کد مطلب:35387 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:279

جاحظ











ابوعثمان عمروبن بحر البصری(م255) ادیب و متكلم بلند آوازه قرن سوم هجری و از مؤلفان سختكوشی است كه به كلام مولا با شگفتی می نگریسته و بر اوج بلاغت كلام امیر بیان علی (ع) خیره بوده است. جاحظ با اعجاب تمام صد سخن از كلمات مولا را گرد آورده كه به دیده ی او «هر یك از آن با هزار سخن برابر بود». این مجموعه كه با عنوان «مأة كلمه» شهره است، هماره مورد توجه عالمان و ادیبان و محدثان بوده است. رشید و طواط این مجموعه را با عنوان «مطلوب كل طالب» ترجمه و شرح كرده است. در مقدمه یكی از نسخه های آنكه به سال 686 كتابت شده است به نقل از ابوالفضل احمدبن ابی طاهر[1] (م280) آمده است:

مرا با ابوعثمان عمروبن بحرالجاحظ، مدتی مدید مجالست و مصاحبت بود و با او مخالطت داشتم و جاحظ همی گفتی كه امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب- رضی الله عنه- را صد كلمه است كه هر كلمه ای برابر هزار كلمه باشد، از فضیلت و حكمت و فصاحت و

[صفحه 13]

بلاغت. و این صد كلمه از محاسن سخن عرب است و از اُحاس سخنهای ایشان داشته اند. و من مدتی دراز از او التماس همی كردم و از او می درخواستم تا این صد كلمه را از بهر من به هم آرد و یا بر من املا كند، و او مرا وعده همی داد و طریق تغافل همی سپرد و بدان بخیل می نمود، و چون جاحظ پیر شد و به آخر عمر رسید، مسوّدات و مصنفات خود را جمع كرد و این صد كلمه از جمله آن بیرون آورد و به خط خویش بنوشت و به من داد.[2].

جاحظ از مؤلفان بلند آوازه و نویسندگان نابغه ی جهان اسلام است. او كثیر التألیف است و پركار. آثارش آكنده است از آگاهیهای گونه گون درباره ی دوره ای از تاریخ اسلام كه در آن می زیسته است. شرح حال و آثار او را بسیاری رقم زده و كسانی پژوهشهای مستقلی درباره ی او سامان داده اند.[3].



صفحه 13.





    1. او از مورخان، ادیبان و مؤلفان بزرگ قرن سوم است. درباره ی او بنگرید به: معجم الأدبأ، ج3، ص87.
    2. مطلوب كل طالب من كلام علی بن أبی طالب، شرح رشیدالدین و طواط، تصحیح و تعلیقات: دكتر محمود عابدی، ص11. خوارزمی تمام این صد كلمه را به نقل از احمدبن ابی طاهر و با همین توضیحات آورده است. المناقب، ص374. و نیز ر.ك: الأعجاز و الایجاز، ص30 -28. برای آگاهی از شرحها، ترجمه ها و چاپهای متعدد «مأة كلمه» بنگرید به: مجله تراثنا، ش5، ص32؛ اهل البیت فی المكتبه العربیه، ص438.
    3. رك: ابوعثمان الجاحظ، محمد عبدالمنعم خفاجی؛ الجاحظ: حیاته و آثاره، طه الحاجری؛ زندگی و آثار جاحظ، علیرضا ذكاوتی قراگزلو؛ مجله المورد، ش4، از سال هفتم خود را ویژه جاحظ ساخته است و مقالات ارجمندی در نقد و تحلیل و گزارش آثار وی چاپ كرده و گزینه هایی از آثار وی را به دست داده است و در ضمن آن مقالتی بلند نشر یافته است با عنوان «روضة الیاسمین فیمن ترجم للجاحظ فی الأقدمین» كه گزارش نگاشته های عالمان است درباره ی جاحظ بر اساس تسلسل تاریخی.