کد مطلب:567 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:262
شرکت
س 1692: با صاحب شركتی در سرمایه آن شریك شدم به این صورت كه او از طرف من در بكارگیری سرمایه وكیل باشد و هر ماه از سود سهام پنج هزار تومان به من بدهد، بعد از گذشت یك سال قطعه زمینی را بجای آن مال و سود آن از او گرفتم، زمین مزبور چه حكمی دارد؟
در فرض سؤال كه مشاركت در سرمایه گذاری و اذن در بكارگیری آن توسط صاحب شركت بوده است اگر سود حاصل به نحویكه شرعا حلال است بدست آمده باشد گرفتن آن اشكال ندارد.
س 1693: چند نفر بطور مشترك چیزی را خریده اند به این شرط كه بین خود قرعه بیندازند و هر كس كه قرعه به نام او در آمد آن چیز مال او باشد، این كار چه حكمی دارد؟
اگر منظور از قرعه كشی، این باشد كه همگی آنان سهم خود در مال مشترك را با رضایت به كسی كه قرعه به نام او درآمده هبه كنند اشكال ندارد، ولی اگر منظور آنان این باشد كه مال مشترك با قرعه كشی، ملك كسی شود كه قرعه به اسم او در آمده، از نظر شرعی صحیح نیست و همچنین اگر منظور اصلی ایشان بردوباخت باشد.
س 1694: دو نفر زمینی را خریده اند و به مدّت بیست سال است كه بطور مشترك در آن زراعت می كنند، درحال حاضر یكی از آنان اقدام به فروش سهم خود به دیگران نموده است، آیا او چنین حقّی را دارد یا آنكه فقط شریك او حق خریدن آن را دارد؟ و آیا در صورتی كه از فروش زمین به شریكش خودداری كند، شریك او حق اعتراض دارد؟
شریك حق ندارد شریك دیگر خود را وادار به فروش سهم خود به او نماید و در صورتی كه آن را به دیگری هم بفروشد حق اعتراض ندارد، ولی بعد از انجام معامله بیع، در صورتی كه همه شرایط حق شفعه در آن مورد وجود داشته باشد، می تواند اخذ به شفعه نماید.
س 1695: خرید و فروش سهامی كه شركتهای صنعتی یا تجاری یا بعضی از بانكها در معرض فروش می گذارند، چه حكمی دارد؟ بدین ترتیب كه شخصی یكی ازآن سهام را می خرد و در بازار بورس مورد خرید و فروش و معامله قرار می گیرد و در نتیجه قیمت آن از قیمت خرید بیشتر یا كمتر می شود و می دانیم كه خود سهم مورد خرید و فروش قرار می گیرد نه سرمایه. همچنین در صورتی كه شركتهای مزبور فعالیتهای ربوی داشته باشند یا در این مورد شك داشته باشیم، مسأله چه حكمی دارد؟
اگر ارزش مالی سهام كارگاه، كارخانه، شركت و یا بانك به اعتبار خود سهام و براثر اعطای اعتبار به آنها توسط كسی كه انجام این كار بوسیله او صحیح است، باشد، خرید و فروش آن اشكال ندارد و همچنین اگر به اعتبار قیمت كارگاه، شركت، كارخانه و یا بانك و یا سرمایه آنها باشد، با توجه به اینكه هر سهمی بیانگر جزئی از آن است، در نتیجه خرید و فروش سهام اشكال ندارد به شرطی كه علم به مجموع سهام شركت و امور دیگری كه عرفا برای رفع غرر، علم به آنها لازم است داشته باشد و فعالیت های شركت یا كارِ كارخانه و كارگاه و یا بانك شرعا حلال باشد.
س 1696: ما، سه نفر، در یك كشتارگاه مرغ و ملك تابع آن شریك هستیم و به علت عدم هماهنگی، تصمیم گرفتیم به شراكت پایان داده و از هم جدا شویم در نتیجه كشتارگاه و ملك مزبور را بین شركاء به مزایده گذاشتیم كه یكی از ما در مزایده برنده شد، ولی از آن زمان تاكنون هیچ پولی به ما نداده است، آیا این معامله از درجه اعتبار، ساقط می شود؟
مجرّد اعلام مزایده و پیشنهاد قیمت بیشتر توسط یكی از شركاء یا دیگران برای تحقّق بیع و انتقال ملكیّت كافی نیست و تا بیع سهام بر وجه صحیح شرعی محقق نشود، شراكت به حال خود باقی است ولی اگر بیع بطور صحیح صورت گیرد تأخیر خریدار در پرداخت پول آن، اثری در بطلان معامله ندارد.
س 1697: بعد از آنكه اقدام به تأسیس شركت و ثبت رسمی آن نمودیم اینجانب با موافقت بقیه شركاء از سهم خود چشم پوشی كرده و آن را به شخص دیگری فروختم و او هم پول آن را به صورت چند فقره چك پرداخت نمود، ولی چكها محل نداشتند و در نتیجه به خریدار مراجعه كردم، او هم چكها را از من گرفت و سهم مرا از شركت به خودم برگرداند ولی سند آن بطور رسمی به نام خود او باقی ماند، سپس برایم آشكار شد كه سهم مزبور را به شخص دیگری فروخته است، آیا این معامله او صحیح است یاآنكه من حق مطالبه سهم خود را دارم؟
اگر بعد از فسخ معامله با شما اقدام به فروش آن به دیگری نموده است این بیع فضولی و متوقّف بر اجازه شما است اما اگر قبل از فسخ آن سهم را به شخص ثالثی فروخته باشد محكوم به صحت است و باید بعد از فسخ معامله اول قیمت مبیع را به نرخ روز فسخ به شما برگرداند.
س 1698: دو برادر خانه ای را از پدرشان به ارث برده اند و یكی از آنان می خواهد از طریق تقسیم خانه یا فروش آن از برادر دیگر جدا شود، ولی دیگری همه راههای آن را رد می كند بطوری كه نه راضی به تقسیم می شود و نه با خرید سهم برادرش و یا فروش سهم خود به او موافقت می كند. در نتیجه برادر اول قضیه را به دادگاه ارجاع داد و دادگاه هم رسیدگی به آن را منوط به تحقیق كارشناس قضائی در مورد خانه نمود، او هم اعلام كرد كه خانه غیر قابل تقسیم است و برای خاتمه دادن به شراكت یا باید یكی از آن دو سهم خود را به دیگری بفروشد و یا خانه به شخص سومی فروخته شده و پول آن تحویل دو شریك شود، دادگاه هم نظر او را پذیرفت و خانه را در معرض مزایده علنی گذاشت و پس از فروش، پول آن را به آنان تسلیم كرد، آیا این بیع نافذ است و هر یك از آنان می توانند سهم خود از پول خانه را دریافت كنند؟
اشكال ندارد.
س 1699: یكی از شركا، ملكی را با پولِ شركت خریداری كرد و آن را به اسم همسرش نمود. آیا این خرید متعلّق به همه شركاست و زمین هم مال همه آنان است؟ و آیا همسر آن فرد، شرعا ملزم است كه ملك مزبور را به اسم همه شركا نماید حتّی اگر شوهرش اجازه این كار را به او ندهد؟
اگر آن فرد، ملك مزبور را برای خود یا همسرش به قیمت كلّی كه در ذمّه است خریده باشد و سپس اقدام به پرداخت پول آن از اموال شركت نموده باشد، آن ملك متعلق به او یا زوجه اش است و فقط به مقدار اموال سایر شركا به آنان مدیون است. ولی اگر آن را با عین اموال شركت خریده باشد، معامله نسبت به سهم شركا فضولی و متوقف بر اجازه آنان است.
س 1700: آیا جایز است بعضی از ورثه یا وكیل آنان بدون موافقت ورثه دیگر تصرف خارجی یا معاملی در ملك مشاع نمایند؟
جایز نیست هیچیك از شركا در ملك مشترك تصرف خارجی كنند مگر با اجازه یا رضایت بقیه آنان و همچنین تصرف معاملی هر یك از آنان در ملك مشترك هم صحیح نیست مگر آنكه با اذن یا اجازه سایر شركا باشد.
س 1701: اگر بعضی از شركاء ملك مشاع را بفروشند ویا شخص دیگری آن را بفروشد و بعضی از آنان آن را اجازه بدهند؟ آیا این معامله بدون رضایت شركای دیگر از طرف همه آنان صحیح و نافذ است یا اینكه نافذ بودن آن نسبت به آنان منوط به رضایت و موافقت همگی آنان می باشد؟ و اگر رضایت جمیع شركاء شرط باشد، آیا بین اینكه شراكت در ملك در ضمن یك شركت تجاری باشد و یا در ضمن یك شركت مدنی، تفاوتی وجود دارد، به این معنا كه رضایت همه شركا در دوّمی شرط باشد و در اوّلی شرط نباشد؟
معامله فقط نسبت به سهم كسی كه حصّه خود را فروخته است، صحیح و نافذ می باشد و نسبت به حصّه هر یك از شركای دیگر متوقف بر اجازه خود اوست، بدون آنكه فرقی بین اسباب حصول شركت وجود داشته باشد.
س 1702: شخصی مبلغی پول از بانك وام گرفته، بر این اساس كه در ساخت خانه با او مشاركت كند، بعد از ساختن خانه، آن را نزد بانك در برابر حوادث بیمه كرده است، در حال حاضر قسمتی از خانه بر اثر نفوذ آب باران یا چاه خراب شده و تعمیر آن نیاز به صرف مبلغی پول دارد، ولی بانك در این زمینه مسئولیتی نمی پذیرد و شركت بیمه هم پرداخت این خسارت را خارج از چارچوب قرارداد می داند، در این میان چه كسی ضامن و مسئول است؟
شركت بیمه ضامن خسارات خارج از مقرّرات قرارداد بیمه نیست و مخارج تعمیر ساختمان و پرداخت خسارت هایی كه دیگری ضامن آن نیست بر عهده مالك است و بانك هم اگر شراكت مدنی در ساختمان داشته باشد باید به مقدار سهمش هزینه های آن را بپردازد، مگر آنكه خسارت مستند به شخص خاصی باشد.
س 1703: سه نفر بطور مشترك چند مكان تجاری را خریده اند تا با هم در آنها مشغول به تجارت شوند، ولی یكی از شركا از موافقت با دیگران نسبت به استفاده از آن مغازه ها حتّی اجاره دادن یا فروش آنها خودداری می كند، سؤال این است:
1 - آیا جایز است یكی از شركا بدون اجازه دو شریك دیگر سهم خود را بفروشد یا اجاره دهد؟
2 - آیا جایز است بدون اجازه دو شریك دیگر در آن مكانها مشغول به كار شود؟
3 - آیا جایز است یكی از آن مكانها را برای خود بردارد و بقیه را به دو شریك دیگر بدهد؟
1 - هر یك از شركا می توانند سهم مشاع خود را بفروشند بدون آنكه منوط به اذن دیگران باشد.
2 - جایز نیست هیچیك از شركا بدون رضایت بقیه آنان در مال مشترك تصرف كنند.
3 - هیچیك از شركا نمی توانند بطور یكجانبه و بدون موافقت دیگران سهم خود از مال مشترك را جدا كنند.
س 1704: عدّه ای از اهالی یك منطقه قصد دارند در زمینی كه دارای درخت است حسینیه ای بنا كنند، ولی بعضی از آنان كه در زمین مزبور سهم دارند به این كار راضی نیستند، ساخت حسینیه در آن منطقه چه حكمی دارد؟ و اگر این احتمال وجود داشته باشد كه زمین مزبور جزء انفال یا مكانهای عمومی شهر باشد، چه حكمی دارد؟
اگر زمین ملك مشاع اهالی باشد، تصرّف در آن بستگی به رضایت همه شركا دارد، ولی اگر از انفال باشد، اختیار آن در دست دولت اسلامی است و تصرّف در آن بدون اجازه دولت جایز نیست و همچنین اگر از مكانهای عمومی شهر باشد.
س 1705: اگر یكی از ورثه، راضی به فروش سهم خود از باغ مشترك نشود، آیا جایز است شركای دیگر یا یكی از مؤسسات دولتی او را ملزم به این كار كنند؟
در صورتی كه تقسیم و تفكیك سهام، امكان داشته باشد هیچیك از شركا و افراد دیگر حق ندارند یكی از شركا را مجبور به فروش سهم خود كنند و در این موارد هر شریكی، فقط حق دارد از دیگران بخواهد كه سهم او را جدا كنند، مگر آنكه مقرّرات قانونی خاصی از طرف حكومت اسلامی راجع به تقسیم و تفكیك باغی كه دارای درخت است، وضع شده باشد كه در این صورت رعایت آن مقرّرات واجب است. ولی اگر ملك مشاع قابل تفكیك و تقسیم نباشد، هر یك از شركا می توانند به حاكم شرع مراجعه كنند تا شریك دیگر را به فروش سهم خود و یا خرید سهم او ملزم نماید.
س 1706: چهار برادر از طریق اموال مشتركی كه دارند با هم زندگی می كنند، بعد از چند سال دو نفر از آنان ازدواج كردند و متعهد شدند هر كدام، یكی از برادران صغیر خود را تكفّل نموده و مقدمات ازدواج او را فراهم كنند، ولی آنان به تعهد خود عمل نكردند، در نتیجه دو برادر صغیر تصمیم به جدایی از آنان گرفته و خواهان تقسیم مال مشتركشان شدند، از نظر شرعی مال مشترك چگونه باید بین آنان تقسیم شود؟
اگر كسی مال مشترك را برای خودش مصرف كرده به همان مقدار بدهكار شركای دیگری است كه به مقدار او در برابر سهام خود، مال مشترك را به مصرف شخصی خود نرسانده اند. درنتیجه حق دارند از او بخواهند كه عوض آن را از مال خودش بدهد و بقیه مال مشترك را بطور مساوی بین خود تقسیم كنند و یا ابتدا از مال مشترك به همه كسانی كه از آن استفاده ای نكرده اند یا كمتر از دیگران از مال مشترك بهره برده اند، به مقداری كه همه در برداشت از مال مشترك مساوی شوند بدهند و سپس باقیمانده آن را بطور مساوی بین خودشان تقسیم كنند.
س 1707: سازمان چای در شهرها فروشندگان چای را مجبور به شراكت و عضویت در سازمان می كند، آیا جایز است سازمان مزبور فروشندگان را وادار به مشاركت كند؟ و آیا این شراكت اجباری، صحیح است؟
اگر وقتی كه سازمان چای در شهرها امكانات در اختیار فروشندگان چای می گذارد و آن را برای توزیع به آنان تحویل می دهد و خدماتی از این قبیل به آنان ارائه می كند، با آنان شرط كند كه در سازمان مشاركت كنند و فقط با آن معامله نمایند، این شرط مانعی ندارد و شراكت مزبور هم بدون اشكال است.
س 1708: آیا جایز است مدیران یا مسئولین شركت، درآمدهای حاصل از آن را بدون كسب اجازه از صاحبان سهام در امور خیریه مصرف كنند؟
اختیار سهم هر یك از شركا از سود مال مشترك و انتخاب نوع مصرف آن در دست خود اوست، در نتیجه اگر شخص دیگری آن را بدون وكالت یا اجازه از طرف او مصرف كند، ضامن است هر چند آن را در امور خیریه مصرف كرده باشد.
س 1709: سه نفر در یك مكان تجاری شریك هستند بطوریكه شریك اول نصف سرمایه آن را و دو شریك دیگر هر كدام 14 سرمایه آن را پرداخت كرده اند و قرار گذاشته اند كه سود حاصل بطور مساوی بین آنان تقسیم شود، ولی شریك دوم و سوم در مكان تجاری حضور فعال و دائمی دارند در حالی كه شریك اول بسیار كم در آن كار می كند، آیا این شراكت با شرط مزبور صحیح است؟
در عقد شركت، تساوی هریك از شركا در آنچه به عنوان سرمایه پرداخت كرده اند، شرط نیست و اشتراط توزیع برابر سود بین شركا اشكال ندارد هر چند در مقدار سرمایه گذاری متفاوت باشند و اما در رابطه با كار در آن مكان، اگر چیزی راجع به آن در عقد شركت، ذكر نشده باشد، هر یك از آنان به مقداری كه كار انجام داده اند، مستحق دریافت اجرت المثل كارشان می باشند.
س 1710: شركتی وجود دارد كه توسط دو بخش عمومی و خصوصی ایجاد شده و نمایندگان سهامداران بر اداره امور آن نظارت دارند، آیا جایز است مدیران و سایر كاركنان آن برای كارهای شخصی خود بطور متعارف از وسایل نقلیه شركت استفاده كنند؟
استفاده از وسایل نقلیه و سایر اموال شركت در غیر كارهای مربوط به شركت منوط به اذن و اجازه سهامداران یا نمایندگان آنان در این رابطه است.
س 1711: بر اساس قانون و اساسنامه شركت باید هیأت داوری برای حل و فصل موارد اختلاف تشكیل شود، ولی هیأت مذكور تا از طرف اعضا تشكیل نشده قادر به انجام وظیفه خود نیست و درحال حاضر هم به این دلیل كه 51% سهامداران و شركا از حقوق خود صرفنظر كرده اند، مبادرت به تشكیل آن نمی كنند. آیا بر كسانی كه از حقوق خود صرفنظر كرده اند، واجب است برای حفظ حقوق سهامداران دیگر كه از حقوق خود صرفنظر نكرده اند در تشكیل این هیأت مشاركت كنند؟
اگر اعضای شركت بر اساس قانون و مقرّرات داخلی شركت تعهد داده باشند كه در موارد مقتضی، هیأت داوری تشكیل دهند، واجب است به تعهد خود عمل كنند و صرفنظر كردن بعضی از اعضا از حق خود، مجوّز خودداری آنان از عمل به تعهدشان راجع به تشكیل هیأت داوری محسوب نمی شود.
س 1712: دو نفر با سرمایه مشترك در تجارت، در مكانی كه سرقفلی آن هم مشترك است، شریك هستند و در پایان سال، سود و زیان رامعیّن نموده و بین خود تقسیم می كنند، اخیرا یكی از آن دو، كار روزانه خود را ترك كرده و سرمایه خود را برداشته است در حالی كه شریك دیگر به انجام معاملات در آن مكان ادامه می دهد و درحال حاضر آن شریك مدّعی است كه در معاملات خاصی كه شریكش برای خودش انجام داده شریك است، این مسئله چه حكمی دارد؟
مجرّد شراكت در ملك یا سرقفلی محل تجاری، برای اشتراك در تجارت و سود حاصل از آن كافی نیست، بلكه ملاك آن اشتراك در سرمایه تجارت است، بنابراین اگر بعد از آنكه هر یك از دو شریك سهم خود در سرمایه مشترك را بطور صحیح تقسیم كردند و یكی از آنان سرمایه خود را گرفت، شریك دیگر به تجارت در آن محل ادامه دهد، كسی كه سرمایه خود را دریافت كرده حقّی در تجارت فرد دیگر ندارد و فقط می تواند به نسبت سهم خود از آن محل مطالبه اجاره یا اجرت المثل كند ولی اگر ادامه تجارت او در آن مكان قبل از تقسیم سرمایه مشترك باشد، شریك دیگر به نسبت شراكتش در سرمایه، در تجارت شریك اوّل حق دارد.
س 1713: با توجه به اینكه امكان دارد خواهرم اموال خود را در راه نشر و ترویج افكاری كه از اسلام و مذهب حق منحرف هستند، مصرف كند، آیا بر من واجب است جلوی دستیابی خواهرم به اموالش را بگیرم و از جدا كردن سهم او در شركت و پرداخت آن به او جلوگیری كنم؟
هیچیك از شركا حق ندارند مانع جدا شدن شریك دیگر از شراكت شوند و همچنین نمی توانند به دلیل ترس از اینكه اگر یكی از شركاء اموالش را دریافت كند آنها را در راههای شرّ و گناه و اموری كه مصرف مال درآنها جایز نیست، مصرف می كند، مانع دستیابی او به اموالش شوند. بلكه بر آنان واجب است خواسته او را در این رابطه اجابت كنند، هر چند بر خود او حرام است كه اموال خود را در راه فعالیتهای حرام بكار بگیرد، همچنان كه بر دیگران نیز واجب است كه اگر اموالش را در موارد غیرمجاز مصرف كرد، او را نهی از منكر نمایند.
س 1714: در روستای ما بركه آبی وجوددارد كه مساحت آن به ده هكتار می رسد و ملك آباء و اجدادی كشاورزان بوده است و هرسال در زمستان آب در آن جمع می شود و برای آبیاری مزارع و باغها مورد استفاده قرار می گیرد. درحال حاضر، دولت اقدام به احداث جاده عریضی در وسط آن نموده و فقط پنج هكتار آن باقی مانده است، آیا مقدار باقیمانده، ملك شهرداری محسوب می شود یا ملك كشاورزان؟
اگر بركه، ملك آباء و اجدادی كشاورزان بوده و از طریق ارث به آنان رسیده است، باقیمانده آن، ملك آنان محسوب می شود و شهرداری در آن حق ندارد، مگر آنكه دولت در این رابطه قوانین خاصی داشته باشد.
در فرض سؤال كه مشاركت در سرمایه گذاری و اذن در بكارگیری آن توسط صاحب شركت بوده است اگر سود حاصل به نحویكه شرعا حلال است بدست آمده باشد گرفتن آن اشكال ندارد.
س 1693: چند نفر بطور مشترك چیزی را خریده اند به این شرط كه بین خود قرعه بیندازند و هر كس كه قرعه به نام او در آمد آن چیز مال او باشد، این كار چه حكمی دارد؟
اگر منظور از قرعه كشی، این باشد كه همگی آنان سهم خود در مال مشترك را با رضایت به كسی كه قرعه به نام او درآمده هبه كنند اشكال ندارد، ولی اگر منظور آنان این باشد كه مال مشترك با قرعه كشی، ملك كسی شود كه قرعه به اسم او در آمده، از نظر شرعی صحیح نیست و همچنین اگر منظور اصلی ایشان بردوباخت باشد.
س 1694: دو نفر زمینی را خریده اند و به مدّت بیست سال است كه بطور مشترك در آن زراعت می كنند، درحال حاضر یكی از آنان اقدام به فروش سهم خود به دیگران نموده است، آیا او چنین حقّی را دارد یا آنكه فقط شریك او حق خریدن آن را دارد؟ و آیا در صورتی كه از فروش زمین به شریكش خودداری كند، شریك او حق اعتراض دارد؟
شریك حق ندارد شریك دیگر خود را وادار به فروش سهم خود به او نماید و در صورتی كه آن را به دیگری هم بفروشد حق اعتراض ندارد، ولی بعد از انجام معامله بیع، در صورتی كه همه شرایط حق شفعه در آن مورد وجود داشته باشد، می تواند اخذ به شفعه نماید.
س 1695: خرید و فروش سهامی كه شركتهای صنعتی یا تجاری یا بعضی از بانكها در معرض فروش می گذارند، چه حكمی دارد؟ بدین ترتیب كه شخصی یكی ازآن سهام را می خرد و در بازار بورس مورد خرید و فروش و معامله قرار می گیرد و در نتیجه قیمت آن از قیمت خرید بیشتر یا كمتر می شود و می دانیم كه خود سهم مورد خرید و فروش قرار می گیرد نه سرمایه. همچنین در صورتی كه شركتهای مزبور فعالیتهای ربوی داشته باشند یا در این مورد شك داشته باشیم، مسأله چه حكمی دارد؟
اگر ارزش مالی سهام كارگاه، كارخانه، شركت و یا بانك به اعتبار خود سهام و براثر اعطای اعتبار به آنها توسط كسی كه انجام این كار بوسیله او صحیح است، باشد، خرید و فروش آن اشكال ندارد و همچنین اگر به اعتبار قیمت كارگاه، شركت، كارخانه و یا بانك و یا سرمایه آنها باشد، با توجه به اینكه هر سهمی بیانگر جزئی از آن است، در نتیجه خرید و فروش سهام اشكال ندارد به شرطی كه علم به مجموع سهام شركت و امور دیگری كه عرفا برای رفع غرر، علم به آنها لازم است داشته باشد و فعالیت های شركت یا كارِ كارخانه و كارگاه و یا بانك شرعا حلال باشد.
س 1696: ما، سه نفر، در یك كشتارگاه مرغ و ملك تابع آن شریك هستیم و به علت عدم هماهنگی، تصمیم گرفتیم به شراكت پایان داده و از هم جدا شویم در نتیجه كشتارگاه و ملك مزبور را بین شركاء به مزایده گذاشتیم كه یكی از ما در مزایده برنده شد، ولی از آن زمان تاكنون هیچ پولی به ما نداده است، آیا این معامله از درجه اعتبار، ساقط می شود؟
مجرّد اعلام مزایده و پیشنهاد قیمت بیشتر توسط یكی از شركاء یا دیگران برای تحقّق بیع و انتقال ملكیّت كافی نیست و تا بیع سهام بر وجه صحیح شرعی محقق نشود، شراكت به حال خود باقی است ولی اگر بیع بطور صحیح صورت گیرد تأخیر خریدار در پرداخت پول آن، اثری در بطلان معامله ندارد.
س 1697: بعد از آنكه اقدام به تأسیس شركت و ثبت رسمی آن نمودیم اینجانب با موافقت بقیه شركاء از سهم خود چشم پوشی كرده و آن را به شخص دیگری فروختم و او هم پول آن را به صورت چند فقره چك پرداخت نمود، ولی چكها محل نداشتند و در نتیجه به خریدار مراجعه كردم، او هم چكها را از من گرفت و سهم مرا از شركت به خودم برگرداند ولی سند آن بطور رسمی به نام خود او باقی ماند، سپس برایم آشكار شد كه سهم مزبور را به شخص دیگری فروخته است، آیا این معامله او صحیح است یاآنكه من حق مطالبه سهم خود را دارم؟
اگر بعد از فسخ معامله با شما اقدام به فروش آن به دیگری نموده است این بیع فضولی و متوقّف بر اجازه شما است اما اگر قبل از فسخ آن سهم را به شخص ثالثی فروخته باشد محكوم به صحت است و باید بعد از فسخ معامله اول قیمت مبیع را به نرخ روز فسخ به شما برگرداند.
س 1698: دو برادر خانه ای را از پدرشان به ارث برده اند و یكی از آنان می خواهد از طریق تقسیم خانه یا فروش آن از برادر دیگر جدا شود، ولی دیگری همه راههای آن را رد می كند بطوری كه نه راضی به تقسیم می شود و نه با خرید سهم برادرش و یا فروش سهم خود به او موافقت می كند. در نتیجه برادر اول قضیه را به دادگاه ارجاع داد و دادگاه هم رسیدگی به آن را منوط به تحقیق كارشناس قضائی در مورد خانه نمود، او هم اعلام كرد كه خانه غیر قابل تقسیم است و برای خاتمه دادن به شراكت یا باید یكی از آن دو سهم خود را به دیگری بفروشد و یا خانه به شخص سومی فروخته شده و پول آن تحویل دو شریك شود، دادگاه هم نظر او را پذیرفت و خانه را در معرض مزایده علنی گذاشت و پس از فروش، پول آن را به آنان تسلیم كرد، آیا این بیع نافذ است و هر یك از آنان می توانند سهم خود از پول خانه را دریافت كنند؟
اشكال ندارد.
س 1699: یكی از شركا، ملكی را با پولِ شركت خریداری كرد و آن را به اسم همسرش نمود. آیا این خرید متعلّق به همه شركاست و زمین هم مال همه آنان است؟ و آیا همسر آن فرد، شرعا ملزم است كه ملك مزبور را به اسم همه شركا نماید حتّی اگر شوهرش اجازه این كار را به او ندهد؟
اگر آن فرد، ملك مزبور را برای خود یا همسرش به قیمت كلّی كه در ذمّه است خریده باشد و سپس اقدام به پرداخت پول آن از اموال شركت نموده باشد، آن ملك متعلق به او یا زوجه اش است و فقط به مقدار اموال سایر شركا به آنان مدیون است. ولی اگر آن را با عین اموال شركت خریده باشد، معامله نسبت به سهم شركا فضولی و متوقف بر اجازه آنان است.
س 1700: آیا جایز است بعضی از ورثه یا وكیل آنان بدون موافقت ورثه دیگر تصرف خارجی یا معاملی در ملك مشاع نمایند؟
جایز نیست هیچیك از شركا در ملك مشترك تصرف خارجی كنند مگر با اجازه یا رضایت بقیه آنان و همچنین تصرف معاملی هر یك از آنان در ملك مشترك هم صحیح نیست مگر آنكه با اذن یا اجازه سایر شركا باشد.
س 1701: اگر بعضی از شركاء ملك مشاع را بفروشند ویا شخص دیگری آن را بفروشد و بعضی از آنان آن را اجازه بدهند؟ آیا این معامله بدون رضایت شركای دیگر از طرف همه آنان صحیح و نافذ است یا اینكه نافذ بودن آن نسبت به آنان منوط به رضایت و موافقت همگی آنان می باشد؟ و اگر رضایت جمیع شركاء شرط باشد، آیا بین اینكه شراكت در ملك در ضمن یك شركت تجاری باشد و یا در ضمن یك شركت مدنی، تفاوتی وجود دارد، به این معنا كه رضایت همه شركا در دوّمی شرط باشد و در اوّلی شرط نباشد؟
معامله فقط نسبت به سهم كسی كه حصّه خود را فروخته است، صحیح و نافذ می باشد و نسبت به حصّه هر یك از شركای دیگر متوقف بر اجازه خود اوست، بدون آنكه فرقی بین اسباب حصول شركت وجود داشته باشد.
س 1702: شخصی مبلغی پول از بانك وام گرفته، بر این اساس كه در ساخت خانه با او مشاركت كند، بعد از ساختن خانه، آن را نزد بانك در برابر حوادث بیمه كرده است، در حال حاضر قسمتی از خانه بر اثر نفوذ آب باران یا چاه خراب شده و تعمیر آن نیاز به صرف مبلغی پول دارد، ولی بانك در این زمینه مسئولیتی نمی پذیرد و شركت بیمه هم پرداخت این خسارت را خارج از چارچوب قرارداد می داند، در این میان چه كسی ضامن و مسئول است؟
شركت بیمه ضامن خسارات خارج از مقرّرات قرارداد بیمه نیست و مخارج تعمیر ساختمان و پرداخت خسارت هایی كه دیگری ضامن آن نیست بر عهده مالك است و بانك هم اگر شراكت مدنی در ساختمان داشته باشد باید به مقدار سهمش هزینه های آن را بپردازد، مگر آنكه خسارت مستند به شخص خاصی باشد.
س 1703: سه نفر بطور مشترك چند مكان تجاری را خریده اند تا با هم در آنها مشغول به تجارت شوند، ولی یكی از شركا از موافقت با دیگران نسبت به استفاده از آن مغازه ها حتّی اجاره دادن یا فروش آنها خودداری می كند، سؤال این است:
1 - آیا جایز است یكی از شركا بدون اجازه دو شریك دیگر سهم خود را بفروشد یا اجاره دهد؟
2 - آیا جایز است بدون اجازه دو شریك دیگر در آن مكانها مشغول به كار شود؟
3 - آیا جایز است یكی از آن مكانها را برای خود بردارد و بقیه را به دو شریك دیگر بدهد؟
1 - هر یك از شركا می توانند سهم مشاع خود را بفروشند بدون آنكه منوط به اذن دیگران باشد.
2 - جایز نیست هیچیك از شركا بدون رضایت بقیه آنان در مال مشترك تصرف كنند.
3 - هیچیك از شركا نمی توانند بطور یكجانبه و بدون موافقت دیگران سهم خود از مال مشترك را جدا كنند.
س 1704: عدّه ای از اهالی یك منطقه قصد دارند در زمینی كه دارای درخت است حسینیه ای بنا كنند، ولی بعضی از آنان كه در زمین مزبور سهم دارند به این كار راضی نیستند، ساخت حسینیه در آن منطقه چه حكمی دارد؟ و اگر این احتمال وجود داشته باشد كه زمین مزبور جزء انفال یا مكانهای عمومی شهر باشد، چه حكمی دارد؟
اگر زمین ملك مشاع اهالی باشد، تصرّف در آن بستگی به رضایت همه شركا دارد، ولی اگر از انفال باشد، اختیار آن در دست دولت اسلامی است و تصرّف در آن بدون اجازه دولت جایز نیست و همچنین اگر از مكانهای عمومی شهر باشد.
س 1705: اگر یكی از ورثه، راضی به فروش سهم خود از باغ مشترك نشود، آیا جایز است شركای دیگر یا یكی از مؤسسات دولتی او را ملزم به این كار كنند؟
در صورتی كه تقسیم و تفكیك سهام، امكان داشته باشد هیچیك از شركا و افراد دیگر حق ندارند یكی از شركا را مجبور به فروش سهم خود كنند و در این موارد هر شریكی، فقط حق دارد از دیگران بخواهد كه سهم او را جدا كنند، مگر آنكه مقرّرات قانونی خاصی از طرف حكومت اسلامی راجع به تقسیم و تفكیك باغی كه دارای درخت است، وضع شده باشد كه در این صورت رعایت آن مقرّرات واجب است. ولی اگر ملك مشاع قابل تفكیك و تقسیم نباشد، هر یك از شركا می توانند به حاكم شرع مراجعه كنند تا شریك دیگر را به فروش سهم خود و یا خرید سهم او ملزم نماید.
س 1706: چهار برادر از طریق اموال مشتركی كه دارند با هم زندگی می كنند، بعد از چند سال دو نفر از آنان ازدواج كردند و متعهد شدند هر كدام، یكی از برادران صغیر خود را تكفّل نموده و مقدمات ازدواج او را فراهم كنند، ولی آنان به تعهد خود عمل نكردند، در نتیجه دو برادر صغیر تصمیم به جدایی از آنان گرفته و خواهان تقسیم مال مشتركشان شدند، از نظر شرعی مال مشترك چگونه باید بین آنان تقسیم شود؟
اگر كسی مال مشترك را برای خودش مصرف كرده به همان مقدار بدهكار شركای دیگری است كه به مقدار او در برابر سهام خود، مال مشترك را به مصرف شخصی خود نرسانده اند. درنتیجه حق دارند از او بخواهند كه عوض آن را از مال خودش بدهد و بقیه مال مشترك را بطور مساوی بین خود تقسیم كنند و یا ابتدا از مال مشترك به همه كسانی كه از آن استفاده ای نكرده اند یا كمتر از دیگران از مال مشترك بهره برده اند، به مقداری كه همه در برداشت از مال مشترك مساوی شوند بدهند و سپس باقیمانده آن را بطور مساوی بین خودشان تقسیم كنند.
س 1707: سازمان چای در شهرها فروشندگان چای را مجبور به شراكت و عضویت در سازمان می كند، آیا جایز است سازمان مزبور فروشندگان را وادار به مشاركت كند؟ و آیا این شراكت اجباری، صحیح است؟
اگر وقتی كه سازمان چای در شهرها امكانات در اختیار فروشندگان چای می گذارد و آن را برای توزیع به آنان تحویل می دهد و خدماتی از این قبیل به آنان ارائه می كند، با آنان شرط كند كه در سازمان مشاركت كنند و فقط با آن معامله نمایند، این شرط مانعی ندارد و شراكت مزبور هم بدون اشكال است.
س 1708: آیا جایز است مدیران یا مسئولین شركت، درآمدهای حاصل از آن را بدون كسب اجازه از صاحبان سهام در امور خیریه مصرف كنند؟
اختیار سهم هر یك از شركا از سود مال مشترك و انتخاب نوع مصرف آن در دست خود اوست، در نتیجه اگر شخص دیگری آن را بدون وكالت یا اجازه از طرف او مصرف كند، ضامن است هر چند آن را در امور خیریه مصرف كرده باشد.
س 1709: سه نفر در یك مكان تجاری شریك هستند بطوریكه شریك اول نصف سرمایه آن را و دو شریك دیگر هر كدام 14 سرمایه آن را پرداخت كرده اند و قرار گذاشته اند كه سود حاصل بطور مساوی بین آنان تقسیم شود، ولی شریك دوم و سوم در مكان تجاری حضور فعال و دائمی دارند در حالی كه شریك اول بسیار كم در آن كار می كند، آیا این شراكت با شرط مزبور صحیح است؟
در عقد شركت، تساوی هریك از شركا در آنچه به عنوان سرمایه پرداخت كرده اند، شرط نیست و اشتراط توزیع برابر سود بین شركا اشكال ندارد هر چند در مقدار سرمایه گذاری متفاوت باشند و اما در رابطه با كار در آن مكان، اگر چیزی راجع به آن در عقد شركت، ذكر نشده باشد، هر یك از آنان به مقداری كه كار انجام داده اند، مستحق دریافت اجرت المثل كارشان می باشند.
س 1710: شركتی وجود دارد كه توسط دو بخش عمومی و خصوصی ایجاد شده و نمایندگان سهامداران بر اداره امور آن نظارت دارند، آیا جایز است مدیران و سایر كاركنان آن برای كارهای شخصی خود بطور متعارف از وسایل نقلیه شركت استفاده كنند؟
استفاده از وسایل نقلیه و سایر اموال شركت در غیر كارهای مربوط به شركت منوط به اذن و اجازه سهامداران یا نمایندگان آنان در این رابطه است.
س 1711: بر اساس قانون و اساسنامه شركت باید هیأت داوری برای حل و فصل موارد اختلاف تشكیل شود، ولی هیأت مذكور تا از طرف اعضا تشكیل نشده قادر به انجام وظیفه خود نیست و درحال حاضر هم به این دلیل كه 51% سهامداران و شركا از حقوق خود صرفنظر كرده اند، مبادرت به تشكیل آن نمی كنند. آیا بر كسانی كه از حقوق خود صرفنظر كرده اند، واجب است برای حفظ حقوق سهامداران دیگر كه از حقوق خود صرفنظر نكرده اند در تشكیل این هیأت مشاركت كنند؟
اگر اعضای شركت بر اساس قانون و مقرّرات داخلی شركت تعهد داده باشند كه در موارد مقتضی، هیأت داوری تشكیل دهند، واجب است به تعهد خود عمل كنند و صرفنظر كردن بعضی از اعضا از حق خود، مجوّز خودداری آنان از عمل به تعهدشان راجع به تشكیل هیأت داوری محسوب نمی شود.
س 1712: دو نفر با سرمایه مشترك در تجارت، در مكانی كه سرقفلی آن هم مشترك است، شریك هستند و در پایان سال، سود و زیان رامعیّن نموده و بین خود تقسیم می كنند، اخیرا یكی از آن دو، كار روزانه خود را ترك كرده و سرمایه خود را برداشته است در حالی كه شریك دیگر به انجام معاملات در آن مكان ادامه می دهد و درحال حاضر آن شریك مدّعی است كه در معاملات خاصی كه شریكش برای خودش انجام داده شریك است، این مسئله چه حكمی دارد؟
مجرّد شراكت در ملك یا سرقفلی محل تجاری، برای اشتراك در تجارت و سود حاصل از آن كافی نیست، بلكه ملاك آن اشتراك در سرمایه تجارت است، بنابراین اگر بعد از آنكه هر یك از دو شریك سهم خود در سرمایه مشترك را بطور صحیح تقسیم كردند و یكی از آنان سرمایه خود را گرفت، شریك دیگر به تجارت در آن محل ادامه دهد، كسی كه سرمایه خود را دریافت كرده حقّی در تجارت فرد دیگر ندارد و فقط می تواند به نسبت سهم خود از آن محل مطالبه اجاره یا اجرت المثل كند ولی اگر ادامه تجارت او در آن مكان قبل از تقسیم سرمایه مشترك باشد، شریك دیگر به نسبت شراكتش در سرمایه، در تجارت شریك اوّل حق دارد.
س 1713: با توجه به اینكه امكان دارد خواهرم اموال خود را در راه نشر و ترویج افكاری كه از اسلام و مذهب حق منحرف هستند، مصرف كند، آیا بر من واجب است جلوی دستیابی خواهرم به اموالش را بگیرم و از جدا كردن سهم او در شركت و پرداخت آن به او جلوگیری كنم؟
هیچیك از شركا حق ندارند مانع جدا شدن شریك دیگر از شراكت شوند و همچنین نمی توانند به دلیل ترس از اینكه اگر یكی از شركاء اموالش را دریافت كند آنها را در راههای شرّ و گناه و اموری كه مصرف مال درآنها جایز نیست، مصرف می كند، مانع دستیابی او به اموالش شوند. بلكه بر آنان واجب است خواسته او را در این رابطه اجابت كنند، هر چند بر خود او حرام است كه اموال خود را در راه فعالیتهای حرام بكار بگیرد، همچنان كه بر دیگران نیز واجب است كه اگر اموالش را در موارد غیرمجاز مصرف كرد، او را نهی از منكر نمایند.
س 1714: در روستای ما بركه آبی وجوددارد كه مساحت آن به ده هكتار می رسد و ملك آباء و اجدادی كشاورزان بوده است و هرسال در زمستان آب در آن جمع می شود و برای آبیاری مزارع و باغها مورد استفاده قرار می گیرد. درحال حاضر، دولت اقدام به احداث جاده عریضی در وسط آن نموده و فقط پنج هكتار آن باقی مانده است، آیا مقدار باقیمانده، ملك شهرداری محسوب می شود یا ملك كشاورزان؟
اگر بركه، ملك آباء و اجدادی كشاورزان بوده و از طریق ارث به آنان رسیده است، باقیمانده آن، ملك آنان محسوب می شود و شهرداری در آن حق ندارد، مگر آنكه دولت در این رابطه قوانین خاصی داشته باشد.