کد مطلب:62496 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:190
زمانی می توان تصمیمی را مؤ ثر و مفید دانست كه تصمیم گیرنده، هنگام اخذ تصمیم، اطلاعات لازم و مناسب در مورد مسأله مورد نظر را در اختیار داشته و به صورت بهینه از آن ها استفاده نماید. اطلاعات، حلقه اتصالی است كه همه عناصر تشكیل دهنده سازمان را به هم متصل می كند تا فعالیت های سازمان با هماهنگی و انسجام بیش تری انجام شوند؛ در نتیجه موفقیت و بقای سازمان تضمین شود. امروزه نیاز به اطلاعات از گذشته به مراتب بیش تر و ضروری تر است؛چرا كه علل و عوامل تأثیر گذار بر مسائل بیش تر از گذشته می باشد. از عوامل مهم و تأثیر گذار بر مسائل مختلف، محیط و پدیده های محیطی است. هنگام تصمیم گیری در مورد یك مسأله، شناخت و بررسی پدیده های محیطی تأثیر گذار بر آن، و نیز بررسی تأثیرات احتمالی، آن ها از ضرورت های اولیه بوده، و اثر بخش بودن و موفقیت تصمیم گیری در صورتی تأمین خواهد شد كه محیط و پدیده های محیطی آن مسأله به خوبی مورد بررسی قرار گرفته و تصمیم مورد نظر با توجه به تأثیرات محیط و پدیده های مختلف محیطی اتخاذ شده باشد. بنابراین، تصمیم گیری، به ویژه تصمیم گیری در سازمان باید با توجه به محیط و بررسی عوامل و پدیده های اثر گذار محیطی انجام شود. بدیهی است كه شناخت محیط و بررسی عوامل محیطی نیاز به در اختیار داشتن اطلاعات وسیع در این زمینه دارد. به عنوان مثال، عوامل محیطی كه ممكن است بر تصمیم گیری در مورد مسائل مختلف سازمان تأثیر گذار باشند عبارتند از: قوانین و مقررات دولت، نگرش كاركنان، برداشت ها و نظرات مختلف مشتریان یا مراجعه كنندگان؛همچنین فرهنگ، باورها و انتظارات زیردستان و نیازهای اجتماعی آنان؛و نیز عوامل و پدیده های دیگری كه برخی از آن ها ممكن است غیر قابل پیش بینی باشند. اطلاعات، یكی از منابع اصلی و با ارزش سازمان بوده و از اهمیت و جایگاه ویژه ای در سازمان به ویژه برای تصمیم گیری های سازمان برخوردار است. ضرورت در اختیار داشتن اطلاعات و ارزش ویژه آن در شرایط عدم اطمینان، بیش تر نمایان شده، و این شرایط باعث می شود تا مدیران برای اتخاذ تصمیمات مناسب، و هدایت كردن سازمان در مسیر مطلوب و مناسب، تمام تلاش خود را در سمت و سوی دستیابی به اطلاعات لازم به كار گیرند. همان گونه كه اشاره كردیم، محیط و عوامل مختلف محیطی یكی از عناصر مهم و تأثیر گذار بر سازمان و تصمیم گیری های آن می باشد. از طرف دیگر می دانیم كه محیط و عوامل آن به سرعت در حال تغییر و تحول هستند و همچنین سازمان ها روز به روز توسعه پیدا كرده و پیچیده تر می شوند. وجود این مسائل باعث می شود كه نیاز مدیران و تصمیم گیرندگان در سازمان ها به اطلاعات افزایش یابد. بر این اساس، میزان موفقیت و اثر بخشی سازمان ها و مدیران و مسئولان آن ها در فعالیت های مختلف از جمله تصمیم گیری و تعیین خط مشی، به توانایی و خلاقیت آن ها در جمع آوری، سازماندهی، توزیع و كنترل اطلاعات بستگی فراوانی دارد تا آنان بتوانند در برابر محیطی بسیار پیچیده و در حال تغییر، و نیز عوامل تأثیر گذار محیطی، واكنش مناسب نشان داده و تصمیم های مؤ ثر و كارآمدی برای مسائل مختلف سازمان اتخاذ كنند. سازمان ها و شركت های مختلف، برای این كه بتوانند فعالیت های مختلف خود به ویژه تصمیم گیری های خویش را به روز، كار آمد و اثر بخش نمایند، همواره تلاش می كنند تا اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورده و در اختیار مدیران و مسئولان بخش های مختلف قرار دهند. بدین منظور در سازمان ها، سیستم دقیق و كارآمد اطلاعات طراحی و ایجاد می شود. در گذشته كه سازمان ها ساده تر بود، و از پیچیدگی و تغییر و تحولات محیطی كم تری برخوردار بودند، سیستم اطلاعاتی سازمان ها نیز ساده و بسیط بود؛ لیكن در سازمان های بزرگ و پیچیده امروزی ایجاد سیستم های دقیق تری برای این منظور ضروری است. بدین منظور، تلاش های زیادی صورت گرفت و پیشرفت فراوانی نیز به دست آمد. با پیدایش رایانه- ابزاری كه می تواند انبوهی از اطلاعات را جمع آوری و پردازش كند- طراحی سیستم اطلاعات مدیریت به صورت فرایندی رسمی و یك رشته علمی و تحقیقاتی در آمد، و در نتیجه تحول اساسی و بنیادین در این زمینه پدید آمد. در بیانات و عملكرد امام علی (ع ) جمع آوری اطلاعات و كسب اخبار در مورد مسائل مختلف، از اهمیت و جایگاهی ویژه برخوردار بوده است. آن حضرت در صورت نیاز و ضرورت حكومت اسلامی برای كسب اخبار و جمع آوری اطلاعات، نیروها و مأموران ویژه اطلاعاتی را، به صورت ناشناس، به نقاط مختلف می فرستاد تا اطلاعات و اخبار لازم را در مورد افراد و گروه های گوناگون، و نیز مسائل مربوط به آنان جمع آوری كرده و برای آن حضرت ارسال كنند، تا ایشان تصمیمات لازم و مناسب را در مورد آن ها اتخاذ نماید. به عنوان نمونه می توان از فردی به نام حصین بن مالك نام برد كه همراه معاویه بود و با امام علی (ع ) مكاتبه می كرد و اخبار و اطلاعات مربوط به معاویه را در اختیار آن حضرت قرار می داد.[1] . البته مأموران اطلاعاتی آن حضرت در شام، منحصر به این فرد نبود، و افراد متعددی اطلاعات و اخبار مربوط به معاویه را در اختیار امام علی (ع ) قرار می دادند. همچنین مأموران اطلاعاتی آن حضرت تنها در شام نبودند، بلكه در همه مناطق پراكنده بودند، حتی در مناطق تحت كنترل خود آن حضرت نیز مأمورانی از طرف ایشان اطلاعات و اخبار مربوط به آن منطقه، خصوصا اخبار مربوط به كارگزاران آن حضرت در آن نواحی را جمع آوری و برای ایشان ارسال می كردند. از دلایل روشن این نكته، نامه هایی است كه آن حضرت به برخی از كارگزاران خویش نوشته است. دقت در این نامه ها، بیانگر این حقیقت است كه ایشان همواره عده ای را به عنوان مأمور اطلاعاتی در نقاط مختلف معین می نمود تا اطلاعات لازم را جمع آوری كرده و در اختیار آن حضرت قرار دهند. از جمله این نامه ها، نامه ای است كه ایشان به مصقلة بن هبیرهی شیبانی، كه از طرف ایشان فرماندار یكی از شهرهای فارس بود، نوشته است. قسمتی از نامه، چنین است: بلغنی عنك أمر ان كنت فعلته فقد استخطت الهك و عصیت امامك...؛[2] در مورد تو گزارشی به من رسیده است كه اگر تو این كار را انجام داده باشی، پروردگارت را به خشم آورده و از امام خود نافرمانی كرده ای! .... همچنین آن حضرت به یكی دیگر از كارگزاران خویش می نویسد: فاذا انت فیما الی عنك لا تدع لهواك انقیادا و لا تبقی لآخرتك عتادا...؛[3] حال به من خبر دادند كه تو در پیروی از هوا و هوس فرو گذار نمی كنی، و برای آخرت خود چیزی باقی نمی گذاری! .... این دو مورد- كه به عنوان نمونه بیان شد- بیانگر این واقعیت است كه آن حضرت در مناطق مختلف، مأموران اطلاعاتی و افراد بسیاری داشت كه اطلاعات و اخبار مربوط به آن مناطق، به ویژه اطلاعات مربوط به كارگزاران و حاكمان آن نقاط، را جمع آوری كرده و برای ایشان ارسال می كردند، تا آن حضرت تصمیمات لازم و مناسب را در مورد آنان اتخاذ نماید.
یكی از مباحث مهم در تصمیم گیری، اطلاعات و ضرورت جمع آوری آن ها می باشد.