کد مطلب:19 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:531
نماز
نماز، مهم ترین اعمال دینی است كه اگر قبول درگاه خداوند عالم شود، عبادتهای دیگر هم قبول می شود و اگر پذیرفته نشود، اعمال دیگر هم قبول نمی شود. همان طور كه اگر انسان ، در هر شبانه روز، پنج نوبت در نهر آبی شست و شو كند، چرك در بدنش نمی ماند، نمازهای پنجگانه هم ، انسان را از گناهان پاك می كند.
سزاوار است كه انسان نماز را در اوّل وقت بخواند و كسی كه نماز را سبك شمارد، مانند كسی است كه نماز نمی خواند.
پیغمبر اكرم (ص) فرمودند: ((كسی كه به نماز اهمیت ندهد و آن را سبك شمارد، سزاوار عذاب آخرت است )).
در حال نماز، به یاد خدا و با خضوع و خشوع و وقار باشد و متوجه باشد كه با چه كسی سخن می گوید و خود را در مقابل عظمت و بزرگی خداوند عالم ، بسیار پست و ناچیز ببیند. و اگر انسان در موقع نماز، كاملاً به این مطلب توجه كند، از خود بی خبر می شود، چنانكه در حال نماز تیر را از پای مبارك امیر المؤ منین علیه السّلام بیرون كشیدند و آن حضرت متوجه نشدند.
و نیز نماز گزار باید توبه و استغفار كند و گناهانی كه مانع قبول شدن نماز است ، مانند حسد، كبر، غیبت ، خوردن حرام ، آشامیدن مسكرات ، ندادن خمس و زكات ، بلكه هر معصیتی را ترك كند. نیز سزاوار است كه نماز گزار، كارهایی كه ثواب نماز را كم می كند، بجا نیاورد، مثلاً در حال خواب آلودگی و خودداری از بول ، به نماز نایستد و در موقع نماز، به آسمان نگاه نكند.
و نیز كارهایی كه ثواب را زیاد می كند، بجا آورد، مثلاً انگشتری عقیق به دست كند و لباس پاكیزه بپوشد و شانه و مسواك كند و خود را خوشبو نماید.
نمازهای واجب
مساءله 161 :
نمازهای واجب به شرح ذیل است :
1 - نماز یومیّه (شبانه روز) و آنچه ملحق به آن است مانند نماز جمعه ، نماز احتیاط، نماز قضا و نمازی كه نماز گزار دوباره آن را اعاده می كند
2 - نماز آیات كه به سبب آمدن حوادثی چون : زلزله ، خسوف ، كسوف و مانند اینها واجب می شود
3 - نماز میّت
4 - نماز طواف واجب خانه كعبه
5 - نماز قضای والدین بر پسر بزرگ
6 - نمازی كه به سبب اجیر شدن و نذر و قسم و عهد واجب می شود.
نمازهای یومیّه
مساءله 162 :
پنج نماز در روز واجب است :
1 - نماز ظهر (چهار ركعت )
2 - نماز عصر (چهار ركعت )
3 - نماز مغرب (سه ركعت )
4 - نماز عشا (چهار ركعت )
5 - نماز صبح (دو ركعت )
مساءله 163 :
نماز گزار برای بجا آوردن نماز صحیح ، چند شرط را باید قبل از نماز رعایت كند:
اوّل : طهارت
دوم : وقت هر نماز
سوم : قبله
چهارم : پوشش در حال نماز و شرایط آن
پنجم : مكان نماز
وقت نمازهای یومیّه
وقت نماز ظهر و عصر
مساءله 164 :
نماز ظهر و عصر، هر كدام وقت مخصوص و مشتركی دارند.
وقت مخصوص نماز ظهر
از اول ظهر است تا وقتی كه از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر نگذرد. و اگر كسی ، اشتباهاً عصر را در این وقت بخواند، نمازش باطل است .
وقت مخصوص نماز عصر
هنگامی است كه به اندازه خواندن نماز عصر، به مغرب ، وقت ماند باشد.
مابین این دو وقتِ مخصوص ،وقت مشترك نماز ظهر و عصر است .
وقت نماز مغرب و عشا
مساءله 165 :
نماز مغرب و عشا، هر كدام وقت مخصوص و مشترك دارند.
وقت مخصوص نماز مغرب
از اول مغرب است تا وقتی كه از مغرب به اندازه خواندن سه ركعت نماز بگذرد.
وقت مخصوص نماز عشا
برای شخص مختار، موقعی است كه به اندازه خواندن نماز عشا به نصف شب مانده باشد.
بین وقت مخصوص نماز مغرب و عشا، وقت مشترك نماز مغرب و عشا است .
وقت نماز صبح
مساءله 166 :
نزدیك اذان صبح ، از طرف مشرق ، نور سفیدی رو به بالا حركت می كند كه آن را ((فجر اول )) گویند، موقعی كه آن سفیدی پهن شد، ((فجر دوم )) و اول وقت نماز صبح است .
و آخر وقت نماز صبح ، موقعی است كه آفتاب می خواهد بیرون آید.
احكام اوقات نماز
مساءله 167 :
كسی كه فقط به اندازه خواندن یك ركعت نماز وقت دارد، باید نماز را به نیّت ادا بخواند.
مساءله 168 :
مستحب است انسان نماز را در اول وقت آن بخواند و راجع به آن خیلی سفارش شده است . و هر چه به اول وقت نزدیك تر باشد، بهتر است .
ترتیب نماز
مساءله 169 :
انسان باید نماز عصر را بعد از نماز ظهر و نماز عشا را بعد از نماز مغرب بخواند و اگر عمداً نماز عصر را پیش از نماز ظهر و نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند، باطل است .
نمازهای مستحب
مساءله 170 :
نمازهای مستحبی زیاد است و آنها را ((نافله )) گویند.
در بین نمازهای مستحبی ، به خواندن نافله های شبانه روزی بیشتر سفارش شده است .
نافله های شبانه روزی ، در غیر روز جمعه ، سی چهار ركعت است :
1 - ظهر، هشت ركعت ، قبل از نماز ظهر
2 - عصر، هشت ركعت ، قبل از نماز عصر
3 - مغرب ، چهار ركعت ، بعد از نماز مغرب
4 - عشا، دو ركعت نشسته ، بعد از نماز عشا
5 - صبح ، دو ركعت ، قبل از نماز صبح
6 - شب ، یازده ركعت .
نماز شب
در اهمیت و فضیلت نماز شب روایات بسیاری وارد شده است ، از جمله : پیامبراكرم صلّی اللّه علیه و آله به علی علیه السّلام فرمودند: بر تو باد نماز شب !
آن حضرت در جایی می فرمایند: آنقدر جبرئیل مرا سفارش به نماز شب كرد كه گویا نیكویان امتم شب نمی خوابند. دو ركعت نماز در شب را بر همه دنیا ترجیح می دهم .
امام علی علیه السّلام رمودند: نماز شب ، بدن را سالم می كند.
امام صادق علیه السّلام می فرمایند: نماز شب ، سبب بخشش گناهان می شود.
نماز شب ، صورت را نورانی می كند.
نماز شب ، روزی را زیاد می كند.
روش خواندن نافله شب
مساءله 171 :
نافله شب ، یازده ركعت است به شرح زیر:
هشت ركعت به نیّت نافله شب ( چهار نماز دو ركعتی )
دو ركعت به نیت نماز شفع
یك ركعت به نیت نماز وتر.
وقت خواندن آن ، بعد از نصف شب است و هر چه به صبح نزدیكتر باشد، بهتر است .
نماز شفع هم مثل نماز صبح است .
نماز وتر، به این طریق خوانده می شود:
پس از نیّت ، حمد و سه مرتبه سوره توحید و یك مرتبه سوره فلق و یك مرتبه سوره ناس خوانده می شود و بعد از آن ، هر دو دست را مقابل صورت گرفته مشغول خواندن قنوت می شود و بعد از قنوت ، دست چپ را فقط به حال قنوت نگه داشته و با دست راست تسبیح را گرفته و در حقّ چهل مؤ من دعا می كند، مثلاً بدین طریق :اللّهمَّ اغْفِرْ لِرُوح الله الخمینی و ... آنگاه هفتاد مرتبه بگوید: اَسْتغِفرُ اللهَ رَبّی و اَتُوبُ الیه و بعد سیصد مرتبه بگوید: اَلْعَفْوَ اَلْعفْوَ و سپس هفت مرتبه بگوید: هذا مَقامُ العائذُ بِكَ مِنَ النّ ار و بعد بگوید:ربّ اغْفِرْ لی و ارْحَمْنی و تُبْ عَلیَّ اِنَّكَ انتَ التّوّ ابُ الرّحیم .
نماز غفیله
مساءله 172 :
نماز غفیله یكی از نمازهای مستحبی است كه بین نماز مغرب و عشا خوانده می شود.
مساءله 173 :
نماز غفیله دو ركعت است ، در ركعت اول بعد از حمد به جای سوره باید یا بهتر است این آیه خوانده شود:
وَ ذَالنّونِ اِذْ ذَهَبَ مُغا ضِباً فَظَنَّ اَنْ لَنْ نَقدِرَ عَلَیهِ فنادی فی الظُّلُماتِ اَنْ لا اِله اِلاّ اَنت سُبْحا نكَ اِنّی كُنْتُ مِنَ الظّ المینَ فَاسْتَجَبْنا لهُ وَ نَجَّیْنا هُ مِنَ الْغَمِّ وَ كذلِكَ نُنْجِی المُؤْمنین .
در ركعت دوم بعد از حمد به جای سوره این آیه قرائت شود:
و عِنْدَهُ مفا تِحُ الْغیبِ لا یَعْلَمُها اِلاّ هُو وَ یَعْلَمُ ما فَی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ و ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ اِلاّ یَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فی ظُلُما تِ الْاَرْضِ و لا رَطْبٍ و لا یا بسٍ اِلاّ فی كتا بٍ مُبینٍ
در قنوت این دعا خوانده شود:
اَللّهُمَّ اِنّی اَسْاَلُكَ بِمَفا تِح الغَیْبِ الّتی اِلاّ اَنْتَ اَنْ تُصَلِّی علی محمَّدٍ و اَنْ تَفْعلَ بی ...
سپس حاجتهای خود را ذكر كرده و بعد بخواند:
اَللّهُمَّ اَنْت وَلیُّ نِعْمَتی وَالْقا درُ علی طَلَبَتی تَعْلَمُ حا جَتی فَاَسْاءلُكَ بِحَقِّ محمّدٍ وَ آلِ محمّدٍ علیهِ و علَیْهِمُ السَّلا م لَمّ ا قَضَیْتها لی .
قبله
مساءله 174 :
خانه كعبه كه در مكّه معظمه می باشد، قبله است و باید رو به آن نماز خواند. همین قدر كه گمان بكند رو به قبله است ، كافی است .
مساءله 175 :
كسی كه یقین به قبله ندارد، اگر بخواهد غیر از نماز، كاری كند كه باید رو به قبله انجام داد، مثلاً بخواهد سر حیوانی را ببرد، باید به گمان عمل كند و اگر گمان ممكن نیست ، به هر طرف كه انجام دهد، صحیح است .
پوشاندن بدن در نماز
مساءله 176 :
زن در موقع نماز باید تمام بدن حتی سر و موی خود را بپوشاند، حتی اگر كسی او را نبیند، ولی پوشاندن صورت و دستها تا مچ و پاها تا مچ پا، لازم نیست .
ولی احتیاط در این است كه صورت بیش از آنچه شستن آن در موقع وضو واجب است در حال نماز باز نباشد و همچنین كف پا و درون دست نیز باز نباشد. اما برای آن كه یقین كند كه مقدار واجب را پوشانده است ، باید مقداری از اطراف صورت و قدری پایین تر از مچ را هم بپوشاند.
لباس نماز گزار
مساءله 177 :
لباس نماز گزار شش شرط دارد:
1 - پاك باشد.
2 - مباح باشد.
3 - از اجزای مردار نباشد.
4 - از حیوان حرام گوشت نباشد.
5و6 - اگر نماز گزار مرد است ، لباس او ابریشم خالص و طلا باف نباشد.
مساءله 178 :
زینت كردن به طلا، مثل آویختن زنجیر طلا به سینه و انگشتر طلا به دست كردن و بستن ساعت مچی طلا به دست ، برای مرد در نماز و غیر نماز حرام است .
دندانی كه پوشش طلا دارد، در نماز مانعی ندارد.
زینت كردن به طلا، برای زن در نماز و غیر نماز اشكال ندارد.
مكان نماز گزار
مساءله 179 :
مكان نماز گزار دو شرط دارد:
اول : مكان مباح باشد.
دوم : مكان نماز گزار از نجاست مرطوب كه به بدن و لباس نماز گزار سرایت كند، خالی باشد.
مساءله 180 :
نماز خواندن در مسافر خانه و حمام و مانند اینها كه برای كسانی كه وارد می شوند آماده شده ، اشكال ندارد.
مساءله 181 :
این كه زن ، جلوتر از مرد یا مساوی و همدوش با مرد برای نماز خواندن بایستد، مكروه است ، بنابر اظهر. مگر این كه بین آن دو، چیزی مانند پرده و مانند آن ، حائل بشود و یا این كه بین آن دو، به مقدار حداقل یك وجب و حداكثر ده ذراع كه حدود پنج متر می شود، فاصله باشد كه در این صورت ، كراهت كم و یا برداشته می شود.
احكام مسجد
مساءله 182 :
نجس كردن زمین و سقف و بام و ظاهر و باطن مسجد، حرام است و هر كس بفهمد كه نجس شده است ، باید فوراً نجاست آن را بر طرف كند. و احتیاط واجب آن است كه طرف بیرون دیوار مسجد را هم نجس نكنند و اگر نجس شود، نجاستش را بر طرف كنند.
مساءله 183 :
چند چیز در مسجد مستحب است :
1 - تمیز كردن مسجد
2 - روشن كردن چراغ
3 - كسی كه وارد مسجد می شود، ته كفش خود را وارسی كند كه نجاستی در آن نباشد
4 - موقع داخل شدن به مسجد، اول پای راست و موقع بیرون آمدن ، اول پای چپ را بگذارد.
مكانهایی كه نماز خواندن در آنها مستحب است
مساءله 184 :
نماز در مسجد، از نماز در غیر مسجد افضل است و بهتر از همه مساجد، مسجد الحرام و بعد مسجد النّبی و بعد مسجد كوفه و بعد مسجد سهله و مسجد خیف و مسجد غدیر و مسجد بیت المقدس و مسجد براثا و مسجد قبا و مسجد جامع هر شهر و بعد مسجد قبیله و بعد مسجد بازار است .
از جمله اماكن مستحب و با فضیلت ، مشاهد مشرفه انبیا و اوصیای آنان و ائمه علیهم السّلام است .
اذان و اقامه
مساءله 185 :
برای مرد و زن ، مستحب است پیش از نمازهای یومیه ، اذان و اقامه بگویند، اما احتیاط مستحب این است كه اقامه ترك نشود، مخصوصاً در نماز صبح و مغرب و برای كسی كه به جماعت نماز نمی خواند.
پیش از نماز عید فطر و قربان ، مستحب است كه سه مرتبه بگویند: الصلاة ، گفتن اذان و اقامه در غیر این مورد، به قصد ورود در شرع ، حرام است .
مساءله 186 :
مستحب است در گوش راست بچه ای كه به دنیا آمده اذان و در گوش چپش اقامه بگویند.
اذان و ترجمه
اللّه اكبر (4 بار)
خدای تعالی بزرگ تر از آن است كه او را وصف كنند.
اءشْهَدُ اءنْ لا اله إ لاّ اللّه (2 بار)
شهادت می دهم كه غیر از خدائی كه یكتاست ، خدای دیگر سزاوار پرستش نیست .
اءشْهَدُ اءنَّ محمّداً رَسُولُ اللّه (2 بار)
شهادت می دهم كه حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله فرستاده خداست .
اءشْهَدُ اءنَّ علیّاً وَلیُّ اللّه (2 بار)
شهادت می دهم كه حضرت علی علیه السّلام ولیّ خدا بر همه خلق است .
حیّ علی الصلاة (2 بار)
بشتاب به سوی نماز.
حیّ علی الفلاح (2 بار)
بشتاب به سوی رستگاری .
حیّ علی خَیْرِ العمل (2 بار)
بشتاب به سوی بهترین عمل .
اللّه اكبر (2 بار)
لا إ له إ اللّه (2 بار)
خدایی سزاوار پرستش نیست ، مگر خدایی كه یكتا و بی همتا است .
اقامه
اللّه اكبر (2 بار)
اءشْهَدُ اءن لا إ له إ لاّ اللّه (2 بار)
اءشْهَدُ اءنَّ محمّداً رَسولُ اللّه (2 بار)
اءشْهَدُ اءنّ علیّاً ولیُّ اللّه (2 بار)
حیّ علی الصلاة (2 بار)
حیّ علی الفلاح (2 بار)
حیّ علی خیر العمل (2بار)
قَدْقا مَتِ الصَّلاة (2 بار)
اللّه اكبر (2 بار)
لا إ له إ لاّ اللّه (1 بار)
واجبات نماز
مساءله 187 :
واجبات نماز، یازده چیز است :
اول : نیّت
دوم : قیام
سوم : تكبیرة الاحرام ، یعنی ((اللّه اكبر)) گفتن در اول نماز
چهارم : ركوع
پنجم : سجود
ششم : قرائت
هفتم : ذكر
هشتم : تشهد
نهم : سلام
دهم : ترتیب
یازدهم : موالات ، یعنی پی در پی بودن اجزای نماز.
مساءله 188 :
بعضی از واجبات نماز، ركن است و بعضی دیگر غیر ركن .
اركان نماز
نیّت
قیام
تكبیرة الاحرام
ركوع
سجود (دو سجده )
غیر اركان نماز
قرائت
ذكر
تشهد
سلام
ترتیب
موالات
فرق بین اركان نماز و غیر اركان
اگر انسان اركان نماز را بجا نیاورد و یا اضافه كند، عمداً باشد یا اشتباهاً، نماز، باطل است ، ولی غیر اركان را اگر اشتباهاً كم یا زیاد كند، نماز باطل نیست .
نیّت
مساءله 189 :
انسان باید نماز را به نیّت قربت ، یعنی برای انجام فرمان خداوند عالم ، بجا آورد و لازم نیست نیّت را از قلب خود بگذراند یا مثلاً به زبان بگوید كه : ((چهار ركعت نماز ظهر می خوانم قربة الی الله ))، بلكه همین قدر كه انگیزه انسان از این كار، نماز خواندن باشد، در تحقّق نیّت كافی است . ولی بهتر و افضل این است كه نیّت نماز را از قلب خود بگذراند.
مساءله 190 :
انسان باید فقط برای انجام امر خداوند عالم ، نماز بخواند. پس كسی كه ریا كند، یعنی ، برای نشان دادن به مردم نماز بخواند، نمازش باطل است ، بنابر احوط، خواه برای مردم باشد، یا خدا و مردم ، هر دو را در نظر بگیرد.
مساءله 191 :
اگر كسی مثلاً خواست نماز ظهر بخواند، ولی موقع شروع در نماز، اشتباهاً به جای لفظ ظهر، لفظ عصر به زبان او آمد، یا این كه در قلبش به جای ظهر مثلاً عصر اشتباهاً خطور كرد، ولی انگیزه او از این عمل ، نماز ظهر بود، مانعی ندارد و نماز او صحیح است .
قیام
مساءله 192 :
قیام در موقع گفتن تكبیرة الاحرام ، بنابر ظاهر، و قیام پیش از ركوع - كه آن را قیام متصل به ركوع می گویند- ركن است ، ولی قیام در موقع خواندن حمد و سوره و قیام بعد از ركوع ، ركن نیست .
مساءله 193 :
اگر ركوع را فراموش كند و بعد از حمد و سوره بنشیند و یادش بیاید كه ركوع نكرده ، باید اوّل بایستد و سپس به ركوع رود و اگر بدون این كه بایستد، به حال خمیدگی به ركوع برگردد، چون قیام متصل به ركوع را بجا نیاورده ، نماز او باطل است .
مساءله 194 :
موقعی كه ایستاده ، باید بدن را عمداً حركت ندهد و به طرفی خم نشود و به جایی تكیه نكند، ولی اگر از روی ناچاری باشد، یا در خم شدن برای ركوع پاها را حركت دهد، اشكال ندارد.
مساءله 195 :
حركت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد و سوره و سایر حالات ، اشكال ندارد.
تكبیرة الاحرام
مساءله 196 :
گفتن اللّه اكبر در اول هر نماز، واجب و ركن است و باید بنابر احوط، حروف ((اللّه )) و حروف ((اكبر)) و دو كلمه ((اللّه اكبر)) را پشت سر هم بگوید.
مساءله 197 :
موقع گفتن تكبیرة الاحرام ، باید بدن آرام باشد و اگر عمداً در حالی كه بدنش حركت دارد تكبیرة الاحرام را بگوید، باطل است . و نیز بنابر احتیاط، اگر سهواً یا از روی فراموشی باشد، باطل است .
قرائت
مساءله 198 :
در ركعت اول و دوم نمازهای واجب یومیه ، انسان باید اول سوره حمد و بعد از آن ، بنابر احتیاط در صورتی كه می داند یا می تواند یاد بگیرد، یك سوره تمام بخواند.
و بنابر اظهر اگر سوره ((ضحی )) را می خواند، باید سوره ((الم نشرح )) را هم به دنبال آن بخواند و اگر سوره ((فیل )) را خواند، سوره ((قریش )) را هم بخواند.
مساءله 199 :
بر مرد واجب است كه حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند. بر مرد و زن واجب است كه حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند.
مساءله 200 :
زن می تواند حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند یا آهسته بخواند، ولی اگر نامحرم صدایش را بشنود، باید آهسته بخواند، در صورتی كه شنیدن صدای او حرام باشد، مثلاً ترس فتنه و لذّت بردن در بین باشد بنابر اظهر.
مساءله 201 :
انسان باید نماز را یاد بگیرد كه غلط نخواند و كسی كه به هیچ وجه نمی تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور كه می تواند بخواند، و احتیاط مستحب در آن است كه نماز را به جماعت بجا آورد.
مساءله 202 :
در ركعت سوم و چهارم نماز، می تواند فقط یك حمد بخواند، یا سه مرتبه تسبیحات اربعه بگوید.
اگر یك مرتبه هم تسبیحات اربعه را بگوید، بنابر اقوی كافی است ، ولی سه مرتبه فضیلت بیشتر دارد، و بهتر است در هر دو ركعت ، تسبیحات بخواند.
سُبحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ للّه وَ لا إ له إ لا اللّه و اللّه اكبرُ را تسبیحات اربعه گویند.
مساءله 203 :
بر مرد و زن واجب است كه در ركعت سوم و چهارم نماز، حمد یا تسبیحات را آهسته بخوانند.
مساءله 204 :
بر مرد واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند و بر مرد و زن واجب است حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند، مگر در ظهر جمعه كه مستحب است دو ركعت اول را بلند بخوانند.
مساءله 205 :
زن می تواند حمد و سوره نماز صبح ، مغرب و عشاء را بلند یا آهسته بخواند، ولی اگر نامحرم صدایش را بشنود باید آهسته بخواند، در صورتی كه شنیدن صدای او حرام باشد، مثلاً ترس فتنه و لذت بردن در بین باشد بنابراظهر.
ركوع
مساءله 206 :
در هر ركعت ، بعد از قرائت باید به اندازه ای خم شود كه بتواند دست را به زانو بگذارد. و این عمل را ((ركوع )) می گویند.
مساءله 207 :
در ركوع ، احتیاط مستحب آن است كه سه مرتبه ((سبحان الله )) یا یك مرتبه ((سبحانَ رَبّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِه )) بگوید.
مساءله 208 :
مستحب است بعد از سر برداشتن از ركوع ، وقتی بدن آرام گرفت ، بگوید ((سَمِعَ اللّهُ لِمَنْ حَمِدَه )) .
مساءله 209 :
بعد از تمام شدن ذكر ركوع ، باید راست بایستد و بعد از آن كه بدن آرام گرفت ، به سجده رود. اگر پیش از ایستادن یا پیش از آرام گرفتن بدن ، عمداً به سجده رود، نمازش باطل است .
مساءله 210 :
مستحب است در ركوع ، زنها دست را بالاتر از زانو قرار بدهند.
سجود
مساءله 211 :
نماز گزار باید هر ركعت از نمازهای واجب و مستحب ، بعد از ركوع ، دو سجده كند.
((سجده )) آن است كه پیشانی و تمام كف دو دست و سر دو زانو و سر دو انگشت بزرگ پاها را بر زمین بگذارد.
مساءله 212 :
در سجده ، احتیاط مستحب آن كه سه مرتبه ((سبحان الله )) یا یك مرتبه ((سُبْحانَ رَبّیَ الا عْلی و بِحَمْدِه )) بگوید و مستحب است ((سُبحان ربی الاعلی و بحمده )) را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید.
مساءله 213 :
موقعی كه ذكر سجده را می گوید، باید تمام هفت عضو روی زمین باشند و از زمین برداشته نشوند، ولی موقعی كه مشغول گفتن ذكر نیست ، اگر غیر از پیشانی ، جاهای دیگر را از زمین بردارد و دوباره بگذارد، اشكال ندارد.
مساءله 214 :
بعد از تمام شدن ذكر سجده اوّل ، باید بنشیند تا بدن آرام بگیرد و بعد به سجده دوم رود.
مساءله 215 :
اگر به واسطه بلند بودن ناخن انگشت شست پا، سر شست به زمین برسد، نماز باطل است .
مساءله 216 :
احتیاط مستحب آن است كه بعد از سجده دوّم ركعت اوّل و سوّم - كه تشهد ندارد،- قدری بی حركت نشسته و بعد برخیزد.
سزاوار است كه انسان نماز را در اوّل وقت بخواند و كسی كه نماز را سبك شمارد، مانند كسی است كه نماز نمی خواند.
پیغمبر اكرم (ص) فرمودند: ((كسی كه به نماز اهمیت ندهد و آن را سبك شمارد، سزاوار عذاب آخرت است )).
در حال نماز، به یاد خدا و با خضوع و خشوع و وقار باشد و متوجه باشد كه با چه كسی سخن می گوید و خود را در مقابل عظمت و بزرگی خداوند عالم ، بسیار پست و ناچیز ببیند. و اگر انسان در موقع نماز، كاملاً به این مطلب توجه كند، از خود بی خبر می شود، چنانكه در حال نماز تیر را از پای مبارك امیر المؤ منین علیه السّلام بیرون كشیدند و آن حضرت متوجه نشدند.
و نیز نماز گزار باید توبه و استغفار كند و گناهانی كه مانع قبول شدن نماز است ، مانند حسد، كبر، غیبت ، خوردن حرام ، آشامیدن مسكرات ، ندادن خمس و زكات ، بلكه هر معصیتی را ترك كند. نیز سزاوار است كه نماز گزار، كارهایی كه ثواب نماز را كم می كند، بجا نیاورد، مثلاً در حال خواب آلودگی و خودداری از بول ، به نماز نایستد و در موقع نماز، به آسمان نگاه نكند.
و نیز كارهایی كه ثواب را زیاد می كند، بجا آورد، مثلاً انگشتری عقیق به دست كند و لباس پاكیزه بپوشد و شانه و مسواك كند و خود را خوشبو نماید.
نمازهای واجب
مساءله 161 :
نمازهای واجب به شرح ذیل است :
1 - نماز یومیّه (شبانه روز) و آنچه ملحق به آن است مانند نماز جمعه ، نماز احتیاط، نماز قضا و نمازی كه نماز گزار دوباره آن را اعاده می كند
2 - نماز آیات كه به سبب آمدن حوادثی چون : زلزله ، خسوف ، كسوف و مانند اینها واجب می شود
3 - نماز میّت
4 - نماز طواف واجب خانه كعبه
5 - نماز قضای والدین بر پسر بزرگ
6 - نمازی كه به سبب اجیر شدن و نذر و قسم و عهد واجب می شود.
نمازهای یومیّه
مساءله 162 :
پنج نماز در روز واجب است :
1 - نماز ظهر (چهار ركعت )
2 - نماز عصر (چهار ركعت )
3 - نماز مغرب (سه ركعت )
4 - نماز عشا (چهار ركعت )
5 - نماز صبح (دو ركعت )
مساءله 163 :
نماز گزار برای بجا آوردن نماز صحیح ، چند شرط را باید قبل از نماز رعایت كند:
اوّل : طهارت
دوم : وقت هر نماز
سوم : قبله
چهارم : پوشش در حال نماز و شرایط آن
پنجم : مكان نماز
وقت نمازهای یومیّه
وقت نماز ظهر و عصر
مساءله 164 :
نماز ظهر و عصر، هر كدام وقت مخصوص و مشتركی دارند.
وقت مخصوص نماز ظهر
از اول ظهر است تا وقتی كه از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر نگذرد. و اگر كسی ، اشتباهاً عصر را در این وقت بخواند، نمازش باطل است .
وقت مخصوص نماز عصر
هنگامی است كه به اندازه خواندن نماز عصر، به مغرب ، وقت ماند باشد.
مابین این دو وقتِ مخصوص ،وقت مشترك نماز ظهر و عصر است .
وقت نماز مغرب و عشا
مساءله 165 :
نماز مغرب و عشا، هر كدام وقت مخصوص و مشترك دارند.
وقت مخصوص نماز مغرب
از اول مغرب است تا وقتی كه از مغرب به اندازه خواندن سه ركعت نماز بگذرد.
وقت مخصوص نماز عشا
برای شخص مختار، موقعی است كه به اندازه خواندن نماز عشا به نصف شب مانده باشد.
بین وقت مخصوص نماز مغرب و عشا، وقت مشترك نماز مغرب و عشا است .
وقت نماز صبح
مساءله 166 :
نزدیك اذان صبح ، از طرف مشرق ، نور سفیدی رو به بالا حركت می كند كه آن را ((فجر اول )) گویند، موقعی كه آن سفیدی پهن شد، ((فجر دوم )) و اول وقت نماز صبح است .
و آخر وقت نماز صبح ، موقعی است كه آفتاب می خواهد بیرون آید.
احكام اوقات نماز
مساءله 167 :
كسی كه فقط به اندازه خواندن یك ركعت نماز وقت دارد، باید نماز را به نیّت ادا بخواند.
مساءله 168 :
مستحب است انسان نماز را در اول وقت آن بخواند و راجع به آن خیلی سفارش شده است . و هر چه به اول وقت نزدیك تر باشد، بهتر است .
ترتیب نماز
مساءله 169 :
انسان باید نماز عصر را بعد از نماز ظهر و نماز عشا را بعد از نماز مغرب بخواند و اگر عمداً نماز عصر را پیش از نماز ظهر و نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند، باطل است .
نمازهای مستحب
مساءله 170 :
نمازهای مستحبی زیاد است و آنها را ((نافله )) گویند.
در بین نمازهای مستحبی ، به خواندن نافله های شبانه روزی بیشتر سفارش شده است .
نافله های شبانه روزی ، در غیر روز جمعه ، سی چهار ركعت است :
1 - ظهر، هشت ركعت ، قبل از نماز ظهر
2 - عصر، هشت ركعت ، قبل از نماز عصر
3 - مغرب ، چهار ركعت ، بعد از نماز مغرب
4 - عشا، دو ركعت نشسته ، بعد از نماز عشا
5 - صبح ، دو ركعت ، قبل از نماز صبح
6 - شب ، یازده ركعت .
نماز شب
در اهمیت و فضیلت نماز شب روایات بسیاری وارد شده است ، از جمله : پیامبراكرم صلّی اللّه علیه و آله به علی علیه السّلام فرمودند: بر تو باد نماز شب !
آن حضرت در جایی می فرمایند: آنقدر جبرئیل مرا سفارش به نماز شب كرد كه گویا نیكویان امتم شب نمی خوابند. دو ركعت نماز در شب را بر همه دنیا ترجیح می دهم .
امام علی علیه السّلام رمودند: نماز شب ، بدن را سالم می كند.
امام صادق علیه السّلام می فرمایند: نماز شب ، سبب بخشش گناهان می شود.
نماز شب ، صورت را نورانی می كند.
نماز شب ، روزی را زیاد می كند.
روش خواندن نافله شب
مساءله 171 :
نافله شب ، یازده ركعت است به شرح زیر:
هشت ركعت به نیّت نافله شب ( چهار نماز دو ركعتی )
دو ركعت به نیت نماز شفع
یك ركعت به نیت نماز وتر.
وقت خواندن آن ، بعد از نصف شب است و هر چه به صبح نزدیكتر باشد، بهتر است .
نماز شفع هم مثل نماز صبح است .
نماز وتر، به این طریق خوانده می شود:
پس از نیّت ، حمد و سه مرتبه سوره توحید و یك مرتبه سوره فلق و یك مرتبه سوره ناس خوانده می شود و بعد از آن ، هر دو دست را مقابل صورت گرفته مشغول خواندن قنوت می شود و بعد از قنوت ، دست چپ را فقط به حال قنوت نگه داشته و با دست راست تسبیح را گرفته و در حقّ چهل مؤ من دعا می كند، مثلاً بدین طریق :اللّهمَّ اغْفِرْ لِرُوح الله الخمینی و ... آنگاه هفتاد مرتبه بگوید: اَسْتغِفرُ اللهَ رَبّی و اَتُوبُ الیه و بعد سیصد مرتبه بگوید: اَلْعَفْوَ اَلْعفْوَ و سپس هفت مرتبه بگوید: هذا مَقامُ العائذُ بِكَ مِنَ النّ ار و بعد بگوید:ربّ اغْفِرْ لی و ارْحَمْنی و تُبْ عَلیَّ اِنَّكَ انتَ التّوّ ابُ الرّحیم .
نماز غفیله
مساءله 172 :
نماز غفیله یكی از نمازهای مستحبی است كه بین نماز مغرب و عشا خوانده می شود.
مساءله 173 :
نماز غفیله دو ركعت است ، در ركعت اول بعد از حمد به جای سوره باید یا بهتر است این آیه خوانده شود:
وَ ذَالنّونِ اِذْ ذَهَبَ مُغا ضِباً فَظَنَّ اَنْ لَنْ نَقدِرَ عَلَیهِ فنادی فی الظُّلُماتِ اَنْ لا اِله اِلاّ اَنت سُبْحا نكَ اِنّی كُنْتُ مِنَ الظّ المینَ فَاسْتَجَبْنا لهُ وَ نَجَّیْنا هُ مِنَ الْغَمِّ وَ كذلِكَ نُنْجِی المُؤْمنین .
در ركعت دوم بعد از حمد به جای سوره این آیه قرائت شود:
و عِنْدَهُ مفا تِحُ الْغیبِ لا یَعْلَمُها اِلاّ هُو وَ یَعْلَمُ ما فَی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ و ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ اِلاّ یَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فی ظُلُما تِ الْاَرْضِ و لا رَطْبٍ و لا یا بسٍ اِلاّ فی كتا بٍ مُبینٍ
در قنوت این دعا خوانده شود:
اَللّهُمَّ اِنّی اَسْاَلُكَ بِمَفا تِح الغَیْبِ الّتی اِلاّ اَنْتَ اَنْ تُصَلِّی علی محمَّدٍ و اَنْ تَفْعلَ بی ...
سپس حاجتهای خود را ذكر كرده و بعد بخواند:
اَللّهُمَّ اَنْت وَلیُّ نِعْمَتی وَالْقا درُ علی طَلَبَتی تَعْلَمُ حا جَتی فَاَسْاءلُكَ بِحَقِّ محمّدٍ وَ آلِ محمّدٍ علیهِ و علَیْهِمُ السَّلا م لَمّ ا قَضَیْتها لی .
قبله
مساءله 174 :
خانه كعبه كه در مكّه معظمه می باشد، قبله است و باید رو به آن نماز خواند. همین قدر كه گمان بكند رو به قبله است ، كافی است .
مساءله 175 :
كسی كه یقین به قبله ندارد، اگر بخواهد غیر از نماز، كاری كند كه باید رو به قبله انجام داد، مثلاً بخواهد سر حیوانی را ببرد، باید به گمان عمل كند و اگر گمان ممكن نیست ، به هر طرف كه انجام دهد، صحیح است .
پوشاندن بدن در نماز
مساءله 176 :
زن در موقع نماز باید تمام بدن حتی سر و موی خود را بپوشاند، حتی اگر كسی او را نبیند، ولی پوشاندن صورت و دستها تا مچ و پاها تا مچ پا، لازم نیست .
ولی احتیاط در این است كه صورت بیش از آنچه شستن آن در موقع وضو واجب است در حال نماز باز نباشد و همچنین كف پا و درون دست نیز باز نباشد. اما برای آن كه یقین كند كه مقدار واجب را پوشانده است ، باید مقداری از اطراف صورت و قدری پایین تر از مچ را هم بپوشاند.
لباس نماز گزار
مساءله 177 :
لباس نماز گزار شش شرط دارد:
1 - پاك باشد.
2 - مباح باشد.
3 - از اجزای مردار نباشد.
4 - از حیوان حرام گوشت نباشد.
5و6 - اگر نماز گزار مرد است ، لباس او ابریشم خالص و طلا باف نباشد.
مساءله 178 :
زینت كردن به طلا، مثل آویختن زنجیر طلا به سینه و انگشتر طلا به دست كردن و بستن ساعت مچی طلا به دست ، برای مرد در نماز و غیر نماز حرام است .
دندانی كه پوشش طلا دارد، در نماز مانعی ندارد.
زینت كردن به طلا، برای زن در نماز و غیر نماز اشكال ندارد.
مكان نماز گزار
مساءله 179 :
مكان نماز گزار دو شرط دارد:
اول : مكان مباح باشد.
دوم : مكان نماز گزار از نجاست مرطوب كه به بدن و لباس نماز گزار سرایت كند، خالی باشد.
مساءله 180 :
نماز خواندن در مسافر خانه و حمام و مانند اینها كه برای كسانی كه وارد می شوند آماده شده ، اشكال ندارد.
مساءله 181 :
این كه زن ، جلوتر از مرد یا مساوی و همدوش با مرد برای نماز خواندن بایستد، مكروه است ، بنابر اظهر. مگر این كه بین آن دو، چیزی مانند پرده و مانند آن ، حائل بشود و یا این كه بین آن دو، به مقدار حداقل یك وجب و حداكثر ده ذراع كه حدود پنج متر می شود، فاصله باشد كه در این صورت ، كراهت كم و یا برداشته می شود.
احكام مسجد
مساءله 182 :
نجس كردن زمین و سقف و بام و ظاهر و باطن مسجد، حرام است و هر كس بفهمد كه نجس شده است ، باید فوراً نجاست آن را بر طرف كند. و احتیاط واجب آن است كه طرف بیرون دیوار مسجد را هم نجس نكنند و اگر نجس شود، نجاستش را بر طرف كنند.
مساءله 183 :
چند چیز در مسجد مستحب است :
1 - تمیز كردن مسجد
2 - روشن كردن چراغ
3 - كسی كه وارد مسجد می شود، ته كفش خود را وارسی كند كه نجاستی در آن نباشد
4 - موقع داخل شدن به مسجد، اول پای راست و موقع بیرون آمدن ، اول پای چپ را بگذارد.
مكانهایی كه نماز خواندن در آنها مستحب است
مساءله 184 :
نماز در مسجد، از نماز در غیر مسجد افضل است و بهتر از همه مساجد، مسجد الحرام و بعد مسجد النّبی و بعد مسجد كوفه و بعد مسجد سهله و مسجد خیف و مسجد غدیر و مسجد بیت المقدس و مسجد براثا و مسجد قبا و مسجد جامع هر شهر و بعد مسجد قبیله و بعد مسجد بازار است .
از جمله اماكن مستحب و با فضیلت ، مشاهد مشرفه انبیا و اوصیای آنان و ائمه علیهم السّلام است .
اذان و اقامه
مساءله 185 :
برای مرد و زن ، مستحب است پیش از نمازهای یومیه ، اذان و اقامه بگویند، اما احتیاط مستحب این است كه اقامه ترك نشود، مخصوصاً در نماز صبح و مغرب و برای كسی كه به جماعت نماز نمی خواند.
پیش از نماز عید فطر و قربان ، مستحب است كه سه مرتبه بگویند: الصلاة ، گفتن اذان و اقامه در غیر این مورد، به قصد ورود در شرع ، حرام است .
مساءله 186 :
مستحب است در گوش راست بچه ای كه به دنیا آمده اذان و در گوش چپش اقامه بگویند.
اذان و ترجمه
اللّه اكبر (4 بار)
خدای تعالی بزرگ تر از آن است كه او را وصف كنند.
اءشْهَدُ اءنْ لا اله إ لاّ اللّه (2 بار)
شهادت می دهم كه غیر از خدائی كه یكتاست ، خدای دیگر سزاوار پرستش نیست .
اءشْهَدُ اءنَّ محمّداً رَسُولُ اللّه (2 بار)
شهادت می دهم كه حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله فرستاده خداست .
اءشْهَدُ اءنَّ علیّاً وَلیُّ اللّه (2 بار)
شهادت می دهم كه حضرت علی علیه السّلام ولیّ خدا بر همه خلق است .
حیّ علی الصلاة (2 بار)
بشتاب به سوی نماز.
حیّ علی الفلاح (2 بار)
بشتاب به سوی رستگاری .
حیّ علی خَیْرِ العمل (2 بار)
بشتاب به سوی بهترین عمل .
اللّه اكبر (2 بار)
لا إ له إ اللّه (2 بار)
خدایی سزاوار پرستش نیست ، مگر خدایی كه یكتا و بی همتا است .
اقامه
اللّه اكبر (2 بار)
اءشْهَدُ اءن لا إ له إ لاّ اللّه (2 بار)
اءشْهَدُ اءنَّ محمّداً رَسولُ اللّه (2 بار)
اءشْهَدُ اءنّ علیّاً ولیُّ اللّه (2 بار)
حیّ علی الصلاة (2 بار)
حیّ علی الفلاح (2 بار)
حیّ علی خیر العمل (2بار)
قَدْقا مَتِ الصَّلاة (2 بار)
اللّه اكبر (2 بار)
لا إ له إ لاّ اللّه (1 بار)
واجبات نماز
مساءله 187 :
واجبات نماز، یازده چیز است :
اول : نیّت
دوم : قیام
سوم : تكبیرة الاحرام ، یعنی ((اللّه اكبر)) گفتن در اول نماز
چهارم : ركوع
پنجم : سجود
ششم : قرائت
هفتم : ذكر
هشتم : تشهد
نهم : سلام
دهم : ترتیب
یازدهم : موالات ، یعنی پی در پی بودن اجزای نماز.
مساءله 188 :
بعضی از واجبات نماز، ركن است و بعضی دیگر غیر ركن .
اركان نماز
نیّت
قیام
تكبیرة الاحرام
ركوع
سجود (دو سجده )
غیر اركان نماز
قرائت
ذكر
تشهد
سلام
ترتیب
موالات
فرق بین اركان نماز و غیر اركان
اگر انسان اركان نماز را بجا نیاورد و یا اضافه كند، عمداً باشد یا اشتباهاً، نماز، باطل است ، ولی غیر اركان را اگر اشتباهاً كم یا زیاد كند، نماز باطل نیست .
نیّت
مساءله 189 :
انسان باید نماز را به نیّت قربت ، یعنی برای انجام فرمان خداوند عالم ، بجا آورد و لازم نیست نیّت را از قلب خود بگذراند یا مثلاً به زبان بگوید كه : ((چهار ركعت نماز ظهر می خوانم قربة الی الله ))، بلكه همین قدر كه انگیزه انسان از این كار، نماز خواندن باشد، در تحقّق نیّت كافی است . ولی بهتر و افضل این است كه نیّت نماز را از قلب خود بگذراند.
مساءله 190 :
انسان باید فقط برای انجام امر خداوند عالم ، نماز بخواند. پس كسی كه ریا كند، یعنی ، برای نشان دادن به مردم نماز بخواند، نمازش باطل است ، بنابر احوط، خواه برای مردم باشد، یا خدا و مردم ، هر دو را در نظر بگیرد.
مساءله 191 :
اگر كسی مثلاً خواست نماز ظهر بخواند، ولی موقع شروع در نماز، اشتباهاً به جای لفظ ظهر، لفظ عصر به زبان او آمد، یا این كه در قلبش به جای ظهر مثلاً عصر اشتباهاً خطور كرد، ولی انگیزه او از این عمل ، نماز ظهر بود، مانعی ندارد و نماز او صحیح است .
قیام
مساءله 192 :
قیام در موقع گفتن تكبیرة الاحرام ، بنابر ظاهر، و قیام پیش از ركوع - كه آن را قیام متصل به ركوع می گویند- ركن است ، ولی قیام در موقع خواندن حمد و سوره و قیام بعد از ركوع ، ركن نیست .
مساءله 193 :
اگر ركوع را فراموش كند و بعد از حمد و سوره بنشیند و یادش بیاید كه ركوع نكرده ، باید اوّل بایستد و سپس به ركوع رود و اگر بدون این كه بایستد، به حال خمیدگی به ركوع برگردد، چون قیام متصل به ركوع را بجا نیاورده ، نماز او باطل است .
مساءله 194 :
موقعی كه ایستاده ، باید بدن را عمداً حركت ندهد و به طرفی خم نشود و به جایی تكیه نكند، ولی اگر از روی ناچاری باشد، یا در خم شدن برای ركوع پاها را حركت دهد، اشكال ندارد.
مساءله 195 :
حركت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد و سوره و سایر حالات ، اشكال ندارد.
تكبیرة الاحرام
مساءله 196 :
گفتن اللّه اكبر در اول هر نماز، واجب و ركن است و باید بنابر احوط، حروف ((اللّه )) و حروف ((اكبر)) و دو كلمه ((اللّه اكبر)) را پشت سر هم بگوید.
مساءله 197 :
موقع گفتن تكبیرة الاحرام ، باید بدن آرام باشد و اگر عمداً در حالی كه بدنش حركت دارد تكبیرة الاحرام را بگوید، باطل است . و نیز بنابر احتیاط، اگر سهواً یا از روی فراموشی باشد، باطل است .
قرائت
مساءله 198 :
در ركعت اول و دوم نمازهای واجب یومیه ، انسان باید اول سوره حمد و بعد از آن ، بنابر احتیاط در صورتی كه می داند یا می تواند یاد بگیرد، یك سوره تمام بخواند.
و بنابر اظهر اگر سوره ((ضحی )) را می خواند، باید سوره ((الم نشرح )) را هم به دنبال آن بخواند و اگر سوره ((فیل )) را خواند، سوره ((قریش )) را هم بخواند.
مساءله 199 :
بر مرد واجب است كه حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند. بر مرد و زن واجب است كه حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند.
مساءله 200 :
زن می تواند حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند یا آهسته بخواند، ولی اگر نامحرم صدایش را بشنود، باید آهسته بخواند، در صورتی كه شنیدن صدای او حرام باشد، مثلاً ترس فتنه و لذّت بردن در بین باشد بنابر اظهر.
مساءله 201 :
انسان باید نماز را یاد بگیرد كه غلط نخواند و كسی كه به هیچ وجه نمی تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور كه می تواند بخواند، و احتیاط مستحب در آن است كه نماز را به جماعت بجا آورد.
مساءله 202 :
در ركعت سوم و چهارم نماز، می تواند فقط یك حمد بخواند، یا سه مرتبه تسبیحات اربعه بگوید.
اگر یك مرتبه هم تسبیحات اربعه را بگوید، بنابر اقوی كافی است ، ولی سه مرتبه فضیلت بیشتر دارد، و بهتر است در هر دو ركعت ، تسبیحات بخواند.
سُبحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ للّه وَ لا إ له إ لا اللّه و اللّه اكبرُ را تسبیحات اربعه گویند.
مساءله 203 :
بر مرد و زن واجب است كه در ركعت سوم و چهارم نماز، حمد یا تسبیحات را آهسته بخوانند.
مساءله 204 :
بر مرد واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند و بر مرد و زن واجب است حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند، مگر در ظهر جمعه كه مستحب است دو ركعت اول را بلند بخوانند.
مساءله 205 :
زن می تواند حمد و سوره نماز صبح ، مغرب و عشاء را بلند یا آهسته بخواند، ولی اگر نامحرم صدایش را بشنود باید آهسته بخواند، در صورتی كه شنیدن صدای او حرام باشد، مثلاً ترس فتنه و لذت بردن در بین باشد بنابراظهر.
ركوع
مساءله 206 :
در هر ركعت ، بعد از قرائت باید به اندازه ای خم شود كه بتواند دست را به زانو بگذارد. و این عمل را ((ركوع )) می گویند.
مساءله 207 :
در ركوع ، احتیاط مستحب آن است كه سه مرتبه ((سبحان الله )) یا یك مرتبه ((سبحانَ رَبّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِه )) بگوید.
مساءله 208 :
مستحب است بعد از سر برداشتن از ركوع ، وقتی بدن آرام گرفت ، بگوید ((سَمِعَ اللّهُ لِمَنْ حَمِدَه )) .
مساءله 209 :
بعد از تمام شدن ذكر ركوع ، باید راست بایستد و بعد از آن كه بدن آرام گرفت ، به سجده رود. اگر پیش از ایستادن یا پیش از آرام گرفتن بدن ، عمداً به سجده رود، نمازش باطل است .
مساءله 210 :
مستحب است در ركوع ، زنها دست را بالاتر از زانو قرار بدهند.
سجود
مساءله 211 :
نماز گزار باید هر ركعت از نمازهای واجب و مستحب ، بعد از ركوع ، دو سجده كند.
((سجده )) آن است كه پیشانی و تمام كف دو دست و سر دو زانو و سر دو انگشت بزرگ پاها را بر زمین بگذارد.
مساءله 212 :
در سجده ، احتیاط مستحب آن كه سه مرتبه ((سبحان الله )) یا یك مرتبه ((سُبْحانَ رَبّیَ الا عْلی و بِحَمْدِه )) بگوید و مستحب است ((سُبحان ربی الاعلی و بحمده )) را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید.
مساءله 213 :
موقعی كه ذكر سجده را می گوید، باید تمام هفت عضو روی زمین باشند و از زمین برداشته نشوند، ولی موقعی كه مشغول گفتن ذكر نیست ، اگر غیر از پیشانی ، جاهای دیگر را از زمین بردارد و دوباره بگذارد، اشكال ندارد.
مساءله 214 :
بعد از تمام شدن ذكر سجده اوّل ، باید بنشیند تا بدن آرام بگیرد و بعد به سجده دوم رود.
مساءله 215 :
اگر به واسطه بلند بودن ناخن انگشت شست پا، سر شست به زمین برسد، نماز باطل است .
مساءله 216 :
احتیاط مستحب آن است كه بعد از سجده دوّم ركعت اوّل و سوّم - كه تشهد ندارد،- قدری بی حركت نشسته و بعد برخیزد.