کد مطلب:231338 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:272
توضیح
سكینه: به وزن فعلیة از ماده ی سكون، و در مقابل تحرك و اضطراب، و به معنی طمأنینه خاطر و آرامش قلب باشد.
و تثبت و طمأنینه باطن: زمینه ی هرگونه تصمیم گیری و پیشرفت و موفقیت و اجرای برنامه ی مفید بوده و نتیجه بخش می باشد.
طمأنینه ی و استقرار حقیقی قلب: وقتی ثابت و همیشگی و پایدار می شود كه جنبه ی روحانی و معنوی داشته و با تحولات مادی و عوارض و أغراض مختلف و رنگارنگ و حوادث زندگی ظاهری متغیر نگردد. این است كه امام فرمود: ریح تخرج من الجنة.
ریح: به معنی جریان و نسیم در هواست.
و جنت: به معنی فضا و محیط سبز و خرم و پردرخت و دلپذیر باشد، و آن یا جسمانی و محسوس است، و یا معنوی و روحانی.
و منظور از جنت در این مورد بهشت روحانی است كه موجب طمأنینه و سكون و آرامش قلب گشته و تزلزل افكار و اضطراب قلوب و پریشانی خواطر و سستی و ضعف را از دل می زداید.
و بهترین و جالبترین و دلپذیرترین بهشتهای روحانی جنت عالی رضوان است كه سراسر محیط آن با خشنودی و رضای پروردگار متعال آمیخته شده و قهرا اصحاب آن جنت از جان و دل و با كمال رضایت و طمأنینه قلب و خشنودی باطن زندگی معنوی و حقیقی خود را ادامه می دهند .
[ صفحه 217]
وجوه یومئذ ناعمة لسعیها راضیة فی جنة عالیة. [1] و نسیمی كه از آن جنت وزیده و بر قلوب انبیاء و مؤمنین وارد گشته و آنان را سكون و آرامش و طمأنینه می بخشد نسیم روحانی است كه از فضای لاهوت و از مقام طمأنینه و رضا برخاسته و با مشیت و اذن الهی وارد قلوب پاك و متوجه مؤمنین گردد.
و چون این سكینه كه روح طیب و نسیم پاك روحانی و از محیط جنت عالی برخاسته و در روان و نفس انسانی نفخ و نفوذ پیدا می كند قهرا باید متناسب با حقیقت و نفس انسان باشد، تا منطبق شدن و نفوذ و نفخ در آن به حالت طبیعی و با جریان سهل صورت بگیرد.
و معنای - لها صورة كصورة الانسان: این است، یعنی صورت و خصوصیت آن نسیم روحانی، مطابق اقتضای و زمینه ی روح انسانی خواهد بود، نه متناسب عوالم ماورای انسان از ملائكه و غیرآنها.
و اما منظور از جمله - تكون مع الانبیاء، این است كه این سكینه و طمأنینه قلب كه ثبات روح و ارتباط كامل با نفوذ و احاطه پروردگار متعال است، بطور مستدام و به نحو كلی در وجود انبیاء موجود و متحقق بوده و در نتیجه این سكینه در موارد انجام رسالت، از هرگونه وحشت و تزلزل خاطر و اضطراب و تردید دور بوده، و با تمام تصمیم و قاطعیت و اطمینان ماموریت الهی خود را انجام می دهند.
البته این سكینه كلی غیر از سكینه های جزئی است كه در موارد مخصوص نازل می شود، چنان كه می فرماید :
[ صفحه 218]
إذ یقول لصاحبه لاتحزن إن الله معنا فأنزل الله سكینة علیه و أیده بجنود [2] .
و اما بنای كعبه به مباشرت حضرت ابراهیم علیه السلام :
در این مورد مناسب است مطالبی را بطور اجمال تذكر بدهیم :
إن أول بیت وضع للناس للذی ببكة مباركا و هدی للعالمین. [3] .
این آیه شریفه ی دلالت می كند كه خانه ی كعبه نخستین بیتی است كه برای عرض بندگی مردم و توجه و هدایت آنان بنیانگذاری شده است .
در این آیه ی كریمه زمان بنای آن معین نگشته و فقط سه جهت را معترض شده است: اول آن كه این خانه عنوان عمومی داشته و برای هدایت و استفاه همه ی مردم مؤمن می باشد. دوم آنكه آن جا نخستین خانه ای است كه بعنوان معبد عمومی پیدا شده است. سوم آن كه جای مبارك و مركز هدایت است.
ربنا إنی أسكنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع عند بیتك المحرم ربنا لیقیموا الصلوة. [4] .
در این آیه ی شریفه نیز سه جهت مورد توجه قرار گرفته است.
اول - آن كه این سرزمین موطن دوم حضرت ابراهیم علیه السلام بوده و برای بعضی از ذریه خود كه از خود كه از حضرت اسماعیل باشند اختیار كرده است.
دوم - آن كه در زمان زمین بی زراعت و خالی از نباتات بوده، و از دره های خشك و بی آب و علف به حساب می آمد.
سوم - آن كه مقصود آن حضرت مجاورت خانه ی خدا بود كه برای ذریه ی او موجب
[ صفحه 219]
بركت و هدایت و ارتباط با خداوند متعال گشته و وسیله ی خیر و روحانیت و سعادت باشد.
و إذ یرفع إبراهیم القواعد من البیت و إسمعیل ربنا تقبل منا . [5] .
در این آیه ی شریفه نیز سه جهت مورد تذكر واقع شده است.
اول - آن كه این بیت در زمان اسكان حضرت ابراهیم موجود بوده، و آن حضرت بعنوان مجاورت در آن جا سكنی كرده است.
دوم - از كلمه ی قواعد معلوم می شود كه خرابی و ریختگی در بنای آن پیدا شده بود زیرا قعود نشست از قیام و پس از برپایی است، و حضرت ابراهیم به یاری فرزندش حضرت اسماعیل، ریختگیهای آن را جبران كرده، و بنای آنرا مرتفع نمود.
سوم - آن كه آن حضرت به یاری فرزندش اسماعیل، بنای كعبه را مرتفع ساخته و برای ذریه ی خود و دیگران معبد قرار داد.
و لیطو فوا بالیت العتیق. [6] .
عتیق به معنی آزاد شده از قیود است، و چون این خانه از قیود و نسبت به افراد و اغراض مختلف آزاد است از این لحاظ بعنوان عتیق ذكر شده است، زیرا فقط نسبت خالص آن به خداوند متعال بوده، و از عناوین دیگر دور است.
از این آیات شریفه روشن شد كه بیت كعبه در زمان حضرت ابراهیم علیه السلام موجود بوده و محتاج به تعمیر اساسی و بالا بردن دیوارها، و جبران نشست و
[ صفحه 220]
خرابی بنا و تحكیم اساس بود.
و چون این عمل از مثل حضرت ابراهیم علیه السلام كه مردی صد ساله بود آنهم در محیط گرم سوزان و در وادی بی زرع مكه كه در نهایت سختی و زحمت صورت می گرفت البته همراه شد با امداد غیبی و نزول سكینه و طمأنینه مخصوص، و با توجه این سكینه و توفیق الهی، آن حضرت با كمال جد و تمام تصمیم و با استقامت در انجام مأموریت شروع كرد به ساختن خانه .
پس بتدریج با تهیه مقدمات و حاضر كردن وسایل و مواد، و با كمك فرزندش اسماعیل كه چهارده ساله بود، و با حوصله و تأنی و دقت كامل برنامه ی خود را آغاز كرد. و كلمه ی تأخذ به معنی شروع و آغاز است.
و كذا و كذا: اشاره بدقت و تأنی و تدریج است.
و تبنی الاساس: اشاره به قرار گرفتن بنا روی اساس سابق است، به قرینه:
و إذ یرفع إبراهیم القواعد من البیت
و ضمنا معلوم شد كه: این سكینه از مصادیق سكینه های مخصوص است كه در موارد معین نازل می شود، و اگر نه خود آن حضرت از انبیاء و مرسلین اولوالعزم و صاحب سكینه مطلق بوده است.
إنه نعم المولی و نعم النصیر.
قم - 20 / 11 / 64
حسن مصطفوی.
و تثبت و طمأنینه باطن: زمینه ی هرگونه تصمیم گیری و پیشرفت و موفقیت و اجرای برنامه ی مفید بوده و نتیجه بخش می باشد.
طمأنینه ی و استقرار حقیقی قلب: وقتی ثابت و همیشگی و پایدار می شود كه جنبه ی روحانی و معنوی داشته و با تحولات مادی و عوارض و أغراض مختلف و رنگارنگ و حوادث زندگی ظاهری متغیر نگردد. این است كه امام فرمود: ریح تخرج من الجنة.
ریح: به معنی جریان و نسیم در هواست.
و جنت: به معنی فضا و محیط سبز و خرم و پردرخت و دلپذیر باشد، و آن یا جسمانی و محسوس است، و یا معنوی و روحانی.
و منظور از جنت در این مورد بهشت روحانی است كه موجب طمأنینه و سكون و آرامش قلب گشته و تزلزل افكار و اضطراب قلوب و پریشانی خواطر و سستی و ضعف را از دل می زداید.
و بهترین و جالبترین و دلپذیرترین بهشتهای روحانی جنت عالی رضوان است كه سراسر محیط آن با خشنودی و رضای پروردگار متعال آمیخته شده و قهرا اصحاب آن جنت از جان و دل و با كمال رضایت و طمأنینه قلب و خشنودی باطن زندگی معنوی و حقیقی خود را ادامه می دهند .
[ صفحه 217]
وجوه یومئذ ناعمة لسعیها راضیة فی جنة عالیة. [1] و نسیمی كه از آن جنت وزیده و بر قلوب انبیاء و مؤمنین وارد گشته و آنان را سكون و آرامش و طمأنینه می بخشد نسیم روحانی است كه از فضای لاهوت و از مقام طمأنینه و رضا برخاسته و با مشیت و اذن الهی وارد قلوب پاك و متوجه مؤمنین گردد.
و چون این سكینه كه روح طیب و نسیم پاك روحانی و از محیط جنت عالی برخاسته و در روان و نفس انسانی نفخ و نفوذ پیدا می كند قهرا باید متناسب با حقیقت و نفس انسان باشد، تا منطبق شدن و نفوذ و نفخ در آن به حالت طبیعی و با جریان سهل صورت بگیرد.
و معنای - لها صورة كصورة الانسان: این است، یعنی صورت و خصوصیت آن نسیم روحانی، مطابق اقتضای و زمینه ی روح انسانی خواهد بود، نه متناسب عوالم ماورای انسان از ملائكه و غیرآنها.
و اما منظور از جمله - تكون مع الانبیاء، این است كه این سكینه و طمأنینه قلب كه ثبات روح و ارتباط كامل با نفوذ و احاطه پروردگار متعال است، بطور مستدام و به نحو كلی در وجود انبیاء موجود و متحقق بوده و در نتیجه این سكینه در موارد انجام رسالت، از هرگونه وحشت و تزلزل خاطر و اضطراب و تردید دور بوده، و با تمام تصمیم و قاطعیت و اطمینان ماموریت الهی خود را انجام می دهند.
البته این سكینه كلی غیر از سكینه های جزئی است كه در موارد مخصوص نازل می شود، چنان كه می فرماید :
[ صفحه 218]
إذ یقول لصاحبه لاتحزن إن الله معنا فأنزل الله سكینة علیه و أیده بجنود [2] .
و اما بنای كعبه به مباشرت حضرت ابراهیم علیه السلام :
در این مورد مناسب است مطالبی را بطور اجمال تذكر بدهیم :
إن أول بیت وضع للناس للذی ببكة مباركا و هدی للعالمین. [3] .
این آیه شریفه ی دلالت می كند كه خانه ی كعبه نخستین بیتی است كه برای عرض بندگی مردم و توجه و هدایت آنان بنیانگذاری شده است .
در این آیه ی كریمه زمان بنای آن معین نگشته و فقط سه جهت را معترض شده است: اول آن كه این خانه عنوان عمومی داشته و برای هدایت و استفاه همه ی مردم مؤمن می باشد. دوم آنكه آن جا نخستین خانه ای است كه بعنوان معبد عمومی پیدا شده است. سوم آن كه جای مبارك و مركز هدایت است.
ربنا إنی أسكنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع عند بیتك المحرم ربنا لیقیموا الصلوة. [4] .
در این آیه ی شریفه نیز سه جهت مورد توجه قرار گرفته است.
اول - آن كه این سرزمین موطن دوم حضرت ابراهیم علیه السلام بوده و برای بعضی از ذریه خود كه از خود كه از حضرت اسماعیل باشند اختیار كرده است.
دوم - آن كه در زمان زمین بی زراعت و خالی از نباتات بوده، و از دره های خشك و بی آب و علف به حساب می آمد.
سوم - آن كه مقصود آن حضرت مجاورت خانه ی خدا بود كه برای ذریه ی او موجب
[ صفحه 219]
بركت و هدایت و ارتباط با خداوند متعال گشته و وسیله ی خیر و روحانیت و سعادت باشد.
و إذ یرفع إبراهیم القواعد من البیت و إسمعیل ربنا تقبل منا . [5] .
در این آیه ی شریفه نیز سه جهت مورد تذكر واقع شده است.
اول - آن كه این بیت در زمان اسكان حضرت ابراهیم موجود بوده، و آن حضرت بعنوان مجاورت در آن جا سكنی كرده است.
دوم - از كلمه ی قواعد معلوم می شود كه خرابی و ریختگی در بنای آن پیدا شده بود زیرا قعود نشست از قیام و پس از برپایی است، و حضرت ابراهیم به یاری فرزندش حضرت اسماعیل، ریختگیهای آن را جبران كرده، و بنای آنرا مرتفع نمود.
سوم - آن كه آن حضرت به یاری فرزندش اسماعیل، بنای كعبه را مرتفع ساخته و برای ذریه ی خود و دیگران معبد قرار داد.
و لیطو فوا بالیت العتیق. [6] .
عتیق به معنی آزاد شده از قیود است، و چون این خانه از قیود و نسبت به افراد و اغراض مختلف آزاد است از این لحاظ بعنوان عتیق ذكر شده است، زیرا فقط نسبت خالص آن به خداوند متعال بوده، و از عناوین دیگر دور است.
از این آیات شریفه روشن شد كه بیت كعبه در زمان حضرت ابراهیم علیه السلام موجود بوده و محتاج به تعمیر اساسی و بالا بردن دیوارها، و جبران نشست و
[ صفحه 220]
خرابی بنا و تحكیم اساس بود.
و چون این عمل از مثل حضرت ابراهیم علیه السلام كه مردی صد ساله بود آنهم در محیط گرم سوزان و در وادی بی زرع مكه كه در نهایت سختی و زحمت صورت می گرفت البته همراه شد با امداد غیبی و نزول سكینه و طمأنینه مخصوص، و با توجه این سكینه و توفیق الهی، آن حضرت با كمال جد و تمام تصمیم و با استقامت در انجام مأموریت شروع كرد به ساختن خانه .
پس بتدریج با تهیه مقدمات و حاضر كردن وسایل و مواد، و با كمك فرزندش اسماعیل كه چهارده ساله بود، و با حوصله و تأنی و دقت كامل برنامه ی خود را آغاز كرد. و كلمه ی تأخذ به معنی شروع و آغاز است.
و كذا و كذا: اشاره بدقت و تأنی و تدریج است.
و تبنی الاساس: اشاره به قرار گرفتن بنا روی اساس سابق است، به قرینه:
و إذ یرفع إبراهیم القواعد من البیت
و ضمنا معلوم شد كه: این سكینه از مصادیق سكینه های مخصوص است كه در موارد معین نازل می شود، و اگر نه خود آن حضرت از انبیاء و مرسلین اولوالعزم و صاحب سكینه مطلق بوده است.
إنه نعم المولی و نعم النصیر.
قم - 20 / 11 / 64
حسن مصطفوی.
[1] غاشيه :10 -9 -8.
[2] توبه :40.
[3] آل عمران :96 .
[4] ابراهيم :37.
[5] بقره :127.
[6] حج :29.