کد مطلب:296004 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:110
بیان
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با این كلام، در عین بیان عظمت روحی فاطمه زهرا علیهاالسلام می خواهد بفرماید: كلام او، كلام من است.
نكته ای كه در كلمات حضرتش وجود دارد این است كه آن حضرت در عبارت «ادنی ما تكون من ربها ان تلزم قعر بیتها»، به غرض غایی خلقت كه قرب
به پروردگار است اشاره نموده و می فرماید: این امر فقط با حفظ عفت كه جز در موارد ضروری با ملازمت در خانه حاصل می شود، میسر نخواهد بود.
و اما با توجه به گرایشی كه اكنون در بین بانون جامعه ما نسبت به فعالیتهای اجتماعی وجود دارد، ممكن است یك نحو غرابتی در این احادیث احساس شود، خصوصا آنكه در زندگی خود فاطمه زهرا و نیز دخترش زینب كبری و ام كلثوم، و نیز فاطمه صغری- سلام الله علیهن- مواردی یافت می شود كه با مردان گفتگو و محاجه نموده و یا در جمع كثیری از مرد و زن سخنرانی و بیاناتی ایراد نموده اند. از قبیل خطبه غراء حضرت فاطمه علیهاالسلام در مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و احتجاج با خلیفه اول و دوم در امر استرداد فدك [1] ، و نیز سخنرانی حضرت زینب كبری و ام كلثوم و فاطمه صغری (سلام الله علیهن) در كوفه [2] و سخنرانی حضرت زینب علیهاالسلام در مجلس یزید [3] لذا لازم است مختصری این بحث را دنبال كنیم تا روح سه حدیث مذكور و نظایر آن معلوم گردد.
مقدمتا باید عرض كنیم كه: هر امر و نهی وجوبی، یا استحبابی، و یا ارشادی شارع مقدس، راهنماییهای دقیقی است كه سعادت دنیوی و اخروی و معنوی انسانها را در پی دارد. و خداوندی كه خالق زن و مرد و همه نیازمندیهای زندگی دنیوی آنان می باشد، خود بهتر می داند چه چیز برای آنها زیان بخش و چه چیز مفید است،و از طریق كتاب و سنت توسط انبیا و اولیا آنان را راهنمایی نموده است. لذا هیچ گاه نمی توان گفت چون عقول كامل شده، پس نیازی به راهنمایی آنان نداریم، زیرا عقول ما یك طرف سكه را می خواند و طرف دیگر به اقرار همه، بر ما پوشیده است.
اكنون می گوییم: اگر این سه حدیث (حدیث 3 و 4 و 5) را هم نداشتیم، قرآن
كریم، این سند قطعی اسلام، در آیات زیادی كه در امور مرد و زن در مقاطع مختلف دارد خواه الزامی، و یا استحبابی، و یا ارشادی و برای پیشگیری در مرحله ی اول به منظور ترقی معنوی آنان، و در مرحله دوم به جهت نتایج اخروی و در مرحله ی سوم به جهت زندگی دنیوی آنان (چنانكه از همان آیات استفاده می شود)بر شبیه همان نكته ای كه فاطمه ی زهرا علیهاالسلام در این سه حدیث بیان نموده،تأكید می ورزد. از آن جمله سه آیه ی ذیل است:
1- خداوند می فرماید:
(و لا یضربن بارجلهن، لیعلم ما یخفین من زینتهن.) [4] .
- زنان نباید با كوبیدن پا به زمین، به گونه ای راه بروند كه زینتهای پنهان آنها آشكار شود.
2- و نیز می فرماید:
(و لا تخضعن بالقول، فیطمع الذی فی قلبه مرض، و قلن قولا معروفا، و قرن فی بیوتكن، و لا تبرجن تبرج الجاهلیة الاولی) [5] .
- و با مردان نرم و نازك سخن مگویید تا كسی كه در قلبش مرض است، طمع ورزد. بلكه نیكو سخن گویید، و در خانه هایتان بمایند، و مانند زمان جاهلیت قدیم، خود را نمایان نكنید.
3- همچنین می فرماید:
(واذا سالتموهن متاعا، فاسئلوهن من وراء حجاب، ذلكم اطهر لقلوبكم و قلوبهن.) [6] .
- و اگر چیزی را از آنان (زنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم) خواستید، از پشت حجابی بخواهید، كه این برای قلبهای شما و آنان پاكیزه تر است.
چنانكه از آیات دیگری كه مربوط به زنان و مردان است، و نیز از احادیث
فراوانی كه درباره ی زن و مرد و روابط اجتماعی آنها در جوامع روایی [7] . ذكر شده، این معنا استفاده می شود.
به طور خلاصه، روح اصلی این آیات و روایات، بیانگر اصلی كلی است كه باید به عنوان مبنایی ترین اصل در معاشرت و روابط اجتماعی زن و مرد مورد توجه قرار گیرد و آن، حفظ عفت و حیای زن در همه شرایط و حالات است. بدیهی است حفظ این ارزش جز با حداقل معاشرت زن و مرد نامحرم، و نیز اهتمام به وظیفه ی اصلی كه پروردگار برعهده او نهاده، یعنی خانه داری و تربیت فرزند و پرورش نسلهای آینده جوامع بشری كه مسئولیت خطیر و سنگینی است، میسر نیست.
البته انجام این مهم (با شرائطی كه ذیلا به آن اشاره می شود) هیچ منافاتی با رشد علمی و معنوی و فعالیتهای اجتماعی زن ندارد، بلكه مؤید آن نیز هست، چرا كه تجربه نشان داده اختلاط بدون حد و مرز زن و مرد، به بهانه ی رشد اجتماعی و علمی، عوارض نامطلوبی دارد كه مانع شكوفایی استعدادهای بانوان است. اگر بنا باشد به بهانه ی كسب علم و تخصص، فضائل انسانی و عفت زن كه ارزش اصلی اوست قربانی شود، جهل بهتر از این علم است. حضرت علی علیه السلام می فرماید:
«رب جاهل نجاته جهله.» [8] .
- چه بسیار جاهلی كه نجاتش در جهل اوست.
و نیز عبارت «ادنی ما تكون من ربها، ان تلزم قعر بیتها» در روایت مورد بحث از كلام حضرت زهرا علیهاالسلام هم تنها راه كمال معنوی و تقرب الی الله زن را كه هدف اصلی از كسب علوم و تخصصها است، در پرتو عفت و پاكدامنی او می داند، لذا كمتر زنی را در تاریخ اسلام می بینیم كه جز به ضرورت، شغل اولی
خود را در فعالیتهای اجتماعی قرار داده باشد. و در سراسر زندگی پر ثمر فاطمه ی زهرا علیهاالسلام و زینب كبری علیهاالسلام تنها چند مورد محاجه با خلیفه ی اول و دوم و یا با یزید و ابن زیاد است كه آن هم به لحاظ مساله مهمتر و وظیفه بالاتر، یعنی حفظ اساس اسلام از تحریف نااهلان، با حفظ تمامی اصول صیانت نفس و حفظ عفت بوده است.
لذا اگر زمانی امر مهم و لازمی برای اسلام پیش بیاید كه نیاز به دخالت زنان باشد، باید با حفظ تمام موازین و دستورات و حدود شرعی و با صلاح دید ولی فقیه وقت، وظیفه خود را با كمال احتیاط (نه زیاده و نه كم) انجام دهند، چنانكه این امر را در جریان خطبه خواندن و محاجه این بزرگواران، و یا در جریان مداوای مجروحین جنگی توسط زنان در بعضی از جنگها مشاهده می كنیم.
آری، چنانچه به این پیشگیریهای كتاب و سنت گوش فرا داده می شد، دنیای اسلام امروز این گونه گرفتار هرزه گیها و بی عفتیها و از هم پاشیده شدن خانواده ها نمی شد.
این سخن كه ما باید خود را با اجتماع امروز ولو خلاف كتاب و سنت باشد تطبیق دهیم، سخنی است بیهوده، و خلاف نظر اسلام و قرآن شریف و احادیث اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام.
[1] بحارالانوار قديم، ج 8، ص 106.
[2] بحارالانوار، ج 45، به ترتيب ص 108 و ص 112 و 110.
[3] بحارالانوار، ج 45، ص 133.
[4] نور: 31.
[5] احزاب: 32 و 33.
[6] احزاب: 53.
[7] از جمله ر، ك: ابواب بسياري از كتاب وسائل الشيعه، كتاب النكاح، ج 14.
[8] غرر الحكم و درر الكلم، ج 1، فصل 35، حكمت 36.