کد مطلب:263 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:261
اِعتکاف
«اِعتكاف» آن است كه انسان به قصد قربت و تعبّد و یا به منظور انجام عبادت خداوند عَزَّوجلّ ـ با شرایطی كه گفته می شود ـ در مسجد بماند و روزها روزه بگیرد.
اعتكاف عمل مستحبّی است كه درباره آن بسیار سفارش شده است. روایت شده است كه رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمودند: «اعتكاف ده روز در ماه رمضان معادل دو حجّ و دو عمره است»(1) و نیز روایت شده كه خود آن حضرت دهه آخر ماه رمضان در مسجد اعتكاف می كردند(2).
(مسأله 1833) انجام اعتكاف در هر هنگام از سال ـ بجز روزهایی كه روزه در آنها حرام می باشد ـ صحیح است و بهترین وقت آن، «ماه رمضان» به ویژه ده روز آخر آن می باشد.
(مسأله 1834) اعتكاف یك عمل مستحبّی است ولی به واسطه نذر و مانند آن، بر انسان واجب می شود.
(مسأله 1835) مستحب است شخصی كه اعتكاف می كند، نمازها و دعاهایی را كه در این زمینه وارد شده است، به هر اندازه كه می تواند بجا آورد.
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 و 2 ـ من لا یحضره الفقیه،ج2،صص120 ـ 122.
[290]
شرایط اِعتكاف
(مسأله 1836) شرایط صحّت اعتكاف عبارتند از:
1 ـ «اسلام»; پس اعتكاف از غیر مسلمان صحیح نیست و «ایمان» شرط قبول آن است.
2 ـ «عقل».
3 ـ «قصد قربت»; پس اگر نیّت كسی برای غیر خدا باشد، اعتكاف او صحیح نیست.
4 ـ «روزه گرفتن»; پس اگر شخصی به هر دلیل نتواند روزه بگیرد، اعتكاف او صحیح نیست ولی لازم نیست روزه اعتكاف بگیرد بلكه می تواند هر روزه دیگری مانند روزه قضا بگیرد.
5 ـ «ماندن سه روز در مسجد»; پس اگر كمتر بماند یا قصد كند كه كمتر بماند، اعتكاف او صحیح نیست.
(مسأله 1837) بنابر احتیاط واجب، اعتكاف باید در یكی از پنج مسجد: «مسجدالحرام»، «مسجدالنبی(صلی الله علیه وآله)»، «مسجدكوفه»، «مسجد بصره» و یا مسجد جامع هر شهر انجام شود و اگر در غیر این مساجد باشد، به امید ثواب انجام دهد.
(مسأله 1838) كسی كه اعتكاف می كند، باید سه روز را به طور مستمر در مسجد بماند، مگر این كه خارج شدن از مسجد ضرورت داشته باشد، مثلاً برای قضای حاجت ناچار باشد از مسجد خارج شود.
(مسأله 1839) اگر در بین اعتكاف محتلم شود، باید فوراً برای غسل كردن از مسجد خارج شود و پس از غسل، فوراً به مسجد برگردد و برای غسل به قدر ضرورت و انجام واجبات آن اكتفا نماید.
(مسأله 1840) بنابر احتیاط اعتكاف زن نسبت به دو روز اوّل، باید با اجازه شوهر باشد; و در صورتی كه اعتكاف منافی حقّ زوج باشد، بنابر اقوی اذن زوج شرط است; و همچنین اعتكاف فرزند ـ در صورتی كه موجب اذیّت پدر یا مادر می شود ـ بنابر احتیاط باید با اجازه آنان باشد; ولی نسبت به روز سوم اجازه آنان شرط نیست حتّی نهی آنان نیز تأثیر ندارد، زیرا ماندن روز سوم واجب است.
[291]
مسائل اِعتكاف
(مسأله 1841) كسی كه اعتكاف می كند، باید در روز از انجام آنچه روزه را باطل می كند بپرهیزد; همچنین امور زیر ـ در شب باشد یا روز ـ موجب باطل شدن اعتكاف می شود:
1 ـ نزدیكی; بلكه بنابر احتیاط لمس یا بوسیدن از روی شهوت.
2 ـ بنابر احتیاط واجب اِستمناء; چه به شكل حرام آن یا در اثر نگاه یا لمس همسر باشد.
3 ـ اِستشمام بوی خوش.
4 ـ خرید و فروش; حتّی بنابر احتیاط واجب در امور ضروری و لازم.
5 ـ مجادله و بحث به منظور برتری و خودنمایی; در امور دینی باشد یا دنیایی.
(مسأله 1842) به هم زدن اعتكافِ واجب جایز نیست; ولی می تواند اعتكافِ مستحب را در دو روز اوّل آن باطل نماید، هر چند خلاف احتیاط است. و پس از گذشتن دو روز، ماندن روز سوم در مسجد واجب است.
(مسأله 1843) اگر اعتكاف خود را با انجام یكی از اموری كه بیان شد باطل نماید، سه صورت دارد:
اوّل: چنانچه اعتكاف او واجب معیّن باشد، قضای آن لازم است.
دوم: چنانچه اعتكاف او واجب غیر معیّن باشد، باید آن را دوباره شروع كند و بهتر است آن را تمام كرده و دوباره از سر بگیرد.
سوم: اگر اعتكاف او مستحب باشد، چنانچه در دو روز اوّل آن را باطل كند، اشكال ندارد و چنانچه پس از دو روز آن را باطل نماید، باید قضای آن را بجا آورد.
(مسأله 1844) اگر اعتكافِ واجب را با جماع ـ هر چند در شب ـ باطل نماید، علاوه بر قضا باید كفّاره نیز بدهد. و كفّاره آن مانند كفّاره باطل نمودن عمدی روزه ماه رمضان است; و بنابر احتیاط واجب، ترتیب در كفاره را نیز باید رعایت كند.
(مسأله 1845) در مواردی كه قضای اعتكاف واجب می شود، لازم نیست آن را فوراً بجا آورد ولی نباید در آنجام آن سستی و مسامحه نماید.
اعتكاف عمل مستحبّی است كه درباره آن بسیار سفارش شده است. روایت شده است كه رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمودند: «اعتكاف ده روز در ماه رمضان معادل دو حجّ و دو عمره است»(1) و نیز روایت شده كه خود آن حضرت دهه آخر ماه رمضان در مسجد اعتكاف می كردند(2).
(مسأله 1833) انجام اعتكاف در هر هنگام از سال ـ بجز روزهایی كه روزه در آنها حرام می باشد ـ صحیح است و بهترین وقت آن، «ماه رمضان» به ویژه ده روز آخر آن می باشد.
(مسأله 1834) اعتكاف یك عمل مستحبّی است ولی به واسطه نذر و مانند آن، بر انسان واجب می شود.
(مسأله 1835) مستحب است شخصی كه اعتكاف می كند، نمازها و دعاهایی را كه در این زمینه وارد شده است، به هر اندازه كه می تواند بجا آورد.
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 و 2 ـ من لا یحضره الفقیه،ج2،صص120 ـ 122.
[290]
شرایط اِعتكاف
(مسأله 1836) شرایط صحّت اعتكاف عبارتند از:
1 ـ «اسلام»; پس اعتكاف از غیر مسلمان صحیح نیست و «ایمان» شرط قبول آن است.
2 ـ «عقل».
3 ـ «قصد قربت»; پس اگر نیّت كسی برای غیر خدا باشد، اعتكاف او صحیح نیست.
4 ـ «روزه گرفتن»; پس اگر شخصی به هر دلیل نتواند روزه بگیرد، اعتكاف او صحیح نیست ولی لازم نیست روزه اعتكاف بگیرد بلكه می تواند هر روزه دیگری مانند روزه قضا بگیرد.
5 ـ «ماندن سه روز در مسجد»; پس اگر كمتر بماند یا قصد كند كه كمتر بماند، اعتكاف او صحیح نیست.
(مسأله 1837) بنابر احتیاط واجب، اعتكاف باید در یكی از پنج مسجد: «مسجدالحرام»، «مسجدالنبی(صلی الله علیه وآله)»، «مسجدكوفه»، «مسجد بصره» و یا مسجد جامع هر شهر انجام شود و اگر در غیر این مساجد باشد، به امید ثواب انجام دهد.
(مسأله 1838) كسی كه اعتكاف می كند، باید سه روز را به طور مستمر در مسجد بماند، مگر این كه خارج شدن از مسجد ضرورت داشته باشد، مثلاً برای قضای حاجت ناچار باشد از مسجد خارج شود.
(مسأله 1839) اگر در بین اعتكاف محتلم شود، باید فوراً برای غسل كردن از مسجد خارج شود و پس از غسل، فوراً به مسجد برگردد و برای غسل به قدر ضرورت و انجام واجبات آن اكتفا نماید.
(مسأله 1840) بنابر احتیاط اعتكاف زن نسبت به دو روز اوّل، باید با اجازه شوهر باشد; و در صورتی كه اعتكاف منافی حقّ زوج باشد، بنابر اقوی اذن زوج شرط است; و همچنین اعتكاف فرزند ـ در صورتی كه موجب اذیّت پدر یا مادر می شود ـ بنابر احتیاط باید با اجازه آنان باشد; ولی نسبت به روز سوم اجازه آنان شرط نیست حتّی نهی آنان نیز تأثیر ندارد، زیرا ماندن روز سوم واجب است.
[291]
مسائل اِعتكاف
(مسأله 1841) كسی كه اعتكاف می كند، باید در روز از انجام آنچه روزه را باطل می كند بپرهیزد; همچنین امور زیر ـ در شب باشد یا روز ـ موجب باطل شدن اعتكاف می شود:
1 ـ نزدیكی; بلكه بنابر احتیاط لمس یا بوسیدن از روی شهوت.
2 ـ بنابر احتیاط واجب اِستمناء; چه به شكل حرام آن یا در اثر نگاه یا لمس همسر باشد.
3 ـ اِستشمام بوی خوش.
4 ـ خرید و فروش; حتّی بنابر احتیاط واجب در امور ضروری و لازم.
5 ـ مجادله و بحث به منظور برتری و خودنمایی; در امور دینی باشد یا دنیایی.
(مسأله 1842) به هم زدن اعتكافِ واجب جایز نیست; ولی می تواند اعتكافِ مستحب را در دو روز اوّل آن باطل نماید، هر چند خلاف احتیاط است. و پس از گذشتن دو روز، ماندن روز سوم در مسجد واجب است.
(مسأله 1843) اگر اعتكاف خود را با انجام یكی از اموری كه بیان شد باطل نماید، سه صورت دارد:
اوّل: چنانچه اعتكاف او واجب معیّن باشد، قضای آن لازم است.
دوم: چنانچه اعتكاف او واجب غیر معیّن باشد، باید آن را دوباره شروع كند و بهتر است آن را تمام كرده و دوباره از سر بگیرد.
سوم: اگر اعتكاف او مستحب باشد، چنانچه در دو روز اوّل آن را باطل كند، اشكال ندارد و چنانچه پس از دو روز آن را باطل نماید، باید قضای آن را بجا آورد.
(مسأله 1844) اگر اعتكافِ واجب را با جماع ـ هر چند در شب ـ باطل نماید، علاوه بر قضا باید كفّاره نیز بدهد. و كفّاره آن مانند كفّاره باطل نمودن عمدی روزه ماه رمضان است; و بنابر احتیاط واجب، ترتیب در كفاره را نیز باید رعایت كند.
(مسأله 1845) در مواردی كه قضای اعتكاف واجب می شود، لازم نیست آن را فوراً بجا آورد ولی نباید در آنجام آن سستی و مسامحه نماید.