کد مطلب:117153 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:332
«از گفتار خداوند بهره مند شوید و از موعظه ها و پندهای الهی پند بگیرید و به اندرزهای پروردگار روی آورید، چرا كه خداوند به دلایلی روشن عذر و بهانه ای برای شما باقی نگذاشته است و به شما اتمام حجت كرده است». زیبائی سخن و بلندای كلام امام علی بن ابی طالب (ع) در نهج البلاغه گفتار خدای را مانند است كه زلال جانبخش كلامش چون قرآن دل آدمی را روشنی و اندیشه را جهت و روح را فرح و پرواز می دهد. فصاحت و بلاغت و شگفتی و جلوه ی پیام امام یكتاپرستان صادق علی (ع) به اندازه ای عظمت دارد كه به گفته ی گرینگوی انگلیسی استاد دانشگاه علیگره هندوستان: «قرآن برادر كوچكتری دارد به نام نهج البلاغه كه احدی نمی تواند مانندش را بیاورد».[2]. هر كس كه جانش به روشنای فروغ وحی الهی روشنی یافته است [صفحه 12] و با كتاب خدا همراه و آشنا است، نیك می داند كه نهج البلاغه امام علی (ع) پرتوی خیره كننده از فروغ تابناك كتاب خدا قرآن است و این حقیقتی مسلم و واقعیتی انكارناپذیر است كه زبان آشنایان با قرآن، گویای آن است، چنانكه سید رضی رحمه الله علیه نهج البلاغه را برادر قرآن نامیده است.[3]. كتابی چون نهج البلاغه كه شیخ نوری در خاتمه مستدرك 26 شرح را برای آن نقل كرده و علامه شهرستانی در كتاب ما هو نهج البلاغه، 30 شرح را بر آن یاد كرده است. و در كتاب مصادر نهج البلاغه 101 شرح و حتی تا 200 شرح بر نهج البلاغه را آمار داده است، می بایست خیلی بیش از آنچه در میان مسلمانان مطرح است مورد بررسی و طرح و استفاده قرار بگیرد. و این مژد كه به ارشاد و هدایت فقیه آگاه و مجاد آیت الله منتظری دام عزه به حوزه های علمیه و دانشگاهها ابلاغ شد كه نهج البلاغه را می بایست درس بدهند و به عنوان یك واحد مهم درسی مطرح كنند، امیدواركننده و نویدبخش است. ما نیز چنانكه از تیتر مقاله برمی آید برآنیم كه از این پس در آفتاب نهج البلاغه و گرمای هستی بخش معارف و حقایق آن اندیشه و روان خویش را پرورش داده و در پرتو روشنای آن از ظلمات ناآگاهی و برهوت یگانگی با اسلام و منطق قرآن، رهایی یابیم. خطبه 175 نهج البلاغه كه به گفته ی شارح البحرانی در روزهای نخستین خلافت امام علی (ع) بعد از قتل عثمان ایراد شده است,[4] یكی از خطبه های آموزند و جهت بخش و كمال آفرین نهج البلاغه است. در این خطبه امام، امت اسلامی را به بهره گیری از كتاب خداوند و موعظه های الهی فرمان می دهد: [صفحه 13] «از گفتار خداوند بهره مند شوید و از موعظه ها و پندهای الهی پند بگیرید و به اندرزهای پروردگار روی آورید، چرا كه خداوند به دلایلی روشن عذر و بهانه ای برای شما باقی نگذاشته و با شما اتمام حجت كرده است». گفتار امام با صیغه های جمع آغاز می شود، انتفعوا و اتعظوا و اقبلوا، این بیانگر این حقیقت است كه امام به ارتباط سیستماتیك و همه جانبه میان آحاد امت اسلامی اهمیت می دهد. و در نظر امام افراد جامعه وابستگی غیرقابل انكار با یكدیگر دارند، به گونه ای كه راه یابی و هدف شناسی و آشنائی فرد با كتاب خدا و سنت پیامبر نمی تواند زمینه ساز رشد و تعالی جامعه باشد. بلكه همه ی افراد امت اسلامی باید كه در نهایت صدق و خلوص نیت به كتاب خداوند و موعظه های الهی و هدایت و ارشاد پروردگاری توجه داشته و ارتباط خود را با منطق وحی و الهام كبریائی قطع نكنند. به نظر امام ارگانیزم جامعه ی اسلامی می بایست همانند ارتباط سیستماتیك و همه جانبه و فراگیر پیكر انسان باشد، كه همه ی اعضاء و اندامهای پیكر آدمی در ارتباط با هم و یا قلب عمل می كنند و زمینه ی رشد و سلامت تن را فراهم می آورند. از این روی امام، همه ی امت اسلامی را مخاطب قرار داده و از همگان می خواهد كه از بیان و موعظه و نصیحت آفریدگار جهان در قرآن مجید بهره مند شوند، چرا كه در اندیشه ی روشن امام و بینش عمیق علی (ع) اصلاح و هدایت فرد دور از اصلاح وارشاد آحاد جامعه در قرآن مجید بهره مند شوند، چرا كه در اندیشه ی روشن امام و بینش عمیق علی (ع) اصلاح و هدایت فرد دور از اصلاح و ارشاد آحاد جامعه در رشد و ترقی و تكامل جامعه به تنهائی نمی تواند مفید فایده ای باشد. و چه بسا كه اگر جریان كلی جامعه جریانی انحرافی و ارتجاعی باشد مسیر حركت فرد را نیز تغییر داده و او را نیز در گذرگاه انحراف و ارتداد قرار دهد. از این روی امام با به كار گرفتن صیغه های جمع [صفحه 14] امت اسلامی را مخاطب قرار داده و در نگاهی فراگیر و وسیع همه ی انسانها را به برخورداری و بهره مندی از كتاب خدا و موعظه های زندگی ساز پروردگار فرمان می دهد، تا مگر در سایه ی اصلاح حركت و جهت و هدف جامعه، زمینه ی اصلاح و رشد و تكامل افراد نیز فراهم آید. پیام انتفعوا در فرمان عمومی امام حاوی بهره مندی انسان از منافع معنوی در شكل برخورداری صحیح از اسلام و شرایط زندگی ساز و جامعه پرداز ایده ئولوژی وحی الهی و بهره مندی و استفاده از نعمت ها و موهبت های مادی است. اینجاست كه برای شناخت نفع در بینش مكتبی شناسائی كنیم. از این روی به مطالعه ی برخی از آیات قرآن كه در آنها به خسران اشاره شده است می پردازیم.
انتفعوا ببیان الله و اتعظوا بمواعظ الله و اقبلوا نصیحه الله فان الله قد اعذر الیكم بالجلیه و اتخذ علیكم الحجه....[1].
صفحه 12، 13، 14.