کد مطلب:284343 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:294
مقدمه
در معنی عدل گفته اند:
هو توسّط بین الافراط و التفریط بحیث لاتكون فیه زیادة ولانقیصة...
ثم ان العدالة اما فی الرأی والافكار اذا كان مصوناً عن الانحراف والضعف والحدّة و یطابق الحق والصّواب ]كما فی قوله تعالی[: واذا حكمتم بین الناس ان تحكموا بالعدل. [1] .
و اما فی الصفات النفسانیة بان تكون الاخلاق الباطنیة معتدلة لیس فیها افراط و لاتفریط... و اما فی الاعمال و هو فی الاقوال و فی الوظائف الانفرادیة و فی الاعمال الاجتماعیة.... ]كما فی قوله تعالی[: واذا قلتم فاعدلوا و لو كان ذا قربی. [2] .
... و لیعلم انَّ موضوع العداله من اهم الموضوعات.... و الیها یرجع كل عمل حسن و خُلق مطلوب و رأی صائب... و هو المطلوب فی كل مورد و فی كل مقام. [3] .
عدالت میانه زیادهروی و كوتاهی است و به معنی آن است كه در امور، زیادی و كمی نباشد... عدالت یا در اندیشه و افكار است؛ به این معنی كه از انحراف و سستی به دور بوده و مطابق حق و راستی باشد؛ همانگونه كه خداوند در قرآن دستور داده است:
«و آنگاه كه میان مردم حكم میكنید، به عدالت داوری كنید...»
یا در صفات انسانی است؛ یعنی اخلاق درونی میانه باشد و هیچ تندروی و كندروی در آن نباشد... و یا در حوزه اعمال است كه شامل گفتار و تكالیف فردی و كارهای اجتماعی میشود.
... ]چنانكه خدای متعال در قرآن فرموده:[ «و آنگاه كه سخن میگویید، به عدالت بگویید، اگرچه خویشاوند باشد».
... و باید دانست كه موضوع عدالت از مهم ترین موضوعات است... و هر كار نیك و خلق و خوی پسندیده و فكر درست به آن بازمیگردد... و عدالت همان چیزی است كه در هر مورد و هر جایی خواسته شده است. [4] .
با این بیان جامع، روشن است كه عدالت مفهومی بسیار گسترده دارد و در همه امور عالم تشریعی جاری است. طبق بعضی روایات، مثل آنچه به پیامبر نسبت داده شده كه «بالعدل قامت السموات والارض» [5] استفاده میشود كه عدالت در امور تكوین و خلق نیز امری عام و همگانی است.
با این مقدمه، به بحث درباره عدالت مهدوی و آثار فردی و اجتماعی آن خواهیم پرداخت.
هو توسّط بین الافراط و التفریط بحیث لاتكون فیه زیادة ولانقیصة...
ثم ان العدالة اما فی الرأی والافكار اذا كان مصوناً عن الانحراف والضعف والحدّة و یطابق الحق والصّواب ]كما فی قوله تعالی[: واذا حكمتم بین الناس ان تحكموا بالعدل. [1] .
و اما فی الصفات النفسانیة بان تكون الاخلاق الباطنیة معتدلة لیس فیها افراط و لاتفریط... و اما فی الاعمال و هو فی الاقوال و فی الوظائف الانفرادیة و فی الاعمال الاجتماعیة.... ]كما فی قوله تعالی[: واذا قلتم فاعدلوا و لو كان ذا قربی. [2] .
... و لیعلم انَّ موضوع العداله من اهم الموضوعات.... و الیها یرجع كل عمل حسن و خُلق مطلوب و رأی صائب... و هو المطلوب فی كل مورد و فی كل مقام. [3] .
عدالت میانه زیادهروی و كوتاهی است و به معنی آن است كه در امور، زیادی و كمی نباشد... عدالت یا در اندیشه و افكار است؛ به این معنی كه از انحراف و سستی به دور بوده و مطابق حق و راستی باشد؛ همانگونه كه خداوند در قرآن دستور داده است:
«و آنگاه كه میان مردم حكم میكنید، به عدالت داوری كنید...»
یا در صفات انسانی است؛ یعنی اخلاق درونی میانه باشد و هیچ تندروی و كندروی در آن نباشد... و یا در حوزه اعمال است كه شامل گفتار و تكالیف فردی و كارهای اجتماعی میشود.
... ]چنانكه خدای متعال در قرآن فرموده:[ «و آنگاه كه سخن میگویید، به عدالت بگویید، اگرچه خویشاوند باشد».
... و باید دانست كه موضوع عدالت از مهم ترین موضوعات است... و هر كار نیك و خلق و خوی پسندیده و فكر درست به آن بازمیگردد... و عدالت همان چیزی است كه در هر مورد و هر جایی خواسته شده است. [4] .
با این بیان جامع، روشن است كه عدالت مفهومی بسیار گسترده دارد و در همه امور عالم تشریعی جاری است. طبق بعضی روایات، مثل آنچه به پیامبر نسبت داده شده كه «بالعدل قامت السموات والارض» [5] استفاده میشود كه عدالت در امور تكوین و خلق نیز امری عام و همگانی است.
با این مقدمه، به بحث درباره عدالت مهدوی و آثار فردی و اجتماعی آن خواهیم پرداخت.
[1] نساء، 58.
[2] انعام، 152.
[3] التحقيق في كلمات القرآن ، ج 8، صص 55-59.
[4] در مقام بعثت و رسالت قرآن فرموده: و اُمرت لاعدل بينكم[الشوري، 15]و در مقام هدايت الهي فرموده: ان الله يامر بالعدل والاحسان[النحل، 90]. در مقام حكم كردن ميان مردم: واذا حكمتم بين الناس ان تحكموا بالعدل[النساء، 58]و در مقام عقود و عهود. وليكتب بينكم كاتب بالعدل[البقره، 282]و در مقام شهادت: اثنان ذوا عدل منكم[المائده، 106]و در مقام اصلاح: فاصلحوا بينهما بالعدل[الحجرات، 9]. التحقيق في كلمات القرآن، ج 8، ص 58.
[5] عوالي اللئالي، ج 4، ص 102.