کد مطلب:223902 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:110
حجامت
و بدان بدرستی كه ذكر كردم برای تو جمیع آنچه را كه بآن محتاج می شوی در سیاست و ملاحظه ی مزاج و احوال جسم و علاج آن و ذكر می كنیم برای تو آنچه را كه بر تناول آن محتاج می شود از غذاها و دواها و آنچه واجب است كردن آن در وقت آن پس وقتی كه اراده كردن حجامت كنی باید حجامت در دوازدهم تا به پانزدهم ماه باشد پس بدرستی كه در این وقت حجامت اصلح است بر بدن از جهت اینكه خون بدن زیاد می گردد بزیاد شدن نور ماه و همچنین در نقصان پس وقتی كه ماه منقضی شد پس حجامت مكن مگر آنكه مضطر شده باشی
[ صفحه 308]
بر آن و جهت این را ذكر كردم كه هر قدر نور ماه كم بشود خون در بدن كم می گردد و در زیادتی نور ماه خون زیاد می شود و باید بوده باشد حجامت بقدر آنچه از سن گذشته است مثلا شخص بیست ساله در هر بیست روز حجامت می كند و سی ساله در هر سی روز حجامت می كند و شخص چهل ساله در هر چهل روز حجامت می كند و آنچه زیاده شد بر این ترتیب است.
و بدان بدرستی كه حجامت اخذ می كند و خون می گیرد از رگهای كوچك كه در میان گوشت بدن پهن شده اند و شاید صدق این آن است كه ذكر می كنیم بدرستی كه در حجامت كردن قواهای شخص ضعیف نمی شود چنانكه در وقت رگ زدن و فصد كردن ضعف پیدا می شود و حجامت كردن در «نقرة» نفع می كند از سنگین شدن سر و ثقل و نقره همان گودی است كه در پشت گردن واقع است و گودی گردن است كه در وقت خوابیدن بر پشت بزمین واقع می شود و در زیر بلندی پشت سر است و حجامت «اخدعان» سبك می كند سر و صورت و چشمان را و ثقل راز آنها بر می دارد و نفع می كند از درد دندانهای طاحونه و بسا می شود كه نایب مناب قصد كردن از آنها می گردد و «اخدعان» همان دو رگ است كه در پشت گردن از دو طرف آن واقع شده است از طرف راست و چپ آن و در بعض اوقات از زیر ذقن حجامت كرده می شود از جهت علاج نمودن قلاع و در دهن و از جهت فساد لثه و غیر از این از دردهای دهن و قلاع همان زخم است كه در دهن و زبان واقع می شود و در اطفال زیاد می شود و در اطفال زیاد می شود و آن دلیل زیاده شدن خون است در بدن انسان.
و همچنین حجامت كردن از میان «دو كتف» نفع می كند از خفقان و لرزیدن دل و طپش قلب و دوران سر، كه از امتلاء و پر شدن معده و از حرارت بوده باشد و آن حجامت كه بر ساقین گذاشته شود بدرستیكه در بعضی اوقات امتلاء را ناقص می كند و نفع می كند از دردهای مزمنه كه در گرده ها و مثانه و رحم پیدا شود و خون حیض را زیاده می كند مگر آنكه حجامت كردن از میان دو كتف جسد را ضعیف و لاغر می كند و در بعضی اوقات باعث شب كوری و سنگینی بدن می شود مگر آنكه آن نفع می كند بر صاحبان ثالول و آن دانه ها است كه مانند آبله در بدن پیدا می شود و بر آن كسانی كه در بدن ایشان دمل ظاهر می شود.
و آنچه درد حجامت و وجع آنرا خفیف می كند آهسته مكیدن شاخ حجامت است در آن و بعد از آن كم كم و بتدریج مكیدن را زیاد می كنند و در مرتبه دوم زیادتر مكیدن می شود از اول و در مرتبه ی سوم زیاد بر مرتبه ی دوم می شود و هكذا تا بآخر آن و باید توقف زیاد
[ صفحه 309]
كرد در وقت گذاشتن شاخ حجامت تا آنكه جای آن سرخ شود و مكرر باید گذاشت و برداشت تا آنكه بشدت سرخ گردد و در وقت زدن كارد حجامت درد نكند و باید كارد را در اول بر پوست ملایم بمالد و آنرا ملایم بكند و مسح باید كرد جای حجامت را قبل از زدن آن با كارد بروغن و همچنین است فصد كردن كه باید روغن مالیده شود بر جائی كه فصد می كنند. زیرا كه مالیدن روغن بر جای حجامت و فصد درد را اندك می كند و همچنین كارد را و شاخ حجامت را باید روغن مالید و هكذا بعد از فصد و حجامت كردن جای آنها را باید روغن مالید و باید گذارده شود بر آن رگی كه از آن فصد می كنند قبل از زدن آنرگ نقطه ای از روغن تا جای آن اشتباه نشود و رگ پیدا بشود زیرا كه در صورت اشتباه رگ بر مقصود ضرر می شود و باید رگ زننده قصد بكند فصد را از آن رگهائیكه بالای آنها گوشت زیاد نباشد زیرا كه كم بودن گوشت بالای رگ سبب كمی درد است و درد زیاده در فصد كردن حبل ذراع و رگ قیفال است از جهت صلابت پوست روی آنها و از جهت متصل بودن آنها بر «عضل و پی ها».
و اما فصد كردن «اكحل» و رگ «باسلیق» پس درد اینها كمتر است اگر بالای اینها گوشت نباشد در این چهار رگ در بازو می شوند و رگ «اكحل» در میان «قیفال» و «باسلیق» است و آنچه واجب است در وقت فصد كردن «تكمید» موضع فصد است یعنی تر كردن خرقه است به آب گرم و مالیدن آن بر جای رگ زدن تا آنكه خون ظاهر شود و خصوصا در زمستان پس بدرستی كه این روش پوست بدنرا نرم می كند و درد را اندك نماید و بیرون شدن خون را سهل می كند و لازم است در همه ی آنچه ذكر كردم از بیرون كردن خون اجتناب نمودن از زنان دوازده ساعت قبل از آن و باید حجامت كردن در هوای صاف و بی ابر باشد و باد تند نباشد و از خون آن قدر بیرون بشود كه تغییر آن دیده شود و باید در آن روز داخل حمال نشوی پس بدرستی كه آن باعث درد می گردد و قدری آب گرم بر سرت و جسدت بریزد و این را در ساعت اول نكن بلكه یك ساعت بعد از فصد و حجامت كردن بكن و حذر كن از حمام رفتن وقتی كه حجامت كردی پس بدرستی كه تب دائمی از آن حاصل می شود پس وقتی كه از حجامت غسل كردی پس اخذ بكن یك خرقه و كهنه ای از ابریشم و یا غیر آن را كه نرم و ملایم باشد و آنرا بر جای حجامت بگذار و بقدر نخودی از تریاق فاروق بگیر و آن را بخور اگر زمستان باشد و اگر تابستان شود پس قدری سكنجبین عنصلی را با شراب معتدل مفرح و ممزوج بكن و بخور و شراب مفرح مثل شراب سیب و به و امرود و یا شراب و شربت سایر میوه ها كه معتدل و فرح آور باشد و اگر اینها
[ صفحه 310]
یافت نشد پس شربت اترج بخور و اگر هیچ كدام پیدا نگشت همان تریاق فاروق را بعد از نرم كردن در زیر دندان بآبگرم بخور اگر در وقت زمستان و سردی هوا باشد از بالای آن سكنجبین عنصلی عسل را بخور پس بدرستیكه اگر تو چنین بكنی خاطر جمع می شوی از ناخوشی لقوه و از برص و جذام و بهق باذن خداوند.
و بخور انار ترش پس بدرستی كه آن تقویت نفس را می كند و خون را می آورد و تا به سه ساعت طعام با نمك نخوری پس بدرستی كه ترسیده می شود از این جرب و خارش بدن و اگر در زمستان باشد پس تیهو بخور هرگاه حجامت كردی و از بالای آن از همان شرابی كه بر تو ذكر كردم قدری بخور و بروغن شبو و یا قدری از مشك و گلاب جای حجامت را بمال و قدری گلاب بسرت بریز در همان ساعت از حجامت فراغت كردی و اما در تابستان پس وقتی كه حجامت نمودی پس شوربای سركه بخور و یا هلام و یا مصوص را بخور.
«اما هلام» پس آن آنست كه از گوشت گاو و گوساله و یا بز بآب و نمك پخته می كنند و بر می دارند بعد از رفتن آب آن و بعد از آن سبزیهای بارد و سرد را كه با سركه طبخ می كنند و بعد از آن همان گوشت را بآنها ممزوج می نمایند و می خورند.
«و اما مصوص» پس آن عبارت است از مطبوخ گوشت دراج و یا گوشت خروس كه در سركه طبخ بدهند با سبزیهای سرد با رطوبت پس بعد از حجامت كردن یكی از این سه مطبوخ را می خوری.
ایضا و همچنین قدری ترشی می خوری و بعد از حجامت كردن بسر خود اندكی روغن بنفشه با گلاب و كافور می ریزی و از آن شراب كه برای تو وصف كردم می خوری بعد از طعام خوردنت و حذر بكن از كثرت حركت و غضب كردن و جماع نمودن در آن روز و حذر نما از جمع كردن تخم مرغ و گوشت ماهی در معده ی خودت در یك وقت پس بدرستی كه آندو تا اگر جمع شوند در معده ی انسان تولید می كند در انسان ناخوشی و مرض و نقرس و قولنج و بواسیر و درد دندان طاحونه و همچنین خوردن شیر با نبیذ كه اهل نبیذ می خورند وقتی كه جمع شوند در معده ی انسان باعث مرض نقرس و برص می شود و مداومت خوردن تخم مرغ در بسیاری از اوقات سبب مرض كلف در صورت می شود.
«و اما نقرس» ورم و وجع است در مفاصل كعب و انگشتان پا ظاهر می شود.
«و اما كلف» و آن دانه هائی است مثل كنجد كه در روی انسان پیدا می شود و رنگ
[ صفحه 311]
آنها در بین سیاه و سرخی می شود و خوردن چیزهای شور و گوشت های پرنمك و خوردن ماهی شور بعد از فصد و حجامت باعث بهق و جرب می شود.
«و اما بهق» همان رنگ سفید یا رنگ دیگر است كه بر پوست آدمی پدید آید و مخالف رنگ اصل پوست باشد و آن شبیه برص است.
«و اما جرب» گرگین شدن و خارش كردن بدن و جوشش آن است.
و ایضا خوردن گرده های گوسفند و شكم آن باعث درد مثانه می شود و داخل شدن حمام با شكم پر باعث قولنج می شود و غسل كردن با آب سرد بعد از خوردن ماهی باعث فلج می شود و خوردن ترنج در شب چشم را چپ و احول و كج می كند و جماع با زن حایض باعث جذام در طفل می شود و بعد از جماع كردن بول نكردن باعث سنگ مثانه می شود و جماع بعد جماع كردن بدون فاصله ی بغسل كردن باعث جنون در طفل می شود و زیاد تخم مرغ خوردن باعث بزرگی سپرز و باد در سر معده می شود و پرخوردن تخم مرغ كباب شده در آتش باعث ضیق النفس و تنگ شدن سینه می شود و خوردن گوشت خام و ناپخته باعث پیدا شدن كرم در شكم می شود و خوردن انجیر زیاد باعث شپش بدن می شود و خوردن آب سرد بعد از خوردن طعام گرم و یا شیرینی باعث خرابی و فساد دندانها می شود و زیاد خوردن گوشت حیوانات وحشی و گوشت گاو باعث تغییر عقل و بلادت و در حیرت شدن فهم و كثرت نسیان می شود.
[ صفحه 308]
بر آن و جهت این را ذكر كردم كه هر قدر نور ماه كم بشود خون در بدن كم می گردد و در زیادتی نور ماه خون زیاد می شود و باید بوده باشد حجامت بقدر آنچه از سن گذشته است مثلا شخص بیست ساله در هر بیست روز حجامت می كند و سی ساله در هر سی روز حجامت می كند و شخص چهل ساله در هر چهل روز حجامت می كند و آنچه زیاده شد بر این ترتیب است.
و بدان بدرستی كه حجامت اخذ می كند و خون می گیرد از رگهای كوچك كه در میان گوشت بدن پهن شده اند و شاید صدق این آن است كه ذكر می كنیم بدرستی كه در حجامت كردن قواهای شخص ضعیف نمی شود چنانكه در وقت رگ زدن و فصد كردن ضعف پیدا می شود و حجامت كردن در «نقرة» نفع می كند از سنگین شدن سر و ثقل و نقره همان گودی است كه در پشت گردن واقع است و گودی گردن است كه در وقت خوابیدن بر پشت بزمین واقع می شود و در زیر بلندی پشت سر است و حجامت «اخدعان» سبك می كند سر و صورت و چشمان را و ثقل راز آنها بر می دارد و نفع می كند از درد دندانهای طاحونه و بسا می شود كه نایب مناب قصد كردن از آنها می گردد و «اخدعان» همان دو رگ است كه در پشت گردن از دو طرف آن واقع شده است از طرف راست و چپ آن و در بعض اوقات از زیر ذقن حجامت كرده می شود از جهت علاج نمودن قلاع و در دهن و از جهت فساد لثه و غیر از این از دردهای دهن و قلاع همان زخم است كه در دهن و زبان واقع می شود و در اطفال زیاد می شود و در اطفال زیاد می شود و آن دلیل زیاده شدن خون است در بدن انسان.
و همچنین حجامت كردن از میان «دو كتف» نفع می كند از خفقان و لرزیدن دل و طپش قلب و دوران سر، كه از امتلاء و پر شدن معده و از حرارت بوده باشد و آن حجامت كه بر ساقین گذاشته شود بدرستیكه در بعضی اوقات امتلاء را ناقص می كند و نفع می كند از دردهای مزمنه كه در گرده ها و مثانه و رحم پیدا شود و خون حیض را زیاده می كند مگر آنكه حجامت كردن از میان دو كتف جسد را ضعیف و لاغر می كند و در بعضی اوقات باعث شب كوری و سنگینی بدن می شود مگر آنكه آن نفع می كند بر صاحبان ثالول و آن دانه ها است كه مانند آبله در بدن پیدا می شود و بر آن كسانی كه در بدن ایشان دمل ظاهر می شود.
و آنچه درد حجامت و وجع آنرا خفیف می كند آهسته مكیدن شاخ حجامت است در آن و بعد از آن كم كم و بتدریج مكیدن را زیاد می كنند و در مرتبه دوم زیادتر مكیدن می شود از اول و در مرتبه ی سوم زیاد بر مرتبه ی دوم می شود و هكذا تا بآخر آن و باید توقف زیاد
[ صفحه 309]
كرد در وقت گذاشتن شاخ حجامت تا آنكه جای آن سرخ شود و مكرر باید گذاشت و برداشت تا آنكه بشدت سرخ گردد و در وقت زدن كارد حجامت درد نكند و باید كارد را در اول بر پوست ملایم بمالد و آنرا ملایم بكند و مسح باید كرد جای حجامت را قبل از زدن آن با كارد بروغن و همچنین است فصد كردن كه باید روغن مالیده شود بر جائی كه فصد می كنند. زیرا كه مالیدن روغن بر جای حجامت و فصد درد را اندك می كند و همچنین كارد را و شاخ حجامت را باید روغن مالید و هكذا بعد از فصد و حجامت كردن جای آنها را باید روغن مالید و باید گذارده شود بر آن رگی كه از آن فصد می كنند قبل از زدن آنرگ نقطه ای از روغن تا جای آن اشتباه نشود و رگ پیدا بشود زیرا كه در صورت اشتباه رگ بر مقصود ضرر می شود و باید رگ زننده قصد بكند فصد را از آن رگهائیكه بالای آنها گوشت زیاد نباشد زیرا كه كم بودن گوشت بالای رگ سبب كمی درد است و درد زیاده در فصد كردن حبل ذراع و رگ قیفال است از جهت صلابت پوست روی آنها و از جهت متصل بودن آنها بر «عضل و پی ها».
و اما فصد كردن «اكحل» و رگ «باسلیق» پس درد اینها كمتر است اگر بالای اینها گوشت نباشد در این چهار رگ در بازو می شوند و رگ «اكحل» در میان «قیفال» و «باسلیق» است و آنچه واجب است در وقت فصد كردن «تكمید» موضع فصد است یعنی تر كردن خرقه است به آب گرم و مالیدن آن بر جای رگ زدن تا آنكه خون ظاهر شود و خصوصا در زمستان پس بدرستی كه این روش پوست بدنرا نرم می كند و درد را اندك نماید و بیرون شدن خون را سهل می كند و لازم است در همه ی آنچه ذكر كردم از بیرون كردن خون اجتناب نمودن از زنان دوازده ساعت قبل از آن و باید حجامت كردن در هوای صاف و بی ابر باشد و باد تند نباشد و از خون آن قدر بیرون بشود كه تغییر آن دیده شود و باید در آن روز داخل حمال نشوی پس بدرستی كه آن باعث درد می گردد و قدری آب گرم بر سرت و جسدت بریزد و این را در ساعت اول نكن بلكه یك ساعت بعد از فصد و حجامت كردن بكن و حذر كن از حمام رفتن وقتی كه حجامت كردی پس بدرستی كه تب دائمی از آن حاصل می شود پس وقتی كه از حجامت غسل كردی پس اخذ بكن یك خرقه و كهنه ای از ابریشم و یا غیر آن را كه نرم و ملایم باشد و آنرا بر جای حجامت بگذار و بقدر نخودی از تریاق فاروق بگیر و آن را بخور اگر زمستان باشد و اگر تابستان شود پس قدری سكنجبین عنصلی را با شراب معتدل مفرح و ممزوج بكن و بخور و شراب مفرح مثل شراب سیب و به و امرود و یا شراب و شربت سایر میوه ها كه معتدل و فرح آور باشد و اگر اینها
[ صفحه 310]
یافت نشد پس شربت اترج بخور و اگر هیچ كدام پیدا نگشت همان تریاق فاروق را بعد از نرم كردن در زیر دندان بآبگرم بخور اگر در وقت زمستان و سردی هوا باشد از بالای آن سكنجبین عنصلی عسل را بخور پس بدرستیكه اگر تو چنین بكنی خاطر جمع می شوی از ناخوشی لقوه و از برص و جذام و بهق باذن خداوند.
و بخور انار ترش پس بدرستی كه آن تقویت نفس را می كند و خون را می آورد و تا به سه ساعت طعام با نمك نخوری پس بدرستی كه ترسیده می شود از این جرب و خارش بدن و اگر در زمستان باشد پس تیهو بخور هرگاه حجامت كردی و از بالای آن از همان شرابی كه بر تو ذكر كردم قدری بخور و بروغن شبو و یا قدری از مشك و گلاب جای حجامت را بمال و قدری گلاب بسرت بریز در همان ساعت از حجامت فراغت كردی و اما در تابستان پس وقتی كه حجامت نمودی پس شوربای سركه بخور و یا هلام و یا مصوص را بخور.
«اما هلام» پس آن آنست كه از گوشت گاو و گوساله و یا بز بآب و نمك پخته می كنند و بر می دارند بعد از رفتن آب آن و بعد از آن سبزیهای بارد و سرد را كه با سركه طبخ می كنند و بعد از آن همان گوشت را بآنها ممزوج می نمایند و می خورند.
«و اما مصوص» پس آن عبارت است از مطبوخ گوشت دراج و یا گوشت خروس كه در سركه طبخ بدهند با سبزیهای سرد با رطوبت پس بعد از حجامت كردن یكی از این سه مطبوخ را می خوری.
ایضا و همچنین قدری ترشی می خوری و بعد از حجامت كردن بسر خود اندكی روغن بنفشه با گلاب و كافور می ریزی و از آن شراب كه برای تو وصف كردم می خوری بعد از طعام خوردنت و حذر بكن از كثرت حركت و غضب كردن و جماع نمودن در آن روز و حذر نما از جمع كردن تخم مرغ و گوشت ماهی در معده ی خودت در یك وقت پس بدرستی كه آندو تا اگر جمع شوند در معده ی انسان تولید می كند در انسان ناخوشی و مرض و نقرس و قولنج و بواسیر و درد دندان طاحونه و همچنین خوردن شیر با نبیذ كه اهل نبیذ می خورند وقتی كه جمع شوند در معده ی انسان باعث مرض نقرس و برص می شود و مداومت خوردن تخم مرغ در بسیاری از اوقات سبب مرض كلف در صورت می شود.
«و اما نقرس» ورم و وجع است در مفاصل كعب و انگشتان پا ظاهر می شود.
«و اما كلف» و آن دانه هائی است مثل كنجد كه در روی انسان پیدا می شود و رنگ
[ صفحه 311]
آنها در بین سیاه و سرخی می شود و خوردن چیزهای شور و گوشت های پرنمك و خوردن ماهی شور بعد از فصد و حجامت باعث بهق و جرب می شود.
«و اما بهق» همان رنگ سفید یا رنگ دیگر است كه بر پوست آدمی پدید آید و مخالف رنگ اصل پوست باشد و آن شبیه برص است.
«و اما جرب» گرگین شدن و خارش كردن بدن و جوشش آن است.
و ایضا خوردن گرده های گوسفند و شكم آن باعث درد مثانه می شود و داخل شدن حمام با شكم پر باعث قولنج می شود و غسل كردن با آب سرد بعد از خوردن ماهی باعث فلج می شود و خوردن ترنج در شب چشم را چپ و احول و كج می كند و جماع با زن حایض باعث جذام در طفل می شود و بعد از جماع كردن بول نكردن باعث سنگ مثانه می شود و جماع بعد جماع كردن بدون فاصله ی بغسل كردن باعث جنون در طفل می شود و زیاد تخم مرغ خوردن باعث بزرگی سپرز و باد در سر معده می شود و پرخوردن تخم مرغ كباب شده در آتش باعث ضیق النفس و تنگ شدن سینه می شود و خوردن گوشت خام و ناپخته باعث پیدا شدن كرم در شكم می شود و خوردن انجیر زیاد باعث شپش بدن می شود و خوردن آب سرد بعد از خوردن طعام گرم و یا شیرینی باعث خرابی و فساد دندانها می شود و زیاد خوردن گوشت حیوانات وحشی و گوشت گاو باعث تغییر عقل و بلادت و در حیرت شدن فهم و كثرت نسیان می شود.