کد مطلب:223199 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:218

گنجینه کتابخانه » اهل بیت » امام رضا (ع) »»» فهرست کتاب

اصطخر

اصطخر

اصطخر در طول هفتاد و نُه درجه و عرض سی و دو درجه جغرافیایی در فارس قرار گرفته است. یاقوت حموی می نویسد: أوّل كسی كه بنای شهر اصطخر را نهاد، اصطخر بن طهمورث پیشدادی بود و این شخص نزد مردم ایران منزلت بسیار داشت.

( مرآت البلدان، 1/1 - 90؛ شیرازنامه، ص 23؛ جیهانی، حدود العالم، ص 1 - 130. )

فتح اصطخر در عهد خلیفه دوم و در سال صلی الله علیه واله 1 هجرت توسط عثمان أبی العاص و أبو موسی اشعری صورت گرفت. و در سال 4علیه السلام ( شیرازنامه، ص 24. )

هجری توسط محمّد بن یوسف برادر حجّاج بن یوسف ثقفی، در نُه فرسخی جنوب اصطخر، در وقت طلوع برج سنبله بنای شهر شیراز گذاشته شد و این شهر روزبروز از رونق اصطخر كاست.

( فارسنامه، ص 132؛ مسالك الممالك، ص 111. )

آنچه از نوشته جغرافیدانان قرون أوّل اسلامی درباره اصطخر به دست می آید، این است كه اصطخر در آن زمان بسیار وسیع بوده، اصطخری در مسالك الممالك می نویسد: اصطخر شهری است بزرگ، چند اردشیر خوره باشد به بزرگی، و به اردشیر خوره شهرهاست چون شیراز و سیراف،... تا حیث یزد بزرگتر نواحی اصطخر باشد سه جایگاه مسجد آدینه دارد. كثه میبد و نایین و بهره، مقدار ناحیت اصطخر شصت فرسنگ باشد، ابرقو شهری است اقلید و سرمق دوپاره شهرند و به پارسی كلید و سرمه خوانند...

( مسالك الممالك، ص 8 - علیه السلام 9؛ اطلس تاریخی ایران، نقشه شماره 8، 9، 10. )

مسافت بین شیراز تا اصطخر دوازده فرسنگ و وسعت این شهر یك میل بوده است. ابن حوقل در قرن چهارم از خراب شدن باروی شهر اصطخر سخن ( مسالك الممالك، ص 115؛ مرآت البلدان، 103/1؛ صورة الأرض، ص 194. )

می گوید و از دروازه ای به نام دروازه خراسان نام می برد كه احتمالاً علت ( صورة الأرض، ص 194. )

نامگذاری آن به دروازه خراسان، به این دلیل بوده كه در مسیر راه خراسان قرار داشته است. ابن حوقل نیز از وسعت اصطخر یاد می كند و یزد كه بزرگترین ناحیه آن كثه و میبد، نایین و فهرج (بهره) و همچنین رودان كه جزّ كرمان بوه است و سپس جزء فارس شده و ابرقوه و چند شهر دیگر را از نواحی اصطخر می شمارد.