کد مطلب:36013 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:288
الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین و لعنه الله علی اعدائهم اجمعین. بزرگترین وجهه ی همت مردان بزرگ و رجال الهی، سوق دادن بشر به سمت هدایت و جهت دادن به زندگی انسانها است. آثار و نشانه های خیر خواهی و بشر دوستی در سطر سطر كلمات آنان نمودار است،و در این میان خاندان پیغمبر و اهل بیت عصمت علیه السلام ممتازند و امام امیرالمومنین علیه السلام در میان آنان همچون خورشید، درخشندگی مخصوص دارد. از جمله ی آن كلمات نورانی كه در میان سخنان گهربار آن حضرت دارای جذبه ی فوق العاده و كشش معنوی و الهی ویژه ی به خود است، نامه ای است كه آن حضرت به هنگام بازگشت از جنگ صفین در حاضرین كه اسم شهری از نواحی صفین بوده [صفحه 4] برای فرزند دلبند خویش حضرت امام حسن علیه السلام نگاشته اند. و در نهج البلاغه فیض الاسلام در قسمت نامه ها در تحت شماره 31 ذكر شده است. ادبا و بزرگان و اهل معرفت و رجال علمی كه این كلمات نورانی را دیده اند هر یك به نوعی در برابر آن سخنان زنده و جاوید و در مقابل صاحب این كلمات ارزنده، سر تواضع را فرود آورده و به اهمیت آن اعتراف و اقرار كرده اند. شیخ مفید متوفای سنه ی 413 قمری می فرماید: حسن بن علی وصی پدرش امیرالمومنین صلوات الله علیهما بر اهل وف رزندان و اصحاب وی بود، امام علیه السلام وصیت فرموده بود كه موقوفات و صدقات حضرتش زیر نظر وی باشد و برای او عهد نامه و دستور العملهائی نوشته كه مشهور است و وصیتی در معالم دین و چشمه های حكمت و آداب، كه ظاهر و روشن است، جمهور علما این وصیت را نقل كرده و بسیاری از دانشمندان و اهل خرد به وسیله ی آن در دین و دنیای خود روشن بینی یافتند.[1]. سیره نویس محقق و مشهور، علی بن عیسی اریلی متوفای 693 قمری می گوید: سید رضی موسوی كه رحكت خدا بر او باد و خداوند، وی را به گذشتگان طاهرینش ملحق گرداند وصیتی را كه امیرالمومنین علیه السلام برای فرزندشان امام حسن علیه السلام نوشته اند در نهج البلاغه آورده، و آن وصیتی است طولانی، جامع ادب دین و دنیا، فوائد و آثار آن بسیار، و برای آخرت و دنیای انسان مفید و سودمند است. این وصیت نامه، همه ی فنون فضائل را در بر گرفته وبا اهداف و مقاصد عالیه ای كه دارد اواخر و اوائل را عاجز ساخته است و چگونه چنین نباشد و حال آنكه او - علی علیه السلام- است كه چون سخن بگوید هر گوینده ای را ناتوان می سازد، و سحبان سخنور معروف و نمونه ی فصاحت، در نزد او باقل- مردی كه در عجز و [صفحه 5] ناتوان از سخن، ضرب المثل بود- به شمار می رود اكنون اگر منكری، از دیگران بپرس. و این كتاب جای اثبات این مدعا نیست و من شما را بر آن وصیت جامع راهنمائی كردم، حال اگر به سراغ آن بروی آن را یك پارچه بیان و بلاغت دیده، آداب دنیا و آخرت را به خوبی مشاهده خواهی كرد، و با بدایع الفاظ خود به تو نشان می دهد كه آبشخور بیان، صاف و شفاف، و از خنكی و خوشی فصاحت سرشار و لبریز است و بهره ی گوش و قلب، وافی و بسیار می باشد، باشد كه این مقدار را كه من در وصف این وصیت نامه گفتم با همه ی قلت و كمی آن، كافی باشد.[2]. سید بن طاووس اعلی الله مقامه متوفای سنه 664 در پایان كتاب كشف المحجه خطاب به فرزند خود می فرماید: در ذهنم گذشت كه كتاب خود را با وصیت پدرت امیرالمومنین علیه السلام آقائی كه علم الكتاب در نزد اوست به فرزند عزیزش علیه السلام به پایان برم. بعد نقل می فرماید كه ابواحمد حسن بن عبدالله بن سعید عسكری در جزء اول از كتاب الزواجر و المواعظ كه تاریخ آن سنه 473 می باشد گفته است: وصیت امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیه السلام به فرزندش. و اگر از كلمات حكمت آمیز چیزی باشد كه واجب باشد آن را باطلا بنویسند هر آینه این وصیت است.[3]. و نیز مجلسی اول، آقای آخوند ملا محمد تقی رضوان الله تعالی علیه به هنگام شروع در شرح این وصیت می گوید: و چون این وصیت مشتمل بر علوم و حقائق فراوانی است بنابر این شایسته است كه ما نیز آن را ذكر كنیم. آنگاه این وصیت را ذكر كرده و در پایان می فرماید: ای برادر دینی! در هر فقره و جمله ای از این وصیت تدبر و اندیشه كن زیرا كه این از گنجهای الهی است كه بر زبان ولی وصفی خود- امیرالمومنین- صلوات الله علیه افكنده است.[4]. [صفحه 6] دو نفر از نویسندگان شیخ نشین قطر به نامهای عبدالبدیع صقر و مصطفی جبر مولفان كتاب الوصایا الخالده این وصیت را در كتاب مزبور ذكر كرده و ان را جزء وصایایی كه همواره زنده و و جاوید خواهند ماند برشمرده اند[5] و آن كتاب از سوی حاكم سابق قطر چاپ و منتشر شده است. وصیت نامه مزبور مشحون از معارف عالیه الهی و مكرمتها و اخلاق فاضله ی انسانی و رهنمودهای همیشه زنده و جاویدی است كه ضامن سعادت و نیكبختی انسانها است. تعهد و پای بندی به مواد نورانی آن، موجب روشنائی دل و جان آدمی است و راهگشای انسان به عالم نور و جهان قدس و محفل روحانیین ملاء اعلی است. عمل به این وصیت مباركه می تواند دنیای مادی را به صورت بهشت خدا در آورد كه خیر و خوبی و رشد و سعادت، از هر در تجلی باشد. كتاب حاضر، شرحی پیرامون آن وصیت جامع و جذاب است و بر اساس نكاتی كه ذكر شد آن را به نام (به سوی مدینه ی فاضله) نام گذاشتیم، امید است مقبول اهل مطالعه واقع شود. قابل تذكر است كه این وصیت نامه ی مبارك بر اثر موقعیت بالا و عظیمی كه دارد مورد توجه دانشمندان و نویسندگان بوده و شرح متعددی بر آن نوشته شده و ترجمه هائی از آن شده است. شروح و ترجمه هائی كه ویژه این وصیت مباركه نوشته شده از این قرار است: 1- الاخلاق النفسیه فی شرح خطبه الوصیه[6]. و آن شرح فارسی وصیتی است كه حضرت امیر به فرزندشان امام حسن مجتبی نوشته اند.[7]. [صفحه 7] 2- منثور ادب الهی و شرح فارسی مفصل و مبسوطی بقر وصیت امیرالمومنین علیه السلام است كه به فرزندشان امام حسن بهنگام بازگشت از صفین نوشته اند، نویسنده آن مولی محمد صالح فرزند حاج محمد باقر روغنی قزوینی معاصر محدث حر عاملی بوده است.[8]. 3- نظم وصیه امیرالمومنین لولده الحسن علیه السلام به فارسی از ضیائی مرندی كه در سنه 1329 قمری به شعر در آورده و در همان سال در استانبول چاپ شده است.[9]. 4- هدیه الامم و مجله الاداب و الحكم شرح فارسی و بر وصیت امیرالمومنین به فرزندش امام حسن علیه السلام از حاج محمد صادق معروف به غاز یتبریزی كه در سنه 1327 قمری تالیف كرده و همان سال به چاپ رسیده است.[10]. 5- علی و الاسس التربویه فی شرح الوصیه تالیف سید حسن قبانجی نجفی و آن شرحی مفصل بزبان عربی است در 783 صفحه و شارح در 17 جمادی الثانی 1378 قمری در نجف اشراف این شرح را به پایان رسانیده و مرحوم آقای سید جواد طباطبائی تبریزی رضوان الله علیه مقدمه ای بر آن نوشته اند و اكنون نسخ آن كمیاب است. - خورشید روشن، وصایای حضرت امیرالمومنین علی به حضرت امام حسن صلوات الله و سلامه علیهما، از نویسنده معاصر آقای محمد علی انصاری قمی كه در سنه 1385 قمری مطابق با 1344 شمسی آنرا به طبع رسانیده است. این شرح مشتمل بر 84 صفحه می باشد. كیفیت این كتاب چنین است كه اولا قطعه ای از وصیت حضرت را ذكر می كند و سپس آن را به نثر فارسی ترجمه كرده و [صفحه 8] با مختصر شرحی مخلوط می نماید و بعد همان قسمت را به صورت اشعاری روان در آورده است. 7- گوهرهای گرانبها: الدرر البهیه فی ترجمه الوصیه لمولاناعلی بن ابی طالب الی ابنه الحسن المجتبی، كه شرحی كوتاه در 63 صفحه است و در سنه 1357 شمسی تالیف شده است. نویسنده آن عالم فاضل آقای شیخ جعفر صبوری مقیم كاشان می باشند. 8- منظومه ی مرحوم سید بن ابراهیم قزوینی، متوفای 1028، كه از مشایخ سید بحر العلوم بوده است، وی این وصیت مباركه را به فارسی به نظم كشیده و این منظومه در استانبول به چاپ رسیده است.[11]. 9- شرحی كه بقلم یكی از نویسندگان مشهور معاصر بر این وصیت نامه ی مباركه نوشته شده و بر حسب مسموع، شرحی مفصل و مستوفی است و یك جلد آن چاپ و منتشر گردیده است. و چه بسا شروح دیگری نیز بر آن نوشته شده باشد كه این جانب اطلاع ندارم. خداوند متعال توفیق درك حقائق كلمات امیرالمومنین و عملبه آن را به همگی عطا فرماید. قم/ حوزه ی علمیه علی كریمی جهرمی [صفحه 9]
بسم الله الرحمن الرحیم
صفحه 4، 5، 6، 7، 8، 9.