کد مطلب:2758 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:313
پرسش
1. ضمن تعریف علم فرق و مذاهب اسلامی و بیان ویژگی های آن ، تفاوت آن را با علم كلام اسلام توضیح دهید.
2. كتابهای مربوط به علم مذاهب اسلام چند قسم اند؟ از هر قسم چند مورد مثال بزنید.
3. علت پیدایش مذاهب و فرق مختلف اسلام چیست ؟ آیا عوامل دیگری هم به نظر شما دخالت داشته است ؟
4. اختلاف پیرامون هر یك از مسائلی مانند امامت - ایمان و كفر - جبر و اختیار سبب پیدایش چه فرقه هایی شده است .
بخش اول : نخسین فرقه ها
همان گونه كه دیدیم بر اثر سه اختلاف مهم و اساسی ، امت اسلام به فرقه های شیعه و سنی از یك سو، خوارج و مرجئه و معتزله از سوی دیگر و نیز جبریه و قدریه تقسیم شد. از آنجا كه فرقه های شیعه و اهل سنت جداگانه بحث خواهد شد و معتزله از فرقه های اهل سنت به شمار می آید، در اینجا تنها به فرقه های خوارج ، مرجئه ، قدریه و جبریه خواهیم پرداخت .
2 - خوراج
خوارج جمع خارجی به معنای خروج كننده و شورشی است . خارجی به دو معنای عام و خاص به كار می رود. معنای عام آن بر كسی اطلاق می شود كه علیه امام بر حق و مورد قبول مسلمانها شورش كند.(12) امام خوارج در معنای خاصر به كسانی گفته می شود كه در جنگ صفین در اعتراض به حكمیت ، در مقابل امام علی علیه السلام شورش كردند و با او جنگیدند و سپس كار خود را باآرایی مانند كافر بودن گناهكار و وجوب جنگ با كافر، توجیه كردند. وجوه دیگری نیز برای وجه اطلاق ((خوارج )) بر گروه مذكور ذكر شده است .(13) به این گروه مارقین نیز گفته می شود كه این واژه به معنای خوارج است . ظاهرا دلیل این نامگذاری حدیثی از پیامبر اكرم (ص ) است كه در آن ، حضرت در مورد شخصی كه به نحوه تقسیم غنایم توسط پیامبر اعتراض كرده بود و كار پیامبر را غیر عادلانه دانسته بود، فرمود: از نژاد این مرد گروهی پدید می آید كه ((یمرقون من الدین كما یمرق السهم من الرمیة ؛)) از دین خارج می شوند همان گونه كه تیر از كمان خارج می گردد))(14)
((خوارج )) و ((مارقین )) القابی هستند كه مخالفان به آنها داده اند. خوارج خود را ((شراة )) كه جمع شاری به معنای فروشنده است می خواندند و معتقد بودند كه جان خویش را برای خدا و آخرت می فروشند و در این مورد به آیات ((و من الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله )) (بقره :207) و ((ان الله اشتری من المؤ منین اءنفسهم و اءموالهم باءن لهم الجنة )) (توبه : 111) استدلال می كردند. از میان این القاب خوارج تنها لقب ((مارقین )) را نمی پذیرند زیرا آنها خود را خارج از دین نمی دانند بلكه مخالفان خود را چنین می پندارند.(15)
تاریخ پیدایش خوارج پیشتر ذكر گردید. در اینجا ابتدا به عقاید مشترك خوارج و سپس به شاخه های فرعی آن می پردازیم .
2. كتابهای مربوط به علم مذاهب اسلام چند قسم اند؟ از هر قسم چند مورد مثال بزنید.
3. علت پیدایش مذاهب و فرق مختلف اسلام چیست ؟ آیا عوامل دیگری هم به نظر شما دخالت داشته است ؟
4. اختلاف پیرامون هر یك از مسائلی مانند امامت - ایمان و كفر - جبر و اختیار سبب پیدایش چه فرقه هایی شده است .
بخش اول : نخسین فرقه ها
همان گونه كه دیدیم بر اثر سه اختلاف مهم و اساسی ، امت اسلام به فرقه های شیعه و سنی از یك سو، خوارج و مرجئه و معتزله از سوی دیگر و نیز جبریه و قدریه تقسیم شد. از آنجا كه فرقه های شیعه و اهل سنت جداگانه بحث خواهد شد و معتزله از فرقه های اهل سنت به شمار می آید، در اینجا تنها به فرقه های خوارج ، مرجئه ، قدریه و جبریه خواهیم پرداخت .
2 - خوراج
خوارج جمع خارجی به معنای خروج كننده و شورشی است . خارجی به دو معنای عام و خاص به كار می رود. معنای عام آن بر كسی اطلاق می شود كه علیه امام بر حق و مورد قبول مسلمانها شورش كند.(12) امام خوارج در معنای خاصر به كسانی گفته می شود كه در جنگ صفین در اعتراض به حكمیت ، در مقابل امام علی علیه السلام شورش كردند و با او جنگیدند و سپس كار خود را باآرایی مانند كافر بودن گناهكار و وجوب جنگ با كافر، توجیه كردند. وجوه دیگری نیز برای وجه اطلاق ((خوارج )) بر گروه مذكور ذكر شده است .(13) به این گروه مارقین نیز گفته می شود كه این واژه به معنای خوارج است . ظاهرا دلیل این نامگذاری حدیثی از پیامبر اكرم (ص ) است كه در آن ، حضرت در مورد شخصی كه به نحوه تقسیم غنایم توسط پیامبر اعتراض كرده بود و كار پیامبر را غیر عادلانه دانسته بود، فرمود: از نژاد این مرد گروهی پدید می آید كه ((یمرقون من الدین كما یمرق السهم من الرمیة ؛)) از دین خارج می شوند همان گونه كه تیر از كمان خارج می گردد))(14)
((خوارج )) و ((مارقین )) القابی هستند كه مخالفان به آنها داده اند. خوارج خود را ((شراة )) كه جمع شاری به معنای فروشنده است می خواندند و معتقد بودند كه جان خویش را برای خدا و آخرت می فروشند و در این مورد به آیات ((و من الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله )) (بقره :207) و ((ان الله اشتری من المؤ منین اءنفسهم و اءموالهم باءن لهم الجنة )) (توبه : 111) استدلال می كردند. از میان این القاب خوارج تنها لقب ((مارقین )) را نمی پذیرند زیرا آنها خود را خارج از دین نمی دانند بلكه مخالفان خود را چنین می پندارند.(15)
تاریخ پیدایش خوارج پیشتر ذكر گردید. در اینجا ابتدا به عقاید مشترك خوارج و سپس به شاخه های فرعی آن می پردازیم .