کد مطلب:174235 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:348
شفاعت
یكی دیگر از آثار و بركات فردی سید الشهداء (ع) كه در نزد شیعیان اهمیت و جایگاهی خاص دارد شفاعت در آخرت است .
شفاعت از ماده «شفع» به معنی ضمیمه كردن چیزی به همانند اوست، و از اینجا روشن می شود كه باید نوعی شباهت و همانندی در میان آن دو بوده باشد، هر چند تفاوتهایی نیز در میان آنها دیده شود . به همین دلیل، شفاعت به مفهوم قرآنی آن بدین معنی است كه : انسان گنهكار به خاطر پاره ای از جنبه های مثبت (مانند ایمان یا انجام بعضی از اعمال شایسته) شباهتی با اولیای الهی پیدا كند و آنها با عنایت و كمك های خود ، او را به سوی كمال سوق دهند و از پیشگاه خدا تقاضای عفو كند. و به تعبیر دیگر حقیقت شفاعت، قرار گرفتن موجودی قویتر و برتر، در كنار موجودی ضعیفتر، و یاری رساندن به او برای پیمودن مراتب كمال است .
شفاعت در جوامع انسانی غالباً همان پارتی بازی و استفاده از رابطه است . اما شفاعت مورد نظر در قرآن كریم و روایات اسلامی، متوجه شایستگی های افراد است نه روابط شخصی بین شفاعت كننده و شفاعت شونده.
شفاعت اقسامی دارد كه برخی از آنها نادرست و ظالمانه است و در دستگاه الهی وجود ندارد، ولی برخی صحیح و عادلانه است و وجود دارد. شفاعت غلط بر هم زننده قانون و ضد آن است، ولی شفاعت صحیح حافظ و تأیید كننده قانون است . شفاعت غلط آن است كه كسی بخواهد از راه پارتی بازی جلوی اجرای قانون را بگیرد. برحسب چنین تصوراتی از شفاعت، مجرم بر خلاف خواست قانونگذار و بر خلاف هدف قوانین اقدام می كند و از راه توسل به پارتی بر اراده قانونگذار و هدف قانون چیره می گردد. اینگونه شفاعت، در دنیا ظلم است و در آخرت غیر ممكن . ایرادهایی كه بر شفاعت می شود بر همین قسم از شفاعت وارد است، و این همان است كه قرآن كریم آن را نفی فرموده است .
شفاعت صحیح، نوعی دیگر از شفاعت است كه در آن نه استثنا و تبعیض وجود دارد و نه نقض قوانین و نه مستلزم غلبه بر اراده قانونگذار است . قرآن این نوع شفاعت را صریحاً تأكید كرده است كه این نیز بر دو قسم
است :
1- شفاعت «رهبری» یا شفاعت «عمل».
2- شفاعت «مغفرت» یا شفاعت «فضل».
نوع اول شامل نجات از عذاب و نیل به حسنات و حتی بالا رفتن درجات می باشد، و نوع دوم شفاعتی است كه تأثیر آن در از بین بردن عذاب و در مغفرت گناهان است، و حداكثر ممكن است سبب وصول به حسنات و ثوابها هم بشود ولی بالا برنده درجه شخص نخواهد بود.
با توجه به آنچه به طور اجمال در خصوص شفاعت گفته شد، لازم به ذكر است كه یكی از شفاعت كنندگان از اهل بیت ، حضرت سیدالشهدا (ع) است، ولی آن حضرت شفیع كسانی است كه از مكتب او هدایت یافته اند، نه شفیع كسانی كه مكتبش را وسیله گمراهی ساخته اند.
قرآن و مكتب حسینی ریسمانهایی هستند كه قدرت دارند بشر را از چاه نگون بختی به اوج سعادت بالا برند: یكی «حبل من الله» و دومی «حبل من الناس » است؛ ولی اگر كسی از این دو حبل الهی سوء استفاده نمود، جرم از ریسمان نیست، علت این است كه او در سر سودای بالا رفتن نداشته است، و البته چنین مردمی به وسیله قرآن و مكتب حسینی به قعر دوزخ برده می شوند. 8
شفاعت به معنی وسیع كلمه ، در هر سه عالم (دنیا ، برزخ و آخرت) صورت می پذیرد ، هر چند محل اصلی شفاعت و آثار مهم آن در قیامت و برای نجات از عذاب دوزخ است ، از این رو سیدالشهداء هم در دنیا ، هم در برخ و هم در آخرت شفیع دوستداران و شیعیان حقیقی اش بوده و خواهد بود.
چنانكه در روایتی از امیرالمؤمنین (ع) آمده است : «برای ما شفاعت است و برای دوستان ما نیز شفاعت است » .9 و در روایتی دیگر آمده است : «شافعان امامان هستند و دوستان مؤمنانند» 10.
و معلوم است كه امام حسین (ع) یكی از امامان معصوم بوده كه در قیامت و محشر كبری از شیعیان و دوستانش شفاعت می كند . بطوری كه یكی از روایان گوید: روایتی از قول ابی عبدالله الحسین (ع) به من رسیده بود كه آقا فرموده است : «هر كس پس از مرگ من مرا زیارت كند، پس از مرگش من هم او را زیارت می نمایم» . این روایت در ذهن من بود، تا اینكه شبی در عالم واقع ابی عبدالله الحسین (ع) را دیدم ، گفتم : آقا این روایت درست است و از شماست ؟ «قال : نعم، و لو كان فی النار اخرجته منها» فرمود: آری ، هر چند در آتش باشد او را بیرون می آورم. عرض كردم: آیا از این به بعد این روایت را بدون واسطه از خود شما نقل نمایم؟ فرمود:آری . 11
*
به محشر كه كسی نیست غمخوار كس ترا ز باب حسینی برند جانب جنت ترا كه عاشق اویی ، ترا كه شیعه اویی*
*
شفیع محبان ، حسین است و بس ترا كه عاشق اویی ، ترا كه شیعه اویی*
شفاعت از ماده «شفع» به معنی ضمیمه كردن چیزی به همانند اوست، و از اینجا روشن می شود كه باید نوعی شباهت و همانندی در میان آن دو بوده باشد، هر چند تفاوتهایی نیز در میان آنها دیده شود . به همین دلیل، شفاعت به مفهوم قرآنی آن بدین معنی است كه : انسان گنهكار به خاطر پاره ای از جنبه های مثبت (مانند ایمان یا انجام بعضی از اعمال شایسته) شباهتی با اولیای الهی پیدا كند و آنها با عنایت و كمك های خود ، او را به سوی كمال سوق دهند و از پیشگاه خدا تقاضای عفو كند. و به تعبیر دیگر حقیقت شفاعت، قرار گرفتن موجودی قویتر و برتر، در كنار موجودی ضعیفتر، و یاری رساندن به او برای پیمودن مراتب كمال است .
شفاعت در جوامع انسانی غالباً همان پارتی بازی و استفاده از رابطه است . اما شفاعت مورد نظر در قرآن كریم و روایات اسلامی، متوجه شایستگی های افراد است نه روابط شخصی بین شفاعت كننده و شفاعت شونده.
شفاعت اقسامی دارد كه برخی از آنها نادرست و ظالمانه است و در دستگاه الهی وجود ندارد، ولی برخی صحیح و عادلانه است و وجود دارد. شفاعت غلط بر هم زننده قانون و ضد آن است، ولی شفاعت صحیح حافظ و تأیید كننده قانون است . شفاعت غلط آن است كه كسی بخواهد از راه پارتی بازی جلوی اجرای قانون را بگیرد. برحسب چنین تصوراتی از شفاعت، مجرم بر خلاف خواست قانونگذار و بر خلاف هدف قوانین اقدام می كند و از راه توسل به پارتی بر اراده قانونگذار و هدف قانون چیره می گردد. اینگونه شفاعت، در دنیا ظلم است و در آخرت غیر ممكن . ایرادهایی كه بر شفاعت می شود بر همین قسم از شفاعت وارد است، و این همان است كه قرآن كریم آن را نفی فرموده است .
شفاعت صحیح، نوعی دیگر از شفاعت است كه در آن نه استثنا و تبعیض وجود دارد و نه نقض قوانین و نه مستلزم غلبه بر اراده قانونگذار است . قرآن این نوع شفاعت را صریحاً تأكید كرده است كه این نیز بر دو قسم
است :
1- شفاعت «رهبری» یا شفاعت «عمل».
2- شفاعت «مغفرت» یا شفاعت «فضل».
نوع اول شامل نجات از عذاب و نیل به حسنات و حتی بالا رفتن درجات می باشد، و نوع دوم شفاعتی است كه تأثیر آن در از بین بردن عذاب و در مغفرت گناهان است، و حداكثر ممكن است سبب وصول به حسنات و ثوابها هم بشود ولی بالا برنده درجه شخص نخواهد بود.
با توجه به آنچه به طور اجمال در خصوص شفاعت گفته شد، لازم به ذكر است كه یكی از شفاعت كنندگان از اهل بیت ، حضرت سیدالشهدا (ع) است، ولی آن حضرت شفیع كسانی است كه از مكتب او هدایت یافته اند، نه شفیع كسانی كه مكتبش را وسیله گمراهی ساخته اند.
قرآن و مكتب حسینی ریسمانهایی هستند كه قدرت دارند بشر را از چاه نگون بختی به اوج سعادت بالا برند: یكی «حبل من الله» و دومی «حبل من الناس » است؛ ولی اگر كسی از این دو حبل الهی سوء استفاده نمود، جرم از ریسمان نیست، علت این است كه او در سر سودای بالا رفتن نداشته است، و البته چنین مردمی به وسیله قرآن و مكتب حسینی به قعر دوزخ برده می شوند. 8
شفاعت به معنی وسیع كلمه ، در هر سه عالم (دنیا ، برزخ و آخرت) صورت می پذیرد ، هر چند محل اصلی شفاعت و آثار مهم آن در قیامت و برای نجات از عذاب دوزخ است ، از این رو سیدالشهداء هم در دنیا ، هم در برخ و هم در آخرت شفیع دوستداران و شیعیان حقیقی اش بوده و خواهد بود.
چنانكه در روایتی از امیرالمؤمنین (ع) آمده است : «برای ما شفاعت است و برای دوستان ما نیز شفاعت است » .9 و در روایتی دیگر آمده است : «شافعان امامان هستند و دوستان مؤمنانند» 10.
و معلوم است كه امام حسین (ع) یكی از امامان معصوم بوده كه در قیامت و محشر كبری از شیعیان و دوستانش شفاعت می كند . بطوری كه یكی از روایان گوید: روایتی از قول ابی عبدالله الحسین (ع) به من رسیده بود كه آقا فرموده است : «هر كس پس از مرگ من مرا زیارت كند، پس از مرگش من هم او را زیارت می نمایم» . این روایت در ذهن من بود، تا اینكه شبی در عالم واقع ابی عبدالله الحسین (ع) را دیدم ، گفتم : آقا این روایت درست است و از شماست ؟ «قال : نعم، و لو كان فی النار اخرجته منها» فرمود: آری ، هر چند در آتش باشد او را بیرون می آورم. عرض كردم: آیا از این به بعد این روایت را بدون واسطه از خود شما نقل نمایم؟ فرمود:آری . 11
*
به محشر كه كسی نیست غمخوار كس ترا ز باب حسینی برند جانب جنت ترا كه عاشق اویی ، ترا كه شیعه اویی*
*
شفیع محبان ، حسین است و بس ترا كه عاشق اویی ، ترا كه شیعه اویی*
8 اقتباس از كتاب عدل الهي , استاد شهيد مطهري , ص 241تا 246
9 خصال , شيخ صدوق , ص 624
10 المحاسن , ابي جعفر برقي , ج 1 ص 293
11 نقل از كتاب قيام حسيني آيت الله شهيد دستغيب , ص 105