کد مطلب:62536 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:162
امیر مؤ منان علی (ع ) در مورد نظارت بر عملكرد كارگزاران و مراقبت از آنان، با دقت و حساسیت عمل می كرد، و هیچ گونه ملاحظه ای روا نمی داشت. این دقت و حساسیت در نظارت بر عملكرد كارگزاران به حدی بود كه شركت یكی از كارگزاران ایشان در یك میهمانی اشرافی از نظر آن حضرت مخفی نماند؛ چنان كه وقتی كارگزار ایشان در بصره و فرماندار آن جا یعنی عثمان بن حنیف در مجلس مهمانی یكی از اشراف و بزرگان بصره شركت كرد و خبر آن به امام علی (ع ) رسید؛ نامه ای به وی نوشت و او را این چنین توبیخ كرد: اما بعد یابن حنیف! فقد بلغنی ان رجلا من فتیة اهل البصرة دعاك الی مادبة، فاسرعت الیها، تستطاب لك الالوان و تنقل الیك الجفان؛و ما ظننت انك تجیب الی طعام قوم عائلهم مجفو، و غنیهم مدعو؛[1] اما بعد: ای پسر حنیف! همانا به من گزارش رسیده كه یكی از جوانان اهل بصره، تو را به سفره مهمانی دعوت كرده و تو به سرعت به سوی آن شتافته ای، و در آن جا برای تو غذاهای رنگارنگ و ظرف های بزرگ غذا پی در پی آورده اند. گمان نمی كردم كه تو مهمانی افرادی را بپذیری كه نیازمندانشان از آن (سفره ) رانده شده و ثروتمندان شان دعوت شده اند. حضرت علی (ع ) در مورد نظارت بر كارگزاران و مراقبت بر عملكرد آنان انعطاف نابجا و گذشت بی مورد نداشت؛و به هیچ وجه اجازه تصرف بیجا در حقوق مردم و اموال عمومی را به آنان نمی داد؛ و در این مورد با دقت و شدت تمام عمل می كرد. زمانی كه مأموران مخفی آن حضرت گزارش می دادند كه یكی از كارگزاران ایشان و بیت المال دراز كرده است؛امام (ع ) با شدت تمام با او برخورد نمود و فرصت ادامه خیانت به او نداد. آن بزرگوار هرگز به خاطر مصلحت های زودگذر حكومتی، با خیانت گران و تضییع كنندگان حقوق مردم مسامحه نمی كرد؛ بلكه بلافاصله دست متجاوز را قطع می نمود. از نمونه های دقت و شدت عمل ایشان در مراقبت بر كارگزاران، برخورد آن حضرت با منذر بن جارود عبدی است. منذر از كارگزاران آن حضرت و فرماندار یكی از شهرها بود كه مسئولیت خود مرتكب كار خلاف و خیانت شده بود. هنگامی كه مأموران آن حضرت به ایشان گزارش دادند كه منذر خیانت كرده و حقوق مردم را تضییع می كند، نامه ای به او نوشت، و او را مورد توبیخ و عتاب شدید قرار داد، و برای بررسی دقیق و همه جانبه مطلب از او خواست تا خدمت امام (ع ) برسد و توضیح دهد. قسمتی از نامه آن حضرت خطاب به منذر چنین است: فاذا انت فیما رقی الی عنك لاتدع لهواك انقیادا و لا تبقی لآخرتك عتادا، تعمر دنیاك بخراب آخرتك و تصل عشیرتك بقطیعة دینك، ولئن كان ما بلغنی عنك حقا، لجمل أهلك و شسع نعلك خیر منك، و من كان بصقتك فلیس بأهل ان یسد به ثغر، او ینفذ به امر، او یعلی به قدر، او یشرك فی أمانة، او یؤ من علی جبابة؛فأقبل الی حین یصل الیك كتابی هذا؛[2] حال به من خبر دادند كه تو از پیروی هوا و هوس دست بر نداشته و برای آخرت خود چیزی باقی نگذاشته ای. دنیایت را با ویرانی آخرت آباد می سازی، و پیوندت را با خویشاوندانت، به قیمت از دست دادن دینت برقرار می كنی. اگر آنچه در مورد تو به من گزارش شده است، درست باشد؛ همانا شتر خانواده ات و بند كفشت از تو بهتر هستند! و كسی كه همچون تو باشد نه شایستگی این را دارد كه حفظ مرزی را به او بسپارند، و نه كاری به وسیله او اجرا شود، یا قدر و منزلت او را بالا برند، و یا در امانتی او را شریك نمایند، و یا در جمع آوری بیت المال به او اعتماد كنند. آن گاه كه این نامه من به دستت رسید به سوی من حركت كن! . این نامه نیز بیانگر حساسیت زیاد و وقت بالای امیر مؤ منان (ع ) در نظارت و كنترل بر اعمال و رفتار كارگزاران می باشد، و مبین این مطلب است كه حضرتش در مراقبت بر عملكرد كارگزاران هیچ گونه مسامحه و انعطاف نابجا روا نمی داشت و از آنان حسابرسی دقیق و همه جانبه و شدیدی به عمل می آورد. از دیگر نمونه های دقت و شدت امام (ع ) در مراقبت و نظارت بر عملكرد كارگزاران و برخورد با آنان، نامه آن حضرت به یكی دیگر از كارگزاران حكومتی است كه گزارش رسیده بود در بیت المال خیانت كرده است. حضرت نیز طی نامه ای به او نوشت: و انی اقسم بالله قسما صادقا لئن بلغنی انك خنت فی فیء المسلمین شیئا صغیرا او كثیرا، لأشدن علیك شدة تدعك قلیل الوفر، ثقیل الظهر، ضئیل الأمر؛[3] صادقانه به خداوند سوگند یاد می كنم كه اگر به من گزارش برسد كه از غنایم و بیت المال مسلمانان چیزی كم یا زیاد به صورت خیانت برداشته ای، چنان بر تو سخت می گیرم كه اندك مال مانی، و درمانده به هزینه عیال، و خوار و پریشان حال! .
اهمیت ویژه و ضرورت امر نظارت اقتضا می كند كه دقت و حساسیت كافی در انجام دادن آن وجود داشته باشد.