کد مطلب:211527 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:109
متشابه
اما متشابه آن است كه بحسب لفظ متفق و بحسب معنی مختلف باشد چنانچه از حضرت امیرالمؤمنین نقل فرموده كه:
انا المتشابه من القرآن فهو الذی الحرف منه متفق اللفظ و مختلف المعنی.
اگر لفظی دارای معانی مختلفه باشد و قرینه ای هم برای تعیین معنی مراد در بین نباشد متشابه است و تمسك و التزام به یكی از معانی آن بدون حجت و دلیل شرعی صحیح نیست بلكه به قیاس و رأی و ظن و گمان و استحسان عقلی جایز نیست.
«چنانچه برادران سنی ما عمل می كنند»
چنانچه قرآن خود می فرماید: و اما الذین فی قلوبهم زیغ فیتبعون ما تشابه الخ كه درك فهم معانی متشابه باید به رهبری امام و خاندان عترت كه قرین و همدوش قرآن هستند باشد و بدون آن حجت و دلیل غلط است و لذا از همین امام (ع) روایت شده كه فرمود: فانما هلك الناس فی المتشابه لانهم لم یقفوا علی معناه و لم یعرفوا حقیقتها فوضعوا له تأویلا من عند انفسهم و آرائهم و استغنوا بذلك مسئلة الاوصیاء و نبذوا قول رسول الله وراء ظهورهم.
یعنی مردم درباره متشابه كه به لغزش می افتد هلاك می شوند زیرا در معانی او واقف نمی شوند و حقیقت آن را درك نمی كنند ناچار تأویلی می تراشند و خود را از پرسش و تعلیم
[ صفحه 482]
گرفتن از مفسرین و مبینین قرآن بی نیاز می دانند به رأی و قیاس عمل می كند و فرمان پیغمبر را پشت سر می اندازند كه فرمود قرآن و عترت به هم مربوط و متصل و غیرقابل انفكاك است و قرآن می فرماید: هو الذی انزل علیك الكتاب منه آیات محكمات هن ام الكتاب و آخر متشابهات.
و شكی نیست كه متشابهات قرآن را راسخین در علم باید تفسیر نمایند و از خود قرآن نمی توان استنباط كرد - بلكه ناگزیز باید امام كه قرآن ناطق است معضلات و متشابهات را بیان فرماید - روایات هم مؤید بر این حقیقت است.
امام جعفر صادق علیه السلام در تفسیر آیه كریمه آیات بینات می فرماید: هو فی صدور الذین اوتوا العلم - هم الائمة و امام محمدباقر علیه السلام در همین بیان فرموده:
ما یستطیع احد ان یدعی ان عنده جمیع القرآن كله ظاهره و باطنه غیر الاوصیاء
هیچ كس قدرت و استطاعت این دعوی را ندارد كه بگوید همه علوم قرآن از ظاهر و باطن نزد من است مگر اوصیاء و پیمبران و ائمه معصومین كه مؤید من عندالله هستند به این ترتیب دیدیم كه متشابهات را باید از ائمه معصومین (ع) فراگرفت.
انا المتشابه من القرآن فهو الذی الحرف منه متفق اللفظ و مختلف المعنی.
اگر لفظی دارای معانی مختلفه باشد و قرینه ای هم برای تعیین معنی مراد در بین نباشد متشابه است و تمسك و التزام به یكی از معانی آن بدون حجت و دلیل شرعی صحیح نیست بلكه به قیاس و رأی و ظن و گمان و استحسان عقلی جایز نیست.
«چنانچه برادران سنی ما عمل می كنند»
چنانچه قرآن خود می فرماید: و اما الذین فی قلوبهم زیغ فیتبعون ما تشابه الخ كه درك فهم معانی متشابه باید به رهبری امام و خاندان عترت كه قرین و همدوش قرآن هستند باشد و بدون آن حجت و دلیل غلط است و لذا از همین امام (ع) روایت شده كه فرمود: فانما هلك الناس فی المتشابه لانهم لم یقفوا علی معناه و لم یعرفوا حقیقتها فوضعوا له تأویلا من عند انفسهم و آرائهم و استغنوا بذلك مسئلة الاوصیاء و نبذوا قول رسول الله وراء ظهورهم.
یعنی مردم درباره متشابه كه به لغزش می افتد هلاك می شوند زیرا در معانی او واقف نمی شوند و حقیقت آن را درك نمی كنند ناچار تأویلی می تراشند و خود را از پرسش و تعلیم
[ صفحه 482]
گرفتن از مفسرین و مبینین قرآن بی نیاز می دانند به رأی و قیاس عمل می كند و فرمان پیغمبر را پشت سر می اندازند كه فرمود قرآن و عترت به هم مربوط و متصل و غیرقابل انفكاك است و قرآن می فرماید: هو الذی انزل علیك الكتاب منه آیات محكمات هن ام الكتاب و آخر متشابهات.
و شكی نیست كه متشابهات قرآن را راسخین در علم باید تفسیر نمایند و از خود قرآن نمی توان استنباط كرد - بلكه ناگزیز باید امام كه قرآن ناطق است معضلات و متشابهات را بیان فرماید - روایات هم مؤید بر این حقیقت است.
امام جعفر صادق علیه السلام در تفسیر آیه كریمه آیات بینات می فرماید: هو فی صدور الذین اوتوا العلم - هم الائمة و امام محمدباقر علیه السلام در همین بیان فرموده:
ما یستطیع احد ان یدعی ان عنده جمیع القرآن كله ظاهره و باطنه غیر الاوصیاء
هیچ كس قدرت و استطاعت این دعوی را ندارد كه بگوید همه علوم قرآن از ظاهر و باطن نزد من است مگر اوصیاء و پیمبران و ائمه معصومین كه مؤید من عندالله هستند به این ترتیب دیدیم كه متشابهات را باید از ائمه معصومین (ع) فراگرفت.