کد مطلب:88670 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:271
در روایتی آمده كه مردی ابوبكر را در حضور پیامبر دشنام داد و ابوبكر ساكت بود وقتی شروع كرد، از خود دفاع كند رسول الله بلند شدند و به او فرمودند: «فرشته خداوند از جانب تو جواب می داد، وقتی تو آغاز به سخن كردی او رفت و شیطان آمد و من در مجلسی كه در آن شیطان باشد نمی نشینم!» پس هر فعلی یا سخنی كه به صورت ظلم به انسان می رسد، اگر در شریعت قصاص و غرامتی دارد، واجب است از آن حد تجاوز نشود، گرچه در اینجا عفو افضل و نزدیكتر به تقوی و پرهیزگاری است و علمای اخلاق فرموده اند، در جائی كه حد شرعی معین نشده، برای آرامش نفس می تواند سخنی كه حرام و دروغ نباشد بگوید، مثلا امثال فحش و مذمت و اذیتهای دیگر را كه حد شرعی معین ندارد، با كلماتی مثل كم حیا، بداخلاق، بی تربیت و شبیه اینها جواب دهد، و اگر نادان و احمق بگوید نیز بلااشكال است، زیرا در هر فردی جهل و بی خردی یافت می شود و به این اعتبار به او بگوید. [صفحه 439] گرچه اینها جائز است، ولی بهتر از این، سكوت و واگذار كردن انتقام، به رب الارباب و خداوند منتقم است، البته در صورتی كه عدم جواب و سكوت منجر به سستی و بی غیرتی نشود. در روایتی از رسول الله آمده: «الا ان بنی آدم خلقوا علی طبقات شتی، منهم بطی ء الغضب سریع الفیی ء و منهم سریع الغضب سریع الفیی ء فتلك تبلك و منهم سریع الغضب بطی ء الفی ء و متهم بطی ء الغضب بطی ء الفی ء الا و ان خیرهم البطی ء الغضب السریع الفی ء و شرهم السریع الغضب البطی ء الفی ء، بدانید فرزندان آدم بر طبقه ها و انواع مختلفی خلق شده اند، بعضی از آنها كند غضب و تند بازگشت و زود راضی شونده هستند، و بعضی سریع غضب می كنند و سریع آرام می شوند و این سرعت فرو كشی عوض از سریع غضبناك شدن آنها است (و به قول عوام این به آن در) و بعضی سریع غضب می كنند و كند بازگشت می نمایند و بعضی كند غضب و كند بازگشت هستند، بدانید كه بهترین آنها كسانی هستند كه دیر غضب می كنند و سریع بازگشت و زود راضی شونده هستند و بدترین آنها كسانی هستند كه زود غضب می كنند و دیر بازگشت می كنند.» علمای اخلاق و پزشكان روح علاج ترك انتقام را اندیشیدن در بد عاقبتی در آینده دور و نزدیك دانسته اند و این كه در فوائد ترك انتقام و عفو دقت كند و بداند كه واگذار كردن انتقام به منتقم حقیقی بهتر و سزاوارتر است و این كه انتقام و عفو او شدیدتر و قویتر است. پس فكر كن شاید روزی، تو به دست او گرفتار شوی و بخواهد از تو انتقام گیرد، عفو كن كه گذشت تاج ارزشها و مكرمتهای اخلاقی است. «العفو تاج المكارم»[1]. [صفحه 440]
انتقام آن است كه شخص به مثل همان ظلمی كه در حقش شده، یا بیشتر را مرتكب شود و ظالم را مواخذه نماید، انتقام اگر از مقابله به مثل در مواردی كه شرع اجازه داده تجاوز كند، خواه كما و خواه كیفا حرام است و این حس انتقام از نتائج غضب است، هر انتقامی جائز نیست، زیرا مقابله ی غیبت و تهمت و فحش و سخن چینی و امثال اینها جائز نیست، رسول گرامی فرمودند: اگر كسی شما را به آنچه با شماست سرزنش و مسخره كرد شما به آنچه در اوست سرزنشش نكنید، در جای دیگر فرمودند دو فردی كه یكدیگر را سب و اهانت می كنند، دو شیطان هستند كه با اهانت به یكدیگر مقابله ی به مثل می كنند و فكر می كنند تلافی فحش فحش است.
صفحه 439، 440.