کد مطلب:142010 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:265
مقدمه
هنگامی كه كتاب مقتل الشمس یا تحقیق و تحلیل نهضت حسینی اثر دیگر همین قلم انتشار یافت، بازتاب گسترده ای یافت، یكی از اندیشمندان آن را «گزارشی كامل و سنجیده از رویدادهای نهضت امام حسین (ع) با استناد به مدارك كهن و معتبر» به شمار آورد.
حضرت آیت الله محمد هادی معرفت نیز در مقدمه چاپ سوم كتاب نوشت: «مؤلف با قدرت علمی و قلمی خود توانسته است به خوبی از عهده این وظیفه وجدانی و انسانی خود برآید و شخصیت والای امام حسین (ع) را در واقعه ی كربلا مجسم سازد و برای خوانندگان مبرهن نماید كه واقعه كربلا، یك حادثه كوچك از حوادث تاریخ نبود بلكه یك جهش وتحولی عظیم در تاریخ بشریت بود...»
استاد دكتر صادق آئینه وند محقق و مدرس تاریخ اسلام نیز در پیش گفتار همان چاپ نوشت:
«قصد نویسنده توانای كتاب آن بوده است كه با ابتنای بر مصادر و مآخذ معتبر تاریخی، ترسیمی صحیح از انقلاب طف به دست دهد. مؤلف بر آن بوده است تا روشمندی علمی را با سبكی ساده و قلمی روان همگام كند و چنین اثری پدید
آورد؛ وجود این خصیصه در مقوله ای تاریخی بسان این واقعه هنر می خواهد. این كتاب را باید ادامه سلسله مقاتلی برشمرد كه می خواهد متنی صحیح را با استناد به مصادر معتبر در اختیار خوانندگان قرار دهد. از دیگر مزیت های كتاب، تحلیل تاریخی و بهره گیری از روش علوم اجتماعی در تبیین وقایع تاریخی است كه به ارزش علمی كتاب افزوده است. ترجمه روان اشعار و رجزها و محادثات تاریخی، آن دسته از خوانندگان را كه با زبان عربی آشنایی ندارند سودرسان است.»
به هر حال، كتاب یاد شده در رسانه های گروهی نیز بازتاب یافت، بگونه ای كه همه متن آن در دو روزنامه كثیر الانتشار عصر، منتشر گردید و در چند نشست علمی صدا و سیما مورد بررسی و معرفی قرار گرفت. اما با همه این ها، ویژگی های آن به صورت روشن فهرست نشد، مقتل الشمس؛ حاصل مطالعه تطبیقی نصوص مربوط به نهضت حسینی تا قرن هفتم و سپس نقل مؤیداتی از متون پسین تا قرون اخیر، و به دست دادن متنی استوار كه نتیجه تأملی دراز برای جمع اخبار متعارض و یا رد اخبار ضعیف بوده است. اما گروهی از صاحبنظران و فرهیختگان هم كاستیهای اثر را یادآور و نگارنده را بر سهو خطاهای پیش آمده هر چند كوچك و جزئی آگاه نمودند.
اینك كه بیش از یك دهه از انتشار آن اثر می گذرد؛ كوشیده ام كه كاستیها و خطاها را ترمیم نماید و با افزودن شرح و تفسیری بر آن، كتابی را كه پیش روی شماست به سامان آورم، البته گر چه جانمایه این دو اثر یكی است، ولی نگارنده در كتاب حاضر موضوعات تازه ای را مورد بحث و بررسی قرار داده كه از مهمترین آنها، تحلیلی تاریخی بر پیدایش بستری است كه سبب بروز تغییرات فرهنگی و اجتماعی در جامعه اسلامی گردید، آن سان كه پس از پنجاه سال از رحلت پیامبر اكرم، نوادگان و نوباوگان عزیز پیامبر و اصحاب گرامی او را با زشت ترین شیوه سر بریدند و چنان
فاجعه ای را رقم زدند كه بی گمان در تاریخ جهان بی مانند است.
پاسخی كه با استناد به شواهد معتبر، به این معنای تاریخ داده شده و اصلی ترین پیام این اثر می باشد: تحلیل روند رجعت جامعه به جاهلیت و پیامدهای طبیعی آن یعنی رویكرد مردم بویژه نخبگان و قدرتمندان به دنیامداری، خودكامگی و خشونت است؛ همان واقعیتهای تلخ و نابهنجاری های سختی كه امام حسین (ع) را به عنوان پیشوای امت مكلف به ساماندهی نهضت اصلاح گرانه و شهادت طلبانه می كند.
به هر حالی این كمترین، با همه دقتی كه در تدوین این اثر به كار برده ام، اطمینان دارم كه از سهو و خطا مصون نبوده ام چنان كه پس از انتشار كتاب مقتل الشمس، انتقاداتی هر چند ریز، اما مهم از سوی صاحبنظران دریافت نمودم و اینك به مدد همان راهنمایی ها، كوشیده ام آن كاستیها را در این اثر جبران كنم و برخی از یادآوری ها را در پاورقی ها با نام همان عزیزان درج نمایم. در همین جا سپاس و احترام خود را به پیشگاه آن بزرگواران تقدیم می دارم و از خدای بزرك برایشان طلب توفیق و نیك فرجامی می كنم.
خداوندا! اگر خطا گفتیم اصلاحش تو كن
محمد جواد صاحبی
پانزدهم خرداد ماه یكهزار و سیصد و هشتاد و سه
حضرت آیت الله محمد هادی معرفت نیز در مقدمه چاپ سوم كتاب نوشت: «مؤلف با قدرت علمی و قلمی خود توانسته است به خوبی از عهده این وظیفه وجدانی و انسانی خود برآید و شخصیت والای امام حسین (ع) را در واقعه ی كربلا مجسم سازد و برای خوانندگان مبرهن نماید كه واقعه كربلا، یك حادثه كوچك از حوادث تاریخ نبود بلكه یك جهش وتحولی عظیم در تاریخ بشریت بود...»
استاد دكتر صادق آئینه وند محقق و مدرس تاریخ اسلام نیز در پیش گفتار همان چاپ نوشت:
«قصد نویسنده توانای كتاب آن بوده است كه با ابتنای بر مصادر و مآخذ معتبر تاریخی، ترسیمی صحیح از انقلاب طف به دست دهد. مؤلف بر آن بوده است تا روشمندی علمی را با سبكی ساده و قلمی روان همگام كند و چنین اثری پدید
آورد؛ وجود این خصیصه در مقوله ای تاریخی بسان این واقعه هنر می خواهد. این كتاب را باید ادامه سلسله مقاتلی برشمرد كه می خواهد متنی صحیح را با استناد به مصادر معتبر در اختیار خوانندگان قرار دهد. از دیگر مزیت های كتاب، تحلیل تاریخی و بهره گیری از روش علوم اجتماعی در تبیین وقایع تاریخی است كه به ارزش علمی كتاب افزوده است. ترجمه روان اشعار و رجزها و محادثات تاریخی، آن دسته از خوانندگان را كه با زبان عربی آشنایی ندارند سودرسان است.»
به هر حال، كتاب یاد شده در رسانه های گروهی نیز بازتاب یافت، بگونه ای كه همه متن آن در دو روزنامه كثیر الانتشار عصر، منتشر گردید و در چند نشست علمی صدا و سیما مورد بررسی و معرفی قرار گرفت. اما با همه این ها، ویژگی های آن به صورت روشن فهرست نشد، مقتل الشمس؛ حاصل مطالعه تطبیقی نصوص مربوط به نهضت حسینی تا قرن هفتم و سپس نقل مؤیداتی از متون پسین تا قرون اخیر، و به دست دادن متنی استوار كه نتیجه تأملی دراز برای جمع اخبار متعارض و یا رد اخبار ضعیف بوده است. اما گروهی از صاحبنظران و فرهیختگان هم كاستیهای اثر را یادآور و نگارنده را بر سهو خطاهای پیش آمده هر چند كوچك و جزئی آگاه نمودند.
اینك كه بیش از یك دهه از انتشار آن اثر می گذرد؛ كوشیده ام كه كاستیها و خطاها را ترمیم نماید و با افزودن شرح و تفسیری بر آن، كتابی را كه پیش روی شماست به سامان آورم، البته گر چه جانمایه این دو اثر یكی است، ولی نگارنده در كتاب حاضر موضوعات تازه ای را مورد بحث و بررسی قرار داده كه از مهمترین آنها، تحلیلی تاریخی بر پیدایش بستری است كه سبب بروز تغییرات فرهنگی و اجتماعی در جامعه اسلامی گردید، آن سان كه پس از پنجاه سال از رحلت پیامبر اكرم، نوادگان و نوباوگان عزیز پیامبر و اصحاب گرامی او را با زشت ترین شیوه سر بریدند و چنان
فاجعه ای را رقم زدند كه بی گمان در تاریخ جهان بی مانند است.
پاسخی كه با استناد به شواهد معتبر، به این معنای تاریخ داده شده و اصلی ترین پیام این اثر می باشد: تحلیل روند رجعت جامعه به جاهلیت و پیامدهای طبیعی آن یعنی رویكرد مردم بویژه نخبگان و قدرتمندان به دنیامداری، خودكامگی و خشونت است؛ همان واقعیتهای تلخ و نابهنجاری های سختی كه امام حسین (ع) را به عنوان پیشوای امت مكلف به ساماندهی نهضت اصلاح گرانه و شهادت طلبانه می كند.
به هر حالی این كمترین، با همه دقتی كه در تدوین این اثر به كار برده ام، اطمینان دارم كه از سهو و خطا مصون نبوده ام چنان كه پس از انتشار كتاب مقتل الشمس، انتقاداتی هر چند ریز، اما مهم از سوی صاحبنظران دریافت نمودم و اینك به مدد همان راهنمایی ها، كوشیده ام آن كاستیها را در این اثر جبران كنم و برخی از یادآوری ها را در پاورقی ها با نام همان عزیزان درج نمایم. در همین جا سپاس و احترام خود را به پیشگاه آن بزرگواران تقدیم می دارم و از خدای بزرك برایشان طلب توفیق و نیك فرجامی می كنم.
خداوندا! اگر خطا گفتیم اصلاحش تو كن
محمد جواد صاحبی
پانزدهم خرداد ماه یكهزار و سیصد و هشتاد و سه