کد مطلب:68024 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:416
در دین اسلام، به صورت خاصی از این واقعیت بشری بهره برداری شده است. و برای دیدار و زیارت قبور پیشوایان و فداكاران بزرگ آداب و زیاراتی رسیده است، كه رعایت آن آداب و خواندن آن زیارتها و توجه به مضامین آنها و تأمل در آنها می تواند، به صورتی شگفت انگیز، شخصیت ساز و حماسه گستر باشد. و این موضوع- چنانكه معلوم است- اختصاص به شیعه ندارد. علمای بزرگ اهل سنت درباره ی زیارت پیامبر اكرم و آداب آن، و زیارت قبور بزرگان [صفحه 303] اهل سنت از قبیل ابوبكر و عمر و ابوحنیفه... دهها كتاب و رساله نوشته اند،همچنین در باب زیارت شهدای احد و از جمله حضرت حمزة بن عبدالمطلب، سیدالشهداء، عموی پیامبر. و روایتی از پیامبر اكرم نقل كرده اند كه فرمود:به زیارت شهیدان احد بروید و بر آنان سلام كنید. قسم به خدایی كه جانم به دست اوست، هر كس بر آنان سلام كند تا روز قیامت پیوسته پاسخ سلام او را باز دهند[1] . فلاسفه نیز به این واقعیت توجه كرده اند از جمله ابن سینا شرحی مفصل نوشته است در جواب شیخ ابوسعید ابوالخیر، درباره ی اهمیت و فایده ی زیارت قبور صالحان و مردم بزرگ و كامل[2] . پس از این همه، در مذهب شیعه، مكتب زیارت، یكی از آموزنده ترین و سازنده ترین مكاتب بوده است، زیرا بزرگان شیعه نوعا شهید شده اند. و در زیارتهای آنان دو مضمون همواره ذكر شده است كه خواندن و توجه به آن دو مضمون، در حال زیارت و صفای دل و كنار تربت شهید، تأثیری غیر قابل انكار دارد. آن دو مضمون، یكی مربوط به این جهت است كه این شهیدان، در راه خدا از همه چیز خود و جان و خون خویش گذشتند و پیوستن به ابدیت را، در جوار رحمت حق، بر چند صباح دیگر عمر ترجیح دادند، و در راه ابدیت مطلق و پیوند زدن هستی روح خود با آن بیكرانها تأمل و تردید روا نداشتند. و از این جهت به والاترین مفهوم بلوغ انسان، در عرصه ی رابطه ی «انسان- خدا» و «انسان- ابدیت» دست یافتند. مضمون دوم مربوط است به این جهت كه این شهیدان، در راه اقامه ی عدل و [صفحه 304] ایستادگی در برابر جباران و ستمگران و امر به معروف و نهی از منكر خون خود را دادند و جان خود را باختند. و از این جهت به والاترین مفهوم بلوغ انسان، در عرصه ی رابطه ی «انسان- جامعه» دست یافتند.[3] . صاحب الغدیر، از غلتی كه شیعه از این مكتب آموزنده دارد نیز متألم بود، و همواره می خواست كه این انبوهان جماعتهای شیعه كه از سراسر به سر تربت امامان می روند، یا در درون آبادیهای خویش، همواره مقابر اولاد پیامبر را با شكوه نگاه می دارند، و برای این نگهداشت هزینها صرف می كنند و به زیارت آنان می شتابند و بدین آثار تبرك می جویند و خجستگی می طلبند، این همه اقدام اینسان ساده نباشد و بازده جدی پرورشی داشته باشد. از همین رو، یكی از كارهای نخستین او، چاپ منقح یكی از معتبرترین متون زیارتی شیعه بود به نام «كامل الزیارات»،[4] چنانكه یكی از تألیفات او كتاب «ادب الزائر» است، در شرح آداب زیارت حضرت امام حسین «ع». [صفحه 305]
از حقیقتهایی كه در انعقاد شخصیت انسان و ساختن آن سخت مؤثر است، توجه انسان است به نمونه های والای فكر و اعتقاد و اقدام و عظمت و حماسه و جهاد. اگر این نمونه های والا در میان زندگان باشند چه بهتر، ولی انسان، به گونه ای ویژه اشخاص تاریخی و گذشتگان اعتقاد دارد، و كمالات و عظمتهای آنان را- تا سر حد اساطیر- تقدیس می كند و بزرگ می دارد. بنابراین، بشر به طور فطری، از توجه به آثار باقیمانده، ابزار كار، محل سكونت و قبور بزرگان تاریخ و تأمل در احوالات آنان، چیزها می آموزد و به عظمتها می رسد.
صفحه 303، 304، 305.