کد مطلب:313869 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:195
قم
قم به ضم «ق» و تشدید «م»؛ كلمه ای است فارسی و شهری است كه (معمولا) با كاشان ذكر می شود طول قم (از نظر جغرافیایی (64 درجه و عرض آن 34 درجه و دوسوم درجه است، و آن شهری است جدید و اسلامی كه از ایرانیان (قبل از اسلام) در آن نشانی نیست. نخستین كسی كه آن را به صورت شهر درآورد طلحة بن احوص اشعری بود. در قم آب انبارهایی است كه در سردی و گوارایی آب آن در روی زمین نظیر ندارد. قم از نظر جغرافیایی میان اصفهان و ساوه واقع است شهری بزرگ و تمیز است و تمام اهالیش شیعه ی دوازده امامی هستند. آغاز شهر شدن آن در زمان حجاج بن یوسف به سال 83 هجری بوده است، سببش آن بود كه عبدالرحمان بن محمد بن اشعث بن قیس از سوی حجاج امیر سیستان بود و به گفته ی حموی در معجم البلدان، ج 7، صفحات 160 - 159 بر علیه او قیام كرد. گروهی از خاندان ابوطالب و فقهای شیعه در قم دفن شده اند
[ صفحه 192]
كه عبارتند از:
1- سیده ی جلیله فاطمه دخت امام موسی كاظم علیه السلام؛ سید مهدی قزوینی در فلك النجاة، خوانساری در روضات الجنات، مجلسی در بحار نقل كرده اند كه قبر فاطمه علیهاالسلام در قم است. شیخ صدوق در كتاب ثواب الأعمال و عیون اخبارالرضا علیه السلام به اسنادش از پسر امام رضا حضرت امام جواد علیه السلام نقل كرده كه فرمود: «هر كه عمه ام را در قم زیارت كند اهل بهشت است. قال محمد الجواد علیه السلام: من زار عمتی بقم فله الجنة. مجلسی در بحار نقل كرده كه حسن بن محمد قمی (ره) تاریخی برای شهر خود (قم) نوشته و در آن می گوید: «از حضرت صادق علیه السلام روایت شده كه: براستی خدای را حرمی است كه همان مكه می باشد و پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم حرمی دارد كه مدینه است و امیرالمؤمنین علیه السلام حرمی دارد كه كوفه است و برای ما هم حرمی است و آن قم می باشد، و به زودی زنی از اولاد من به نام فاطمه در آن جا دفن شود و هر كه او را زیارت كند بهشت بر او واجب گردد.»
این سخن را حضرت وقتی فرمود كه مادر حضرت موسی كاظم علیه السلام هنوز به موسی حامله نشده بود. قال الصادق علیه السلام: ان لله حرما و هو مكة و لرسوله حرما و هو المدینة و لأمیرالمؤمنین حرما و هو الكوفة و لنا حرما و هو قم و ستدفن فیه امرأة من ولدی تسمی فاطمة من زارها و جبت له الجنة. قال علیه السلام ذلك و لم تحمل بموسی امه. سید جعفر بحرالعلوم در تحفةالعالم، ج 2، ص 36 نقل كرده: «اما فاطمه ی كبری دختر موسی كاظم علیهماالسلام همان است كه امروز به معصومه مشهور است و در قم آرامگاه بزرگی دارد، و نقل می شود كه گنبد كنونی كه بر روی قبر او است در سال 529 هجری به فرمان مرحومه شاه بیگم دختر عمادبیگ ساخته شده، لیكن طلاكاری گنبد با بعضی جواهراتی كه بر روی قبر نصب شده از آثار فتحعلی شاه قاجار است.»
4 -3 -2 - قبر زینب ام محمد، میمونه دختران امام محمد جواد علیه السلام به گفته ی حاج شیخ عباس قمی در سفینةالبحار، ج 2، ص 400 در قم كنار قبر فاطمه دختر امام موسی كاظم علیه السلام است.
[ صفحه 193]
5- در قم، ابوالحسن حسین بن حسن بن جعفر بن محمد بن اسماعیل بن امام جعفر صادق علیه السلام درگذشت....
6- در قم، حمزة بن احمد بن محمد بن اسماعیل بن محمد بن عبدالله الباهرین امام علی زین العابدین علیه السلام دفن شده....
7 - در قم، موسی مبرقع بن امام محمد الجواد بن امام علی الرضا بن موسی كاظم علیه السلام مدفون است....
[ صفحه 194]
8 - در قم محمد بن موسی المبرقع بن امام محمد جواد علیه السلام دفن شد....
9- در قم، ابوعلی محمد اعرج بن احمد بن موسی مبرقع بن امام جواد علیه السلام درگذشت....
10- در قم، ابوعبدالله احمد بن محمد الأعرج بن احمد بن موسی مبرقع بن امام محمد جواد علیه السلام وفات یافت....
11- در قم قبر ابراهیم بن محمد اعرج بن موسی بن ابراهیم مرتضی ابن امام موسی كاظم علیه السلام واقع است....
12- در قم، قبر احمد بن اسحاق بن ابراهیم عسكری بن موسی بن ابراهیم مرتضی بن امام موسی كاظم علیه السلام قرار دارد....
13- در قم قبر حمزة بن احمد بن محمد بن اسماعیل بن محمد بن عبدالله الباهرین امام علی زین العابدین علیه السلام قرار دارد....
14- در قم حسین بن محمد بن احمد مختفی بن عیسی بن زید بن امام علی زین العابدین علیه السلام به قتل رسید....
15- در قم، یحیی بن جعفر بن امام علی هادی بن محمد الجواد علیه السلام وفات یافت. ابراهیم و یحیی صوفی دو فرزند جعفر بن امام هادی علیه السلام به قم آمدند تا ماترك خواهر خود بریهة همسر محمد بن موسی مبرقع را مطالبه كنند و چون ماترك او را گرفتند ابراهیم برگشت ولی یحیی بن جعفر در قم ماند تا در همان جا درگذشت....
16 - در قم، قبر احمد بن قاسم بن احمد بن علی عریضی بن امام جعفر صادق علیه السلام قرار دارد، و قبر خواهرش فاطمه هم در آن جا است. به گفته ی حاج شیخ عباس قمی در منتهی الآمال اثر بقعه قدیمی است.
17- در قم، علی بن مهدی بن محمد بن حسین بن زید بن محمد بن احمد بن جعفر بن عبدالرحمن بن محمد بطحانی بن قاسم بن حسن بن زید بن امام حسن بن علی بن ابی طالب علیهماالسلام دفن شده است....
18- در قم، قبر محمد بن عبدالله بن حسین بن علی بن محمد بن امام جعفر
[ صفحه 195]
صادق علیه السلام واقع است. در ریاض الأنساب آمده كه قبر او در قم و به قبر سید سربخش معروف است.
19 - در قم، ابوالقاسم علی بن محمد بن حمزة بن احمد بن اسماعیل بن محمد بن عبدالله الباهر بن امام علی زین العابدین علیه السلام دفن شده است....
20- در حومه ی قم، محمد بن احمد بن محمد بن حسین بن علی بن عمر اشرف بن امام علی زین العابدین علیه السلام به قتل رسید.
21- در قم، قبر ابوجعفر محمد بن علی بن محمد بن حمزة بن احمد الرخ بن محمد الأكبر بن اسماعیل بن محمد الأرقط بن عبدالله باهر بن امام علی زین العابدین علیه السلام قرار دارد.
22- در قم، گروهی از اصحاب امامان علیهم السلام و كسانی كه از آن بزرگواران روایت می كرده اند دفن شده اند. از جمله زكریا بن آدم بن عبدالله بن سعد اشعری قمی كه موثق و بزرگوار بوده و در خدمت حضرت رضا علیه السلام وجهه ای داشته است.
23- در قم، قبر زكریا بن ادریس بن عبدالله بن سعد اشعری قمی قرار دارد، او از عبدالله و ابوالحسن و رضا (امام صادق، امام كاظم و امام رضا علیهم السلام) روایت می كرده و حضرت رضا علیه السلام بر او رحمت فرستاده است..
24- در قم، قبر آدم بن اسحاق بن آدم بن عبدالله بن سعد اشعری قرار دارد، و قبرش در شیخان الكبیر قم می باشد و مورد اعتماد بوده است.
25- در قم، قبر علی بن ابراهیم بن هاشم قمی است كه در حدیث ثقه بوده است.
26- در قم، قبر ابوالحسن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی است كه در زمان خود از بزرگان قم و مقدم بر تمام آنان و فقیه و مورد اعتماد و وثوق بوده و به سال 329 هجری درگذشته است.
27- در قم، قبر احمد بن اسحاق بن عبدالله بن سعد بن مالك احوس اشعری قرار دارد؛ او از بزرگان قم و مورد اعتماد بود و از ابوجعفر دوم (امام محمد تقی علیه السلام) و ابوالحسن (حضرت رضا علیه السلام) روایت می كرده است و از اصحاب خاص حضرت هادی علیه السلام بود. او صاحب الزمان را دیده است.
[ صفحه 196]
28- در قم، قبر محمد بن قولویه واقع است كه از بهترین یاران سعد بن عبدالله قمی و او پدر ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولویه بود.
29- در قم، قبر ریان بن شبیب قرار دارد كه شیخ هاشم خراسانی در منتخب التواریخ از او یاد كرده است. علامه ی حلی در الخلاصه گوید: «ریان بن شبیب دایی معتصم بوده و موثق است.» و شیخ محمد اردبیلی در جامع الرواة، ج 1، ص 323 گوید: «ریان ساكن قم بود و مردم قم از او روایت می كردند، و او خود از حضرت رضا علیه السلام روایت می كرد.»
30- در قم سید قطب الدین فضل الله حسنی راوندی سید ضیاءالدین ابوالرضا دفن شده وی علامه ی روزگار خود و استاد پیشوایان زمان خویش بوده است. این قول را اردبیلی در جامع الرواة، ج 1، ص 9 نقل كرده و شرح حالش مفصل است. [1] .
[ صفحه 192]
كه عبارتند از:
1- سیده ی جلیله فاطمه دخت امام موسی كاظم علیه السلام؛ سید مهدی قزوینی در فلك النجاة، خوانساری در روضات الجنات، مجلسی در بحار نقل كرده اند كه قبر فاطمه علیهاالسلام در قم است. شیخ صدوق در كتاب ثواب الأعمال و عیون اخبارالرضا علیه السلام به اسنادش از پسر امام رضا حضرت امام جواد علیه السلام نقل كرده كه فرمود: «هر كه عمه ام را در قم زیارت كند اهل بهشت است. قال محمد الجواد علیه السلام: من زار عمتی بقم فله الجنة. مجلسی در بحار نقل كرده كه حسن بن محمد قمی (ره) تاریخی برای شهر خود (قم) نوشته و در آن می گوید: «از حضرت صادق علیه السلام روایت شده كه: براستی خدای را حرمی است كه همان مكه می باشد و پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم حرمی دارد كه مدینه است و امیرالمؤمنین علیه السلام حرمی دارد كه كوفه است و برای ما هم حرمی است و آن قم می باشد، و به زودی زنی از اولاد من به نام فاطمه در آن جا دفن شود و هر كه او را زیارت كند بهشت بر او واجب گردد.»
این سخن را حضرت وقتی فرمود كه مادر حضرت موسی كاظم علیه السلام هنوز به موسی حامله نشده بود. قال الصادق علیه السلام: ان لله حرما و هو مكة و لرسوله حرما و هو المدینة و لأمیرالمؤمنین حرما و هو الكوفة و لنا حرما و هو قم و ستدفن فیه امرأة من ولدی تسمی فاطمة من زارها و جبت له الجنة. قال علیه السلام ذلك و لم تحمل بموسی امه. سید جعفر بحرالعلوم در تحفةالعالم، ج 2، ص 36 نقل كرده: «اما فاطمه ی كبری دختر موسی كاظم علیهماالسلام همان است كه امروز به معصومه مشهور است و در قم آرامگاه بزرگی دارد، و نقل می شود كه گنبد كنونی كه بر روی قبر او است در سال 529 هجری به فرمان مرحومه شاه بیگم دختر عمادبیگ ساخته شده، لیكن طلاكاری گنبد با بعضی جواهراتی كه بر روی قبر نصب شده از آثار فتحعلی شاه قاجار است.»
4 -3 -2 - قبر زینب ام محمد، میمونه دختران امام محمد جواد علیه السلام به گفته ی حاج شیخ عباس قمی در سفینةالبحار، ج 2، ص 400 در قم كنار قبر فاطمه دختر امام موسی كاظم علیه السلام است.
[ صفحه 193]
5- در قم، ابوالحسن حسین بن حسن بن جعفر بن محمد بن اسماعیل بن امام جعفر صادق علیه السلام درگذشت....
6- در قم، حمزة بن احمد بن محمد بن اسماعیل بن محمد بن عبدالله الباهرین امام علی زین العابدین علیه السلام دفن شده....
7 - در قم، موسی مبرقع بن امام محمد الجواد بن امام علی الرضا بن موسی كاظم علیه السلام مدفون است....
[ صفحه 194]
8 - در قم محمد بن موسی المبرقع بن امام محمد جواد علیه السلام دفن شد....
9- در قم، ابوعلی محمد اعرج بن احمد بن موسی مبرقع بن امام جواد علیه السلام درگذشت....
10- در قم، ابوعبدالله احمد بن محمد الأعرج بن احمد بن موسی مبرقع بن امام محمد جواد علیه السلام وفات یافت....
11- در قم قبر ابراهیم بن محمد اعرج بن موسی بن ابراهیم مرتضی ابن امام موسی كاظم علیه السلام واقع است....
12- در قم، قبر احمد بن اسحاق بن ابراهیم عسكری بن موسی بن ابراهیم مرتضی بن امام موسی كاظم علیه السلام قرار دارد....
13- در قم قبر حمزة بن احمد بن محمد بن اسماعیل بن محمد بن عبدالله الباهرین امام علی زین العابدین علیه السلام قرار دارد....
14- در قم حسین بن محمد بن احمد مختفی بن عیسی بن زید بن امام علی زین العابدین علیه السلام به قتل رسید....
15- در قم، یحیی بن جعفر بن امام علی هادی بن محمد الجواد علیه السلام وفات یافت. ابراهیم و یحیی صوفی دو فرزند جعفر بن امام هادی علیه السلام به قم آمدند تا ماترك خواهر خود بریهة همسر محمد بن موسی مبرقع را مطالبه كنند و چون ماترك او را گرفتند ابراهیم برگشت ولی یحیی بن جعفر در قم ماند تا در همان جا درگذشت....
16 - در قم، قبر احمد بن قاسم بن احمد بن علی عریضی بن امام جعفر صادق علیه السلام قرار دارد، و قبر خواهرش فاطمه هم در آن جا است. به گفته ی حاج شیخ عباس قمی در منتهی الآمال اثر بقعه قدیمی است.
17- در قم، علی بن مهدی بن محمد بن حسین بن زید بن محمد بن احمد بن جعفر بن عبدالرحمن بن محمد بطحانی بن قاسم بن حسن بن زید بن امام حسن بن علی بن ابی طالب علیهماالسلام دفن شده است....
18- در قم، قبر محمد بن عبدالله بن حسین بن علی بن محمد بن امام جعفر
[ صفحه 195]
صادق علیه السلام واقع است. در ریاض الأنساب آمده كه قبر او در قم و به قبر سید سربخش معروف است.
19 - در قم، ابوالقاسم علی بن محمد بن حمزة بن احمد بن اسماعیل بن محمد بن عبدالله الباهر بن امام علی زین العابدین علیه السلام دفن شده است....
20- در حومه ی قم، محمد بن احمد بن محمد بن حسین بن علی بن عمر اشرف بن امام علی زین العابدین علیه السلام به قتل رسید.
21- در قم، قبر ابوجعفر محمد بن علی بن محمد بن حمزة بن احمد الرخ بن محمد الأكبر بن اسماعیل بن محمد الأرقط بن عبدالله باهر بن امام علی زین العابدین علیه السلام قرار دارد.
22- در قم، گروهی از اصحاب امامان علیهم السلام و كسانی كه از آن بزرگواران روایت می كرده اند دفن شده اند. از جمله زكریا بن آدم بن عبدالله بن سعد اشعری قمی كه موثق و بزرگوار بوده و در خدمت حضرت رضا علیه السلام وجهه ای داشته است.
23- در قم، قبر زكریا بن ادریس بن عبدالله بن سعد اشعری قمی قرار دارد، او از عبدالله و ابوالحسن و رضا (امام صادق، امام كاظم و امام رضا علیهم السلام) روایت می كرده و حضرت رضا علیه السلام بر او رحمت فرستاده است..
24- در قم، قبر آدم بن اسحاق بن آدم بن عبدالله بن سعد اشعری قرار دارد، و قبرش در شیخان الكبیر قم می باشد و مورد اعتماد بوده است.
25- در قم، قبر علی بن ابراهیم بن هاشم قمی است كه در حدیث ثقه بوده است.
26- در قم، قبر ابوالحسن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی است كه در زمان خود از بزرگان قم و مقدم بر تمام آنان و فقیه و مورد اعتماد و وثوق بوده و به سال 329 هجری درگذشته است.
27- در قم، قبر احمد بن اسحاق بن عبدالله بن سعد بن مالك احوس اشعری قرار دارد؛ او از بزرگان قم و مورد اعتماد بود و از ابوجعفر دوم (امام محمد تقی علیه السلام) و ابوالحسن (حضرت رضا علیه السلام) روایت می كرده است و از اصحاب خاص حضرت هادی علیه السلام بود. او صاحب الزمان را دیده است.
[ صفحه 196]
28- در قم، قبر محمد بن قولویه واقع است كه از بهترین یاران سعد بن عبدالله قمی و او پدر ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولویه بود.
29- در قم، قبر ریان بن شبیب قرار دارد كه شیخ هاشم خراسانی در منتخب التواریخ از او یاد كرده است. علامه ی حلی در الخلاصه گوید: «ریان بن شبیب دایی معتصم بوده و موثق است.» و شیخ محمد اردبیلی در جامع الرواة، ج 1، ص 323 گوید: «ریان ساكن قم بود و مردم قم از او روایت می كردند، و او خود از حضرت رضا علیه السلام روایت می كرد.»
30- در قم سید قطب الدین فضل الله حسنی راوندی سید ضیاءالدین ابوالرضا دفن شده وی علامه ی روزگار خود و استاد پیشوایان زمان خویش بوده است. این قول را اردبیلی در جامع الرواة، ج 1، ص 9 نقل كرده و شرح حالش مفصل است. [1] .
[1] آرامگاه خاندان پاك پيامبر صلي الله عليه و آله و بزرگان صحابه و تابعين، اثر سيد عبدالرزاق كمونه حسيني، ترجمه ي دانشمند محترم عبدالعلي صاحبي، ص 219 - 213، انتشارات آستان قدس رضوي، چاپ دوم، سال 1375.