یا غسل یا تیمم بجا آورده شود، غسل كند. و دستور آن مثل غسل جنابت است ولی برای نماز پیش از غسل یا بعد از آن بهتر است وضو هم بگیرد و اگر پیش از غسل وضو بگیرد افضل است.
[81]
مسأله 467 ـ بعد از آن كه زن از خون حیض، پاك شد، اگرچه غسل نكرده باشد، طلاق او صحیح است، و شوهرش هم می تواند با او جماع كند، ولی احتیاط مستحب آن است كه پیش از غسل از جماع با او خودداری نماید. اما كارهای دیگری كه در وقت حیض بر او حرام بوده مانند توقف در مسجد و مس خط قرآن، تا غسل نكند بر او حلال نمی شود.
مسأله 468 ـ اگر آب برای وضو و غسل كافی نباشد ولی به اندازه ای باشد كه بتواند وضو بگیرد، باید وضو بگیرد و عوض غسل تیمم نماید، و اگر برای هیچ یك از آنها آب ندارد، باید دو تیمّم كند، یكی بدل از غسل و دیگری بدل از وضو.
مسأله 469 ـ نمازهای یومیه ای كه زن در حال حیض نخوانده قضا ندارد. ولی روزه های واجب را باید قضا نماید.
مسأله 470 ـ هرگاه وقت نماز داخل شود و بداند كه اگر نماز را تأخیر بیندازد حائض می شود باید فوراً نماز بخواند.
مسأله 471 ـ اگر زن نماز را تأخیر بیندازد و از اوّل وقت به اندازه انجام واجبات یك نماز بگذرد و حائض شود، قضای آن نماز بر او واجب است، ولی در تند خواندن و كند خواندن و چیزهای دیگر باید ملاحظه حال خود را بكند; مثلاً زنی كه مسافر نیست اگر اول ظهر نماز نخواند، قضای آن در صورتی واجب می شود كه به مقدار خواندن چهار ركعت نماز به دستوری كه گفته شد از اوّل ظهر بگذرد و حائض شود، و برای زنی كه مسافر است گذشتن وقت به مقدار خواندن دو ركعت كافی است و نیز باید ملاحظه تهیه شرایطی را كه دارا نیست بنماید. پس اگر به مقدار فراهم آوردن آن مقدمات و خواندن یك نماز بگذرد و حائض شود قضا واجب است وگرنه واجب نیست.
مسأله 472 ـ اگر زن در آخر وقت نماز از خون پاك شود و به اندازه غسل و وضو و مقدمات دیگر نماز مانند تهیّه كردن لباس یا آب كشیدن آن و خواندن یك ركعت نماز یا بیشتر از یك ركعت وقت داشته باشد، باید نماز را بخواند و اگر نخواند باید قضای آن را بجا آورد.
مسأله 473 ـ اگر زن حائض به اندازه غسل وقت ندارد ولی می تواند با تیمم نماز را در وقت بخواند آن نماز بر او واجب نیست، اما اگر گذشته از تنگی وقت تكلیفش تیمم است مثل آن كه آب برایش ضرر دارد، باید تیمم كند و آن نماز را بخواند.
مسأله 474 ـ اگر زن حائض بعد از پاك شدن شك كند كه برای نماز وقت دارد
[82]
یا نه، باید نمازش را بخواند.
مسأله 475 ـ اگر به خیال این كه به اندازه تهیه مقدمات نماز و خواندن یك ركعت وقت ندارد نماز نخواند و بعد بفهمد وقت داشته، باید قضای آن نماز را بجا آورد.
مسأله 476 ـ مستحب است زن حائض در وقت نماز، خود را از خون پاك نماید و پنبه و دستمال را عوض كند و وضو بگیرد و اگر نمی تواند وضو بگیرد تیمم نماید و در جای نماز رو به قبله بنشیند و مشغول ذكر و دعا و صلوات شود.
مسأله 477 ـ خواندن و همراه داشتن قرآن و رساندن جایی از بدن به حاشیه و مابین خطهای قرآن و نیز خضاب كردن به حنا و مانند آن برای حائض مكروه است.
اقسام زنهای حائض
مسأله 478 ـ زنهای حائض بر شش قسمند:
اوّل: صاحب عادت وقتیه و عددیه; و آن زنی است كه دو ماه پشت سرهم در وقت معین خون حیض ببیند و شماره روزهای حیض او هم در هر دو ماه یك اندازه باشد، مثل آن كه دو ماه پشت سرهم از اول ماه تا هفتم خون ببیند.
دوّم: صاحب عادت وقتیه، و آن زنی است كه دو ماه پشت سرهم در وقت معین، خون حیض ببیند ولی شماره روزهای حیض او در هر دو ماه یك اندازه نباشد، مثلاً دو ماه پشت سر هم از روز اول ماه خون ببیند ولی ماه اوّل روز هفتم، و ماه دوم روز هشتم از خون پاك شود.
سوّم: صاحب عادت عددیه، و آن زنی است كه شماره روزهای حیض او در دو ماه پشت سرهم به یك اندازه باشد، ولی وقت دیدن آن دو خون یكی نباشد، مثل آن كه ماه اول از پنجم تا دهم و ماه دوم از دوازدهم تا هفدهم خون ببیند.
چهارم: مضطربه و آن زنی است كه چند ماه خون دیده، ولی عادت معیّنی پیدا نكرده یا عادتش بهم خورده و عادت تازه ای پیدا نكرده است.
پنجم: مبتدئه، و آن زنی است كه دفعه اول خون دیدن او است.
ششم: ناسیه، و آن زنی است كه عادت خود را فراموش كرده است. و هر كدام اینها احكامی دارند كه در مسائل آینده گفته می شود.
[83]
1 ـ صاحب عادت وقتیه و عددیه
مسأله 479 ـ زنهایی كه عادت وقتیه و عددیه دارند سه دسته اند:
اوّل: زنی كه دو ماه پشت سرهم در وقت معیّن خون حیض ببیند و در وقت معیّن هم پاك شود مثلاً دو ماه پشت سرهم از روز اول ماه، خون ببیند و روز هفتم پاك شود، كه عادت حیض او از اول ماه تا هفتم است.
دوّم: زنی كه از خون پاك نمی شود ولی دو ماه پشت سرهم چند روز معین مثلاً از اول ماه تا هشتم ماه خونی كه می بیند نشانه های حیض را دارد یعنی غلیظ و سیاه و گرم است و با فشار و سوزش بیرون می آید. و بقیه خونهای او نشانه های استحاضه را دارد، كه عادت او از اول ماه تا هشتم است.
سوّم: زنی كه دو ماه پشت سرهم در وقت معین، خون حیض ببیند و بعد از آن كه سه روز یا بیشتر خون دید یك روز یا بیشتر پاك شود و دوباره خون ببیند و تمام روزهائی كه خون دیده با روزهائی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر نشود و در هر دو ماه همه روزهائی كه خون دیده و در وسط پاك بوده روی هم یك اندازه باشد، چنین زنی عادت او به اندازه تمام روزهایی است كه خون دیده و در وسط پاك بوده است. و لازم نیست روزهایی كه در وسط پاك بوده در هر دوماه به یك اندازه باشد، مثلاً اگر در ماه اول از روز اول ماه تا سوم ماه خون ببیند و سه روز پاك شود و دوباره سه روز خون ببیند و در ماه دوم بعد از آن كه سه روز خون دید سه روز یا كمتر یا بیشتر پاك شود و دوباره خون ببیند و روی هم نُه روز بشود، همه حیض است و عادت این زن نه روز می شود.
مسأله 480 ـ زنی كه عادت وقتیّه و عددیّه دارد اگر در وقت عادت یا دو سه روز جلوتر یا دو سه روز عقب تر خون ببیند به طوری كه بگویند حیض را جلو یا عقب انداخته اگرچه آن خون، نشانه های حیض را نداشته باشد باید به احكامی كه برای زن حائض گفته شد عمل كند. و چنانچه بعد بفهمد حیض نبوده مثل اینكه پیش از سه روز پاك شود باید عبادتهائی را كه به جا نیاورده قضا نماید.
مسأله 481 ـ زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد اگر چند روز پیش از عادت و همه روزهای عادت و چند روز بعد از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است. و اگر از ده روز بیشتر شود، فقط خونی كه در روزهای عادت خود دیده حیض است. و خونی كه پیش از آن و بعد از آن دیده استحاضه می باشد، و
[84]
باید عبادتهائی را كه در روزهای پیش از عادت و بعد از عادت بجا نیاورده قضا نماید. و اگر همه روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود همه حیض است و اگر از ده روز بیشتر شود، فقط روزهای عادت او حیض است و خونی كه جلوتر از آن دیده استحاضه می باشد و چنانچه در آن روزها عبادت نكرده باید قضا نماید. و اگر همه روزهای عادت را با چند روز بعد از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است، و اگر بیشتر شود فقط روزهای عادت حیض و باقی استحاضه است.
مسأله 482 ـ زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود همه حیض است و اگر از ده روز بیشتر شود، روزهایی كه در عادت خون دیده با چند روز پیش از آن كه روی هم به مقدار عادت او شود حیض و روزهای اوّل را استحاضه قرار می دهد. و اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز بعد از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است و اگر بیشتر شود باید روزهائی كه در عادت خون دیده با چند روز بعد از آن كه روی هم به مقدار عادت او شود حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسأله 483 ـ زنی كه عادت دارد، اگر بعد از آن كه سه روز یا بیشتر خون دید پاك شود و دوباره خون ببیند و فاصله بین دو خون كمتر از ده روز باشد و همه روزهایی كه خون دیده با روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر باشد. (مثل آن كه پنج روز خون ببیند و پنج روز پاك شود و دوباره پنج روز خون ببیند) چند صورت دارد:
1ـ تمام خونی كه دفعه اول دیده، یا مقداری از آن در روزهای عادت باشد و خون دوم كه بعد از پاك شدن می بیند در روزهای عادت نباشد، این زن باید همه خون اول را حیض و خون دوم را استحاضه قرار دهد.
2ـ خون اول در روزهای عادت نباشد و تمام خون دوم یا مقداری از آن در روزهای عادت باشد، این زن باید همه خون دوم را حیض و خون اول را استحاضه قرار دهد.
3ـ مقداری از خون اول و دوم در روزهای عادت باشد و خون اولی كه در روزهای عادت بوده از سه روز كمتر نباشد و با پاكی وسط و مقداری از خون دوم كه آن
[85]
هم در روزهای عادت بوده از ده روز بیشتر نباشد، كه در این صورت همه آنها حیض است و مقداری از خون اول كه پیش از روزهای عادت بوده و مقداری از خون دوم كه بعد از روزهای عادت بوده استحاضه است، مثلاً اگر عادتش از سوم ماه تا دهم بوده، در صورتی كه یك ماه از اول تا ششم ماه خون ببیند و دو روز پاك شود و بعد تا پانزدهم ماه خون ببیند، از سوم تا دهم ماه حیض است و از اول تا سوم ماه و همچنین از دهم تا پانزدهم ماه استحاضه می باشد.
4ـ مقداری از خون اول و دوم در روزهای عادت باشد ولی خون اولی كه در روزهای عادت بوده از سه روز كمتر باشد، كه باید در تمام دو خون و پاكی وسط كارهایی را كه بر حائض حرام است و سابقاً گفته شد ترك كند مگر عبادتهای واجبه را كه باید به دستوری كه برای زن مستحاضه گفته شد انجام دهد.
مسأله 484 ـ زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خون نبیند و در غیر آن وقت به شماره روزهای حیضش خون ببیند، اگر بعد از وقت عادت باشد به محض اینكه خون دید باید همان را حیض قرار دهد، و اگر پیش از وقت عادت دیده و در آن نشانه های حیض باشد آن را حیض قرار دهد، و اگر نشانه های حیض نبود تا سه روز تمام كارهائی را كه بر حائض حرام است ترك كند مگر عبادات واجبه را كه باید طبق احكام استحاضه انجام دهد تا معلوم شود خون حیض است یا استحاضه.
مسأله 485 ـ زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خود خون ببیند ولی شماره روزهای آن كمتر یا بیشتر از روزهای عادت او باشد و بعد از پاك شدن دوباره به شماره روزهای عادتی كه داشته خون ببیند، باید در هردو خون كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك كند مگر عبادات واجبه را كه باید طبق احكام استحاضه بجا آورد.
مسأله 486 ـ زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد اگر بیشتر از ده روز خون ببیند، خونی كه در روزهای عادت دیده اگر چه نشانه های حیض را نداشته باشد حیض است و خونی كه بعد از روزهای عادت دیده اگرچه نشانه های حیض را داشته باشد استحاضه است. مثلاً زنی كه عادت حیض او از اول تا هفتم ماه است، اگر از اول تا دوازدهم خون ببیند، هفت روز اول آن حیض و پنج روز بعد استحاضه می باشد.
[86]
2 ـ صاحب عادت وقتیه
مسأله 487 ـ زنهایی كه عادت وقتیه دارند سه دسته اند:
اوّل: زنی كه دو ماه پشت سرهم در وقت معین خون حیض ببیند و بعد از چند روز پاك شود ولی شماره روزهای آن در هر ماه یك اندازه نباشد، مثلاً دو ماه پشت سرهم روز اول ماه خون ببیند ولی ماه اول روز هفتم، و ماه دوم روز ششم از خون پاك شود، این زن باید روز اول ماه را روز اوّل عادت حیض خود قرار دهد.
دوّم: زنی كه از خون پاك نمی شود ولی دو ماه پشت سرهم در وقت معین خون او نشانه های حیض را دارد یعنی غلیظ و سیاه و گرم است و با فشار و سوزش بیرون می آید و بقیه خون های او نشانه استحاضه را دارد و شماره روزهایی كه خون او نشانه حیض دارد، در هر دو ماه یك اندازه نیست مثلاً در ماه اول، از اول ماه تا هفتم و در ماه دوم از اول ماه تا هشتم، خون او نشانه های حیض و بقیه نشانه استحاضه را داشته باشد، این زن هم باید روز اول ماه را روز اول عادت حیض خود قرار دهد.
سوّم: زنی كه دو ماه پشت سرهم در وقت معین، سه روز یا بیشتر خون حیض ببیند و بعد پاك شود و دو مرتبه خون ببیند و تمام روزهایی كه خون دیده با روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر نشود ولی ماه دوم كمتر یا بیشتر از ماه اول باشد، مثلاً در ماه اول هشت روز و در ماه دوم نه روز باشد، این زن هم باید روز اول را روز اوّل عادت حیض خود قرار دهد.
مسأله 488 ـ زنی كه عادت وقتیه دارد اگر در وقت عادت خود یا دو، سه روز پیش از عادت یا دو، سه روز بعد از عادت، خون ببیند به طوری كه بگویند حیض را جلو یا عقب انداخته، اگرچه آن خون نشانه های حیض را نداشته باشد، باید به احكامی كه برای زنهای حائض گفته شد رفتار نماید و اگر بعد بفهمد حیض نبوده، مثل آن كه پیش از سه روز پاك شود، باید عبادتهایی را كه بجا نیاورده قضا نماید.
مسأله 489 ـ زنی كه عادت وقتیه دارد، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و نتواند حیض را به واسطه نشانه های آن تشخیص دهد، باید شماره عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، چه پدری باشند و چه مادری، زنده باشند یا مرده. ولی در صورتی می تواند عادت آنان را حیض خود قرار دهد كه شماره روزهای حیض همه آنان یك اندازه باشد و اگر شماره روزهای حیض آنان یك اندازه نباشد، مثلاً عادت بعضی پنج روز و عادت بعضی دیگر هفت روز باشد نمی تواند عادت آنان را حیض خود قرار دهد.
[87]
مگر كسانی كه عادتشان با دیگران فرق دارد به قدری كم باشند كه در مقابل آنان هیچ حساب شوند كه در این صورت باید عادت بیشتر آنان را حیض خود قرار دهد.
مسأله 490 ـ زنی كه عادت وقتیه دارد و شماره عادت خویشان خود را حیض قرار می دهد، باید روزی را كه در هر ماه اول عادت او بوده، اول حیض خود قرار دهد، مثلاً زنی كه هر ماه، روز اول ماه خون می دیده و گاهی روز هفتم و گاهی روز هشتم پاك می شده چنانچه یك ماه، دوازده روز خون ببیند و عادت خویشانش هفت روز باشد، باید هفت روز اول ماه را حیض و باقی را استحاضه قرار دهد.
مسأله 491 ـ زنی كه عادت وقتیه دارد و باید شماره عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، چنانچه خویش نداشته باشد یا شماره عادت آنان مثل هم نباشد باید در هر ماه از روزی كه خون می بیند سه روز یا شش روز یا هفت روز را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد. و در ماههای بعد هم همان مقدار را حیض قرار دهد.
3 ـ صاحب عادت عددیه
مسأله 492 ـ زنهائی كه عادت عددیه دارند سه دسته اند:
اوّل: زنی كه شماره روزهای حیض او در دو ماه پشت سرهم یك اندازه باشد ولی وقت خون دیدن او یكی نباشد، كه در این صورت هرچند روزی كه خون دیده عادت او می شود. مثلاً اگر ماه اول از روز اول تا پنجم و ماه دوم از یازدهم تا پانزدهم خون ببیند، عادت او پنج روز می شود.
دوّم: زنی كه از خون پاك نمی شود ولی دو ماه پشت سرهم چند روز از خونی كه می بیند نشانه حیض و بقیه نشانه استحاضه را دارد و شماره روزهایی كه خون نشانه حیض دارد در هر دو ماه یك اندازه است اما وقت آن یكی نیست، كه در این صورت هرچند روزی كه خون او نشانه حیض را دارد عادت او می شود. مثلاً اگر یك ماه از اول تا پنجم ماه و ماه بعد از یازدهم تا پانزدهم ماه، خون او نشانه حیض و بقیه نشانه استحاضه را داشته باشد، شماره روزهای عادت او پنج روز می شود.
سوّم: زنی كه دو ماه پشت سرهم سه روز یا بیشتر خون ببیند و یك روز یا بیشتر پاك شود و دو مرتبه خون ببیند و وقت دیدن خون در ماه اول با ماه دوم فرق داشته باشد به این صورت كه اگر تمام روزهایی كه خون دیده و روزهایی كه در وسط
[88]
پاك بوده از ده روز بیشتر نشود و شماره روزهای آن هم به یك اندازه باشد، تمام روزهایی كه خون دیده با روزهای وسط كه پاك بوده عادت حیض او می شود. و لازم نیست روزهایی كه در وسط پاك بوده در هر دو ماه به یك اندازه باشد مثلاً اگر ماه اول، از روز اول تا سوم ماه خون ببیند و دو روز پاك شود و دوباره سه روز خون ببیند و ماه دوم، از یازدهم تا سیزدهم ماه خون ببیند و دو روز یا بیشتر یا كمتر پاك شود و دوباره خون ببیند و روی هم از هشت روز بیشتر نشود، عادت او هشت روز می شود.
مسأله 493 ـ زنی كه عادت عددیه دارد، اگر بیشتر از روزهای عادت خود خون ببیند و از ده روز بیشتر شود، چنانچه همه خونهایی كه دیده یك جور باشد بنابر احتیاط واجب باید از موقع دیدن خون به شماره روزهای عادتش حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، و اگر همه خونهایی كه دیده یك جور نباشد بلكه چند روز از آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه را داشته باشد اگر روزهایی كه خون، نشانه حیض را دارد با شماره روزهای عادت او یك اندازه است، باید همان روزها را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد. و اگر روزهایی كه خون نشانه حیض دارد، از روزهای عادت او بیشتر است، فقط به اندازه روزهای عادت او حیض، و بقیه استحاضه است و اگر روزهایی كه خون نشانه حیض دارد از روزهای عادت او كمتر است باید آن روزها را با چند روز دیگر كه روی هم به اندازه روزهای عادتش شود، حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
4 ـ مُضْطَرِبه
مسأله 494 ـ مضطربه یعنی زنی كه چند ماه خون دیده ولی عادت معینی پیدا نكرده، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و همه خونهایی كه دیده یك جور باشد چنانچه عادت خویشان او هفت روز است باید هفت روز را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، و اگر كمتر است مثلاً پنج روز است باید همان را حیض قرار دهد. و بنابر احتیاط واجب، در تفاوت بین شماره عادت آنان و هفت روز، كه دو روز است، كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك نماید و كارهای استحاضه را بجا آورد، یعنی به دستوری كه برای زن مستحاضه گفته شد عبادتهای خود را انجام دهد و اگر عادت خویشانش بیشتر از هفت روز مثلاً نه روز است باید هفت روز را حیض قرار دهد و بنابر
[89]
احتیاط واجب در تفاوت بین هفت روز و عادت آنان، كه دو روز است، كارهای استحاضه را به جا آورد و كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك نماید.
مسأله 495 ـ مضطربه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند كه چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه دارد، چنانچه خونی كه نشانه حیض دارد كمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد، خونی كه نشانه حیض دارد حیض است و خونی كه نشانه استحاضه دارد استحاضه می باشد. و اگر خونی كه نشانه حیض را دارد كمتر از سه روز باشد باید به عادت خویشان خود نگاه كند اگر هفت روز است باید هفت روز حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد و اگر عادت خویشان كمتر از هفت روز یا بیشتر از هفت روز است به دستوری كه در مسئله قبل گفته شد عمل نماید. یعنی باید همان را حیض قرار دهد و تا هفت روز بقیه به دستوری كه در مسائل قبل گفته شد رفتار نماید.و همچنین است اگر پیش از گذشتن ده روز از خونی كه نشانه حیض دارد دوباره خونی ببیند كه آن هم نشانه حیض را داشته باشد، مثل آن كه پنج روز خون سیاه و نه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند، باید خون اول را حیض قرار دهد و بقیه آن را تا هفت روز به دستوری كه در مسأله قبل گفته شد رفتار نماید.
5 ـ مُبْتَدِئه
مسأله 496 ـ مبتدئه یعنی زنی كه دفعه اوّلِ خون دیدن اوست، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و همه خونهایی كه دیده یك جور باشد باید عادت خویشان خود را به طوری كه در وقتیه گفته شد حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسأله 497 ـ مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند كه چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه را داشته باشد، چنانچه خونی كه نشانه حیض دارد كمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد، خونی كه نشانه حیض دارد حیض می باشد و خونی كه نشانه حیض ندارد استحاضه می باشد، ولی اگر پیش از گذشت ده روز از خونی كه نشانه حیض دارد دوباره خونی ببیند كه آن هم نشانه خون حیض داشته باشد، مثل آن كه پنج روز خون سیاه و نه روز خون زد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند باید از اوّل خون اوّل، كه نشانه حیض دارد، حیض قرار دهد و در عدد، رجوع به خویشاوندان خود كند و بقیه را استحاضه قرار دهد.
[90]
مسأله 498 ـ مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند كه چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر آن نشانه استحاضه داشته باشد، چنانچه خونی كه نشانه حیض دارد از سه روز كمتر یا از ده روز بیشتر باشد، باید از اولی كه خون نشانه حیض دارد، حیض قرار دهد و در عدد به خویشاوندان خود رجوع كند و بقیه را استحاضه قرار دهد.
6 ـ ناسِیه
مسأله 499 ـ ناسیه یعنی زنی كه عادت خود را فراموش كرده است، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند باید روزهایی كه خون او نشانه حیض را دارد تا ده روز، حیض قرار دهد و بقیه را استحاضه قرار دهد. و اگر نتواند حیض را به واسطه نشانه های آن تشخیص دهد، بنابر احتیاط واجب باید هفت روز اول را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسائل متفرقه حیض
مسأله 500 ـ مبتدئه و مضطربه و ناسیه و زنی كه عادت عددیه دارد، اگر خونی ببیند كه نشانه های حیض داشته باشد یا یقین كنند كه سه روز طول می كشد باید عبادت را ترك كنند، و چنانچه بعد بفهمند حیض نبوده باید عبادتهایی را كه بجا نیاورده اند قضا نمایند. ولی اگر یقین نكنند كه تا سه روز طول می كشد و نشانه های حیض را هم نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید تا سه روز كارهای استحاضه را بجا آورند و كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك نمایند و چنانچه پیش از سه روز پاك نشدند باید آن را حیض قرار دهند.
مسأله 501 ـ زنی كه عادت دارد، چه در وقت حیض عادت داشته باشد چه در عدد حیض، یا هم در وقت و هم در عدد آن، اگر دو ماه پشت سرهم بر خلاف عادت خود خونی ببیند كه وقت آن یا شماره روزهای آن یا هم وقت و هم شماره روزهای آن یكی باشد، عادتش برمی گردد به آنچه در این دو ماه دیده است. مثلاً اگر از روز اول تا هفتم ماه خون می دیده و پاك می شده چنانچه دو ماه از دهم تا هفدهم ماه، خون ببیند و پاك شود، از دهم تا هفدهم عادت او می شود.
[91]
مسأله 502 ـ مقصود از یك ماه، از ابتدای خون دیدن است تا سی روز نه از اول ماه تا آخر ماه.
مسأله 503 ـ زنی كه معمولاً ماهی یك مرتبه خون می بیند اگر در یك ماه دو مرتبه خون ببیند و آن خون نشانه های حیض را داشته باشد، چنانچه روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز كمتر نباشد باید هردو را حیض قرار دهد.
مسأله 504 ـ اگر سه روز یا بیشتر خونی ببیند كه نشانه حیض را دارد، بعد ده روز یا بیشتر خونی ببیند كه نشانه استحاضه را دارد و دوباره سه روز خونی به نشانه های حیض ببیند باید خون اوّل و خون آخر را كه نشانه های حیض داشته، حیض قرار دهد.
مسأله 505 ـ اگر زن پیش از ده روز پاك شود و بداند كه در باطن خون نیست، باید برای عبادتهای خود غسل كند، اگرچه گمان داشته باشد كه پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون می بیند ولی اگر یقین داشته باشد كه پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون می بیند نباید غسل كند و نمی تواند نماز بخواند و باید به احكام حائض رفتار نماید.
مسأله 506 ـ اگر زن پیش از ده روز پاك شود، و احتمال دهد كه در باطن خون هست باید قدری پنبه داخل فرج نماید و كمی صبر كند و بیرون آورد; پس اگر پاك بود غسل كند و عبادتهای خود را بجا آورد و اگر پاك نبود اگرچه به آب زرد رنگی هم آلوده باشد چنانچه در حیض عادت ندارد یا عادت او ده روز است باید صبر كند كه اگر پیش از ده روز پاك شد غسل كند، و اگر سر ده روز پاك شد، یا خون او از ده گذشت، سر ده روز غسل نماید، و اگر عادتش كمتر از ده روز است، در صورتی كه بداند پیش از تمام شدن ده روز یا سر ده روز پاك می شود، نباید غسل كند و اگر احتمال دهد خون او از ده روز می گذرد احتیاط واجب آن است كه تا یك روز عبادت را ترك كند و بعد از آن می تواند تا ده روز عبادت را ترك كند ولی بهتر است تا ده روز كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك كند و كارهای مستحاضه را انجام دهد پس اگر پیش از تمام شدن ده روز یا سر ده روز از خون پاك شد تمامش حیض است و اگر ده روز گذشت، باید عادت خود را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد و عبادتهایی را كه بعد از روزهای عادت بجا نیاورده قضا نماید.
مسأله 507 ـ اگر چند روز را حیض قرار دهد و عبادت نكند، بعد بفهمد حیض
[92]
نبوده است، باید نماز و روزه ای را كه در آن روزها بجا نیاورده قضا نماید، و اگر چند روز را به گمان این كه حیض نیست عبادت كند، بعد بفهمد حیض بوده، چنانچه آن روزها را روزه گرفته باید قضا نماید.