کد مطلب:234488 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:239
حجامت
حضرت به دنبال سخنان قبلی چنین می فرماید: در جملات گذشته به خلیفه، خاطر نشان ساختم كه بدن انسان چیست و نیازمندیها و معالجات آن كدام است.
اكنون، هم به منظور تكمیل گفته های خود از غذاها و دواها و برنامه های عملی انسان كه باید به خاطر حفظ بهداشت و تأمین سلامتیش انجام دهد، دستورهائی می دهم:
«حجامت» یك عمل لازم برای بدن انسان می باشد پس وقتی كه خلیفه تصمیم به این كار می گیرد، لازم است كه از دوازده تا پانزده هر ماه را برای عمل حجامت انتخاب كند چون در ایامی كه ماه به تكامل (بدر) خود نزدیك باشد خون در بدن قرار دارد، به این سبب خون
[ صفحه 86]
گرفتن صالح تر و شایسته تر است ولی اگر ماه به ایام آخرش برسد حجامت نكن چون هر چه هلال ماه كوچك شود خون در بدن انسان پرجوش و خروش می شود، به همین جهت حجامت كردن و خون دادن به صلاح نزدیك نیست مگر این كه مقتضیات مزاجی انسان ناگهان عمل حجامت را ایجاب كند، در این صورت مانعی ندارد.
در انجام حجامت باید سنین زندگانی افراد رعایت شود، مثلا یك جوان بیست ساله می تواند هر بیست روز یك بار حجامت كند، سی ساله ها هر سی روز یك بار می توانند حجامت را تكرار كنند و همین طور چهل ساله ها هر چهل روز یك بار و هر چه بالا رود باید با این نسبت انجام شود.
خلیفه باید بداند كه حجامت بر روی رگهای موئی كه در تمام اعضای بدن پخش و پراكنده هستند انجام می شود تا موجب سستی و ناتوانی بدن نشود اما عمل «فصد» كه از ورید خون می جهد، مسلما قوای بدنی را كاهش می دهد و حجامت «نقره» [1] برای سنگینی سر نافع است و همچنین حجامت «اخدعین» [2] ناراحتیهای چشم و صورت را برطرف می كند و به جریان خون در عضلات و عروق سر حالت عادی می بخشد.
گاهی هم عمل فصد به جای این حجامت ها، از این عوارض جلوگیری
[ صفحه 87]
می كند، برای علاج «قلاع» [3] گاه و بیگاه از زیر چانه خون می گیرند و حجامت زیر چانه برای دردهای دهان و فساد لثه ها درمان خوبی است و حجامتی كه از میان دو كتف می شود بدن انسان را از خفقان و التهاب نجات می بخشد البته منظور از این خفقان و التهاب خفقانی است كه از سنگینی معده و زیادی حرارت بدن به وجود آید.
حجامتی كه روی ساقهای پا انجام می شود برای خفقانی كه از امتلاء به وجود آید، نافع است به علاوه برای دردهای كهنه كلیوی و اختلال مثانه و رحم و به ویژه «ریزش خون حیض» این حجامت بسیار سودمند است، اما نباید فراموش نمود كه خون گیری از ساق پا بدن را ضعیف و نحیف می سازد.
گاهی اتفاق می افتد كه در اثر این حجامت غشهای شدیدی به انسان دست می دهد و یكی دیگر از خواص این حجامت درمان جوشها و دمل های ناراحت كننده است برای این كه عمل دردناك نشود، باید حجامت گیر به وسیله شاخی كه بر محل حجامت می گذارد، ابتدا موضع تیغ را به آهستگی بمكد و بعد عمل مكیدن را شدید سازد، همچنان بر شدت مكش بیفزاید تا موضع تیغ سرخ گونه شود و باید رعایت شود كه تیغ را به وسیله مالش و زدن روغن نرم كند و باید رعایت
[ صفحه 88]
شود كه تیغ در نرمترین محل برجستگی حجامت به كار برده شود.
این مقدمات و شرایط را در عمل هم باید رعایت كرد تا فصد و حجامت دردآور نباشد.
پس از آن كه فصد و عمل حجامت تمام شد باز هم عمل مالش و روغن مالی تكرار شود مخصوصا پس از خاتمه فصد، باید بر آن موضع كه بیشتر فرو رفته، چند قطره روغن بچكاند تا شكاف ورید نرم شود و خون به آسانی از آن شكاف بیرون آید نكته مهم دیگری كه فصادها (نیشتر زننده ها) باید به خاطر بسپارند، انتخاب موضع فصد می باشد و موضع فصد، هر چه از قسمتهای كم گوشت بدن انتخاب شود، دردش كمتر و رنجش آسانتر خواهد بود.
عمل فصد روی «حبل الذراع» [4] و «قیقال» [5] از همه جا دردناكتر است زیرا ارتباط این دو رگ با گوشت بیشتر است ولی «باسلیق» [6] و «اكحل» در برابر فصد (نیش فصاد) كمتر درد احساس می كنند، البته به شرطی كه روی این دو رگ گوشت نباشد.
معمول است كه پیش از انجام عمل خون گیری موضع نیشتر را با آب گرم بشویند و كمی هم ماساژ بدهند تا جریان خون سریع تر گردد و درد فصد را آسانتر سازد، مخصوصا در فصل زمستان این شست و شو كه برای
[ صفحه 89]
گرم و نرم كردن محل فصد به عمل آید باید رعایت شود.
خلیفه باید توجه كند كه فصد و حجامت پس از عمل جماع خوب نیست و باید میان جماع و حجامت یا فصد دست كم دوازده ساعت فاصله باشد برای فصد و حجامت روزی را انتخاب كنید كه آسمان صاف و هوا آرام باشد یعنی در روزهای ابری و طوفانی عمل حجامت و فصد، شایسته نیست به خلیفه سفارش می كنم كه وقتی آرامش مزاج خود را احساس كرد جلو خونریزی را بگیرد و نگذارد دیگر خون بیاید همچنین بلافاصله پس از فصد و حجامت هم حمام نگیرد، زیرا حمام به دنبال حجامت بیمارهایی به وجود می آورد.
توصیه می كنم كه خلیفه پس از حجامت به فاصله ی نسبتا زیادی خود را با آب گرم بشوید یعنی استحمام كند، آن بیماری كه ملازم حمام بدون فاصله می باشد، تب دردناك (تب مالت) است كه همیشه در بدن خواهد ماند، پس از استحمام باید موضع فصد را و یا حجامت را به وسیله پارچه كركی یا ابریشمی یا دستمال نخی كه لطیف و نرم بافت باشد، پوشاند بعد هم یك حبه از تریاق اكبر [7] به اندازه ی ماش میل كند.
خوردن این حب كه حجمش به اندازه ی ماش یا عدس كوچك است فقط در فصل زمستان ضرورت دارد ولی در فصل تابستان پس از
[ صفحه 90]
حجامت سكنجبین عنصلی [8] كه با شربت معتدل تهیه شده كفایت خواهد نمود.
خلیفه می تواند پس از عمل حجامت و فصد از آب میوه در فصل میوه بنوشد و اگر میوه نیست از شربت بالنگ مصرف كند، در جاهائی كه این امكانات وجود ندارد، بالنگ را از زیر دندانش بگیرد و روی آن جرعه ای آب نیم گرم بنوشد اما در فصل سرما از سكنجبین و عسل استفاده شود، كه این شربت خلیفه را از بیماریهای خطرناك لقوه و برص و بهق [9] و جذام به اراده ی خداوند متعال ایمن خواهد داشت.
سفارش می كنم كه پس از حجامت یا فصد آب انار را با مكیدن آن بنوشید، مكیدن آب انار خون را زنده و تن را با نشاط خواهد ساخت.
باز هم به خلیفه توصیه می كنم كه پس از حجامت و فصد، از خوردن غذاهای نمك دار تا فاصله سه ساعت پرهیز كنید، چون اگر این پرهیز مراعات نشود بعید نیست كه انسان فصد شده یا حجامت كرده به بیماری «جرب» دچار شود.
پس از حجامت خوراك مناسب آن است كه از گوشتها مخصوصا تیهو استفاده شود و شراب هم همان شراب حلال است كه قبلا گفتم و بدن خود را هم پس از حجامت به وسیله روغن معطر «خیری» چرب نماید و
[ صفحه 91]
بعد هم مقداری آب مشك آلود بر سر خود بریزد.
اگر عمل حجامت در تابستان انجام شود، خوراك «سكباج» و «هلام» و «مصوص» مناسب است و خوبست كه خلیفه در این فصل، پس از حجامت از عطر بنفشه و گلاب و كافور استفاده كنند.
پس از حجامت نباید بلافاصله به زنان نزدیك شد، به علاوه مقرر است كه انسان حجامت شده از حركت زیاد و خشم و هیجانات عصبی بپرهیزد. مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرمایند:
«حجامت مایه سلامتی بدن و قوت عقل است».
اكنون، هم به منظور تكمیل گفته های خود از غذاها و دواها و برنامه های عملی انسان كه باید به خاطر حفظ بهداشت و تأمین سلامتیش انجام دهد، دستورهائی می دهم:
«حجامت» یك عمل لازم برای بدن انسان می باشد پس وقتی كه خلیفه تصمیم به این كار می گیرد، لازم است كه از دوازده تا پانزده هر ماه را برای عمل حجامت انتخاب كند چون در ایامی كه ماه به تكامل (بدر) خود نزدیك باشد خون در بدن قرار دارد، به این سبب خون
[ صفحه 86]
گرفتن صالح تر و شایسته تر است ولی اگر ماه به ایام آخرش برسد حجامت نكن چون هر چه هلال ماه كوچك شود خون در بدن انسان پرجوش و خروش می شود، به همین جهت حجامت كردن و خون دادن به صلاح نزدیك نیست مگر این كه مقتضیات مزاجی انسان ناگهان عمل حجامت را ایجاب كند، در این صورت مانعی ندارد.
در انجام حجامت باید سنین زندگانی افراد رعایت شود، مثلا یك جوان بیست ساله می تواند هر بیست روز یك بار حجامت كند، سی ساله ها هر سی روز یك بار می توانند حجامت را تكرار كنند و همین طور چهل ساله ها هر چهل روز یك بار و هر چه بالا رود باید با این نسبت انجام شود.
خلیفه باید بداند كه حجامت بر روی رگهای موئی كه در تمام اعضای بدن پخش و پراكنده هستند انجام می شود تا موجب سستی و ناتوانی بدن نشود اما عمل «فصد» كه از ورید خون می جهد، مسلما قوای بدنی را كاهش می دهد و حجامت «نقره» [1] برای سنگینی سر نافع است و همچنین حجامت «اخدعین» [2] ناراحتیهای چشم و صورت را برطرف می كند و به جریان خون در عضلات و عروق سر حالت عادی می بخشد.
گاهی هم عمل فصد به جای این حجامت ها، از این عوارض جلوگیری
[ صفحه 87]
می كند، برای علاج «قلاع» [3] گاه و بیگاه از زیر چانه خون می گیرند و حجامت زیر چانه برای دردهای دهان و فساد لثه ها درمان خوبی است و حجامتی كه از میان دو كتف می شود بدن انسان را از خفقان و التهاب نجات می بخشد البته منظور از این خفقان و التهاب خفقانی است كه از سنگینی معده و زیادی حرارت بدن به وجود آید.
حجامتی كه روی ساقهای پا انجام می شود برای خفقانی كه از امتلاء به وجود آید، نافع است به علاوه برای دردهای كهنه كلیوی و اختلال مثانه و رحم و به ویژه «ریزش خون حیض» این حجامت بسیار سودمند است، اما نباید فراموش نمود كه خون گیری از ساق پا بدن را ضعیف و نحیف می سازد.
گاهی اتفاق می افتد كه در اثر این حجامت غشهای شدیدی به انسان دست می دهد و یكی دیگر از خواص این حجامت درمان جوشها و دمل های ناراحت كننده است برای این كه عمل دردناك نشود، باید حجامت گیر به وسیله شاخی كه بر محل حجامت می گذارد، ابتدا موضع تیغ را به آهستگی بمكد و بعد عمل مكیدن را شدید سازد، همچنان بر شدت مكش بیفزاید تا موضع تیغ سرخ گونه شود و باید رعایت شود كه تیغ را به وسیله مالش و زدن روغن نرم كند و باید رعایت
[ صفحه 88]
شود كه تیغ در نرمترین محل برجستگی حجامت به كار برده شود.
این مقدمات و شرایط را در عمل هم باید رعایت كرد تا فصد و حجامت دردآور نباشد.
پس از آن كه فصد و عمل حجامت تمام شد باز هم عمل مالش و روغن مالی تكرار شود مخصوصا پس از خاتمه فصد، باید بر آن موضع كه بیشتر فرو رفته، چند قطره روغن بچكاند تا شكاف ورید نرم شود و خون به آسانی از آن شكاف بیرون آید نكته مهم دیگری كه فصادها (نیشتر زننده ها) باید به خاطر بسپارند، انتخاب موضع فصد می باشد و موضع فصد، هر چه از قسمتهای كم گوشت بدن انتخاب شود، دردش كمتر و رنجش آسانتر خواهد بود.
عمل فصد روی «حبل الذراع» [4] و «قیقال» [5] از همه جا دردناكتر است زیرا ارتباط این دو رگ با گوشت بیشتر است ولی «باسلیق» [6] و «اكحل» در برابر فصد (نیش فصاد) كمتر درد احساس می كنند، البته به شرطی كه روی این دو رگ گوشت نباشد.
معمول است كه پیش از انجام عمل خون گیری موضع نیشتر را با آب گرم بشویند و كمی هم ماساژ بدهند تا جریان خون سریع تر گردد و درد فصد را آسانتر سازد، مخصوصا در فصل زمستان این شست و شو كه برای
[ صفحه 89]
گرم و نرم كردن محل فصد به عمل آید باید رعایت شود.
خلیفه باید توجه كند كه فصد و حجامت پس از عمل جماع خوب نیست و باید میان جماع و حجامت یا فصد دست كم دوازده ساعت فاصله باشد برای فصد و حجامت روزی را انتخاب كنید كه آسمان صاف و هوا آرام باشد یعنی در روزهای ابری و طوفانی عمل حجامت و فصد، شایسته نیست به خلیفه سفارش می كنم كه وقتی آرامش مزاج خود را احساس كرد جلو خونریزی را بگیرد و نگذارد دیگر خون بیاید همچنین بلافاصله پس از فصد و حجامت هم حمام نگیرد، زیرا حمام به دنبال حجامت بیمارهایی به وجود می آورد.
توصیه می كنم كه خلیفه پس از حجامت به فاصله ی نسبتا زیادی خود را با آب گرم بشوید یعنی استحمام كند، آن بیماری كه ملازم حمام بدون فاصله می باشد، تب دردناك (تب مالت) است كه همیشه در بدن خواهد ماند، پس از استحمام باید موضع فصد را و یا حجامت را به وسیله پارچه كركی یا ابریشمی یا دستمال نخی كه لطیف و نرم بافت باشد، پوشاند بعد هم یك حبه از تریاق اكبر [7] به اندازه ی ماش میل كند.
خوردن این حب كه حجمش به اندازه ی ماش یا عدس كوچك است فقط در فصل زمستان ضرورت دارد ولی در فصل تابستان پس از
[ صفحه 90]
حجامت سكنجبین عنصلی [8] كه با شربت معتدل تهیه شده كفایت خواهد نمود.
خلیفه می تواند پس از عمل حجامت و فصد از آب میوه در فصل میوه بنوشد و اگر میوه نیست از شربت بالنگ مصرف كند، در جاهائی كه این امكانات وجود ندارد، بالنگ را از زیر دندانش بگیرد و روی آن جرعه ای آب نیم گرم بنوشد اما در فصل سرما از سكنجبین و عسل استفاده شود، كه این شربت خلیفه را از بیماریهای خطرناك لقوه و برص و بهق [9] و جذام به اراده ی خداوند متعال ایمن خواهد داشت.
سفارش می كنم كه پس از حجامت یا فصد آب انار را با مكیدن آن بنوشید، مكیدن آب انار خون را زنده و تن را با نشاط خواهد ساخت.
باز هم به خلیفه توصیه می كنم كه پس از حجامت و فصد، از خوردن غذاهای نمك دار تا فاصله سه ساعت پرهیز كنید، چون اگر این پرهیز مراعات نشود بعید نیست كه انسان فصد شده یا حجامت كرده به بیماری «جرب» دچار شود.
پس از حجامت خوراك مناسب آن است كه از گوشتها مخصوصا تیهو استفاده شود و شراب هم همان شراب حلال است كه قبلا گفتم و بدن خود را هم پس از حجامت به وسیله روغن معطر «خیری» چرب نماید و
[ صفحه 91]
بعد هم مقداری آب مشك آلود بر سر خود بریزد.
اگر عمل حجامت در تابستان انجام شود، خوراك «سكباج» و «هلام» و «مصوص» مناسب است و خوبست كه خلیفه در این فصل، پس از حجامت از عطر بنفشه و گلاب و كافور استفاده كنند.
پس از حجامت نباید بلافاصله به زنان نزدیك شد، به علاوه مقرر است كه انسان حجامت شده از حركت زیاد و خشم و هیجانات عصبی بپرهیزد. مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرمایند:
«حجامت مایه سلامتی بدن و قوت عقل است».
[1] نقره حفره ي كوچكي است كه در انتهاي ستون فقرات در پشت گردن قرار دارد فاصله اين حفره تا ستون فقرات چهار انگشت است.
[2] اخدعين آن دو رگ را گويند كه در پشت گردن به چپ و راست كشيده شده اند.
[3] قلاع جوشهاي كوچكي است كه در دور دهان و زبان ظاهر مي شوند و رفته رفته زياد مي گردند. «مترجم».
[4] رگي است همچون ريسمان از بالاي بازو به پائين كشيده شده است.
[5] قيقال وريدي است كه در روي مرفق آشكار مي شود.
[6] وريدي است كه هميشه روي مرفق پيداست.
[7] نام يك داروي قديمي است كه آن را ترياق فاروق مي گويند.
[8] عنصل پياز صحرائي و يا دريائي.
[9] بهق نوعي لكه سفيد و كوچكي در روي پوست بدن مي باشد كه شبيه برص است ولي برص نيست.